Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 453

પ્રતિ-ગ્રહીતા
૧૪૮૮
પ્રતિ-પક્ષ
પ્રતિગ્રહીતા વિ, પું. (સં., ] સ્વીકાર કરનાર એ એક નિગ્રહસ્થાન, ઉલસી ઑફ ૉસ કન્કફ્યુઝન” પ્રતિ-ગ્રાહ વિ. સિં] સ્વીકારવા જેવું (દાનમાકે એમ ને એમ) (મ. ન.). (તર્ક) પ્રતિ(-તા)-ઘાત . સં.) આધાત સામે થતા અપાત, પ્રતિ-ઝેર ન. [+ જ ઝેર.'] ઝેરનો પ્રતિકાર કરતું દ્રવ્ય, પ્રત્યાધાત. (૨) પ૮, પ્રતિ-વનિ. (૩) રુકાવટ
“ઍન્ટિ-ટોકસિન' (દ. હા.)
(સંગીત.) પ્રતિ-ઘાતક વિ. [], પ્રતિઘાતી વિ. [સ., મું] પ્રતિ-ધાત પ્રતિ-તાલ પું. [સં] આઠ માત્રાનો સંગીતને એક તાલ. કરનાર, પ્રત્યાધાતી
પ્રતિ-દત્ત વિ, સિં] બદલામાં આપેલું પ્રતિ-બોર, પ્રતિઘોષ છું. [સં] પ્રતિ-શબ્દ, પ્રતિ-વનિ, પહલે પ્રતિ-દસ્કત પું, બ. ૧ જિએ “દરકત.'] બીજની સહી પ્રતિઘોષિત વિ (સં.3 સામે પડ પડયો હોય તેવું, સાચી કહેવા કરાતી સહી, “કાઉન્ટર-સિગ્નેચર' પડઘાથી ગાજી ઊઠેલું
[સાઇકલન પ્રતિદિન ક્રિ વિ. સં.] દરરોજ, નિત્ય, હમેશ પ્રતિચક્રવાત છું. [સં.] વંટેળ સામે વટેળ, “ઍન્ટિ- પ્રતિદ્વનિતા (-દ્રનિદ્રતા) એ. [સં.] શત્રુતા, દુમનાવટ, વેર પ્રતિચર્યા સ્ત્રી. [સં] ઊલટું કાર્ય, “રિફલેકસ એકશન' (કે.હ.) પ્રતિકંઠી (-દી) વિ. [સ, ] શત્રુ, દમન, વેરી પ્રતિચિત્ર ન. [સં.] કેમેરાથી લીધેલી છબી, “કેટોગ્રાફ' પ્રતિકાર કે, વિ, સિં] દરેક બારણે, આગણે આંગણે પ્રતિ-છંદ (-અદ) . સિં] પ્રતિબિંબ, પડછાયારૂપ પ્રતિ-શ્વનક વિ. [સં.] પ્રતિ-વનિ આપનારું [પડછંદ આકૃતિ, (૨) પડછંદ, પડધે
પ્રતિ-વનિ કું. સિં] અવાજની સામે થતો અવાજ, પડધે, પ્રતિ-છાયા સ્ત્રી. સિં] પડછાયો, પ્રતિબિંબ. (૨) જઓ પ્રતિ-ઇવનિત વિ. [સં.] પ્રતિ-વનિ પામેલું પ્રતિ-ચિત્ર.” (૩) સમાનતા, સાદૃશ્ય, મળતાપણું
પ્રતિનિ -શાસ્ત્ર ન. [૪] પ્રતિ-વનિ પડવાને લગતી વિદ્યા પ્રતિ-જિહવા સ્ત્રી. [સં.] તાળવાના મૂળમાં ગળાની બારી પ્રતિ-નમસ્કાર પું. [સં.] નમસ્કાર કરાતાં કરવામાં આવતો ઉપરની લાળી, પડ જીભ
[(દ. કા. શા.) સામે નમસ્કાર પ્રતિજવિક વિ સિ ] જંતુવિનાશક, ‘એન્ટિબાઇટક' પ્રતિ-નંદન (-નન્દન) ન. [સં.] આભાર-દર્શન પ્રતિજ્ઞા સ્ત્રી. [સં.] પણ, નિયમ, નીમ, સંક૯પ. (૨) પ્રતિ-નાદ કું. [સં.] જુઓ ‘પ્રતિ-વનિ.' શપથ, સેગંદ, સમ, કસમ, (૩) નિશ્ચય, ‘ઑફર્મેશન' પ્રતિ-નાદિત વિ. [સં] જુઓ “પ્રતિ વનિત.” (મ. ૨.). (૪) સિદ્ધ વસ્તુનું કથન, “પ્રી-માસ–પ્રી-મિસ' પ્રતિવાદી વિ. [સ., .] પ્રતિ-નાઠ કરનારું, પ્રતિ-કવનક (મ. સ. ), (૫) સિદ્ધ કરવાની વાતનું કથન. (ગ) (૧) પ્રતિ-નાયક પું. [૪] નાટકમાં નાયકની સામે ગોઠવાયેલ વાયના પાંચ માંહેને પહેલો અવયવ (જેમાં સાધ્યને વિરુદ્ધ પ્રકૃતિનો બીજો પ્રતિકુળ નાયક, ખલનાયક. (નાટય.) પક્ષ ઉપર નિર્દેશ કરવાનો હોય છે.), “હાઈપથીસિસ' પ્રતિ-નાયિકા સ્ત્રી. [સં] નાટયમાં નાચિકાની સામે ગોઠ(હી.ત્ર.). (તર્ક.) [ કરવી, ૦ લેવી (રૂ. પ્ર) નીમ લેવું. વાયેલી વિરુદ્ધ પ્રકૃતિની બીજી પ્રતિકુળ નાયિકા, ખલનાયિકા. (૨) શપથ લેવા પ્રતિજ્ઞા કર્તા વિ, પૃ. [સં.] પ્રતિજ્ઞા કરનારું
પ્રતિનિધિ સિ.] એકની અવેજીમાં મુકાત બીજે માણસ પ્રતિજ્ઞાત વિ. [સં.] કબૂલેલું, સ્વીકારેલું. (૨) જે વિશે કે પદાર્થ વગેરે. (૨) આડતિયો, દલાલ. (૩) મુખત્યાર,
પ્રતિજ્ઞા લેવામાં આવી હોય તેવું. (૩) વચન તરીકે અપાયેલું. ‘ડેલિગેટ,’ ‘કસી [હોવાપણું, ‘રેપ્રિ રેશન' (૪) સાધ્ય. (ગ., તર્ક)
પ્રતિનિધિત્વ ન. સિં] પ્રતિનિધિ કરવાપણું, પ્રતિનિધિ પ્રતિ-જ્ઞાતવ્ય વિ. [૪] પ્રતિજ્ઞા કરવા જેવું
પ્રતિનિધિ-ભવન ન. [સં.] રાજ્ય કે રાષ્ટ્રના પ્રતિનિધિનું પ્રતિજ્ઞા-ત્યાગ કું. [સં.] જુએ “પ્રતિજ્ઞા-ભંગ.”
નિવાસ-સ્થાન, લિગેશન' પ્રતિજ્ઞાત્યાગી વિ. [સે, મું.] પ્રતિજ્ઞાને ત્યાગ કરનાર પ્રતિનિધિ-પત્ર કું., ન [સ, ન] મુખત્યારનામું પ્રતિજ્ઞાનિક વિ. [સં.] પ્રતિજ્ઞા પૂરી કરવાને વળગી રહેનારું પ્રતિનિધિ-ભૂત વિ. [સં.] પ્રતિનિધિ તરીકે રજૂ થયેલું પ્રતિજ્ઞા પત્ર , ન. [સ., ન] વાંચીને પ્રતિજ્ઞા લેવાન–શપથ પ્રતિનિધિમંડલ(ળ) (-મંડલ, ળ) ન. સિં] અવેજી વ્યક્તિલેવાને પત્ર
એને સમહ કે મંડળી, ડેપ્યુટેશન' પ્રતિજ્ઞાપાલક વિ. [સં.] પ્રતિજ્ઞાનું પાલન કરનાર કર્તા પ્રતિનિધિ-સભા સ્ત્રી, [સ.] અંટાઈને સો તરફથી આપેલા પ્રતિજ્ઞા-પૂર્વક વિ. સિં 3સિદ્ધ નિશ્ચયના સ્વરૂપમાં, “સેલમ્બલી મુખત્યાર સની બનેલી સભા, “ડેલિગેટ-મીટિંગ’ પ્રતિજ્ઞા બદ્ધ વિ. [સં.] પ્રતિજ્ઞાનું પાલન કરવા બંધાયેલું પ્રતિ-નિયમ મું. [૪] નિયમને અપવાદ આપતો નિયમ પ્રતિજ્ઞાભંગ (-ભS) . [સ.] કરેલી પ્રતિજ્ઞાને ત્યાગ, પ્રતિ-નિર્દેશ છું. [સં] સામસામું હુકમનામું, ‘ક્રોસ ડિકી', પ્રતિજ્ઞા-ત્યાગ
પ્રતિ-નિર્દેશ્ય વિ. [.] પ્રથમ દર્શાવેલ પદાર્થને ફરી અન્ય પ્રતિજ્ઞાભંગી (ભગી) વિ. [સં , ] પ્રતિજ્ઞા-ત્યાગી ગુણ સ્થાપવા માટે નિર્દેશ કરવા જેવું. (તર્ક) પ્રતિજ્ઞા લેખ છું. [સં] (અદાલતી) સેગંદનામું
પ્રતિ-નિર્માણ ન. [સં.] નષ્ટ થઈ ગયેલું પાછું ઊભું કરવું પ્રતિજ્ઞા-વાકય ન. [૪] જુએ “પ્રતિજ્ઞા(1).’
એ, પુનઃસર્જન
[બુદ્ધિ પતિશા-હાનિ સ્કી. [સં.] જએ પ્રતિજ્ઞા-ભંગ.”
પ્રતિનિર્માણ-શક્તિ સ્ત્રી, સિં] પ્રતિનિર્માણ કરવાની સર્જન પ્રતિજ્ઞાંતર (પ્રતિજ્ઞા તર) ન. [સં.] બીજી પ્રતિજ્ઞા. (૨) વાદીએ પ્રતિ-નિલેશ . સિં.] વિરોધી રજૂઆત, “એન્ટિ-થીસિસ' કરેલા દૂષણ ઉદ્ધાર કરવા પોતાની પ્રતિજ્ઞા બદલી નાખવી પ્રતિ-પક્ષ છું. [સં] સામે પક્ષ, પ્રતિવાદી. (૨) શત્રુ,
(નાટ.).