Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 395

પાંખરું?
નાનું ડાળું. (૩) એ પાંખડી(૩).' (૪) માછલાંના પાંખ જેવા અવયવ. (૫) ચક્કરના દાંતા, પાંખુ • પાંખ ુ જએ પાંકડું.' [ધારણ કરવાની ઋતુ પાંખર (૨૫) સ્ત્રી, પક્ષીઓની પ્રેમ કરવાની અને ગર્ભ પાંખરવું આ ફ્રિ પક્ષી માદાએ ગર્ભ ધારણ કરવે પાંખરું ન. અખ્તર
પાંખડલી.’
પાંખલડી શ્રી. [જુએ પાંખડી' + 'લ' મધ્યગ.] જુએ [પ્રે., સ.ક્રિ. પાંખરું જુએ ‘પાંખલું.' પાંખાવું॰ કર્મણિ, ક્રિ. પાંખાવવું પાંખળિયું વિ. હલકું, અધમ પાંખાવવું, પાંખાવું` જુએ પાંખનું’માં. પાંખાવુંને અગ્નિ. દાણાથી ઠંડાં ભરાઈ જવાં પાંખાળ વિ, જિએ પાંખ' + ગુ. ‘આળ' ત.પ્ર.] પાંખવાળું પાંખાળી વિ., સ્ત્રી. [જુએ ‘પાંખાળું' + ગુ. ઈ ’ સ્રીપ્રત્યય.] સૌરાષ્ટ્રની ઘેાડાની એક જાત પાંખાળું વિ. [જુએ પાંખ’+ ગુ. ‘આળું ત.×] જુએ પાંખિયું ન. [જુએ પાંખ' +ગુ. ‘ચું' ત.પ્ર.] પક્ષ, તડ. (ર) નાની શાખા, (૩) કાતર સૂડી ચીપિયા સાણસી વગેરેનું ફણસું. (૪) દેશી તાળાના છૂટા પડતા સળિયાવાળા ભાગ, (૫) રેંટિયાને ડામણ ચક્કર ઉપર વીંટાય છે તે ભાગ પાંખી સ્રી. [સં. ક્ષિક્ષા>પ્રા.વત્તિમા] તડ, પક્ષ, એકડા,
૧૪૩૦
ગાળ. (૨) ફૂલની શાખા, (૩) વહાણની પંખાનું પાટિયું મૂકયું હાય તે જમણી બાજુ, (વહાણ.) (૪) જુએ ‘પાખી,’ પાંખું` ન. [સં. ક્ષ-> પ્રા. તુમ, વંલગ્ન-] જએ ‘પાંખિયું(૩).' (૨) કઢામણાના બેમાંનું એક લાકડું. (૩) ચક્કરના દાંતા, (૪) રેંટિયાના ચક્કરની અણી પાંખુ’ૐ વિ. નજીકમાં નજીકમાં અલગ અલગ, પારવું પાંખટ ન. [જુએ ‘પાંખ' દ્વારા.] ખભાથી કાણી સુધીના ભાગ, પીંખડું, બાવડું
પાંખાળ (-ન્ય) સ્ત્રી, પ્રદેશ, પંથક
પાંગરવું . ક્રિ. [Ý. પ્રા. પંચુરી] છવાઈ જવું, ઢંકાવું. (૨) કાર આવવા, અંકુર ફૂટવા. (૩) વંશ-વૃદ્ધિ થવી. (૪) વિકસવું, (૫) સ, ક્રિ. (ઘેાડા ઉપર) પલાણ નાખવું. પાંગરાનું ભાવે, કર્મણિ, ક્રિ. પાંગરાવવું છે, સ. ક્રિ. પાંગરાવવું, પાંગરવું જએ ‘પાંગરવું’માં, પાંગરાળ વિ. [જુએ ‘પાંગરવું’ દ્વારા.] જેના શરીરના અવયવ ચેગ્ય પ્રકારના લાંબા હોય તેવું પાંગરું ન., -રા પું. ઘેડિયાના અર્ધવર્તુલાકાર ધાતુના સળિયા કે સીધા ઢાંડવા કે જેના છેડે જોળી અંધાય તે એમાંનું દરેક, (૨) ગાણના હાથમાં રહેતા બે છેડા ઉપરનું તે તે નાનું અને દારી. (૩) ત્રાજવાની સેર. (૪) વહાણના સુકાન
Jain Education International_2010_04
પાંગળું વિ. સં. પશુ–> પ્રા. પંતુજન્ન-] પગે ખેાઢવાળું, લંગડું, લંગડાતું, લૂલું. (ર) (લા.) આધાર કે આશ્રય તૂટી ગયા છે તેવું, (૩) અ-પ્રમાણ
ત.
પાંશુરણું [દે. પ્રા. તંદુરળ] વસ્ર, કપડું, (૨) ચૂંદડી પાંશુય (પાચુલ્ય) ન. [સં.] પંગુલતા, લંગડાપણું, લાપણું [‘પાંખાળ’પાંશું ન. ઢાર
પાંગેત,-થ.' (-૫, શ્ય) જુએ ‘પાંગત.' પાંગડું” જુએ પાંખેારું.' [-ઠાં ચાલવા (રૂ. પ્ર.) કામ કરવાની શક્તિ હેાવી. -ડાં ભાંગવાં (. પ્ર.) કામ કરવાની અશક્તિ હોવી]
પાંચ વિ. [સં. ૧] ચાર વત્તા એકની સંખ્યાનું. [॰ ગ ળૌએ જવું (રૂ. પ્ર.) પૂરા ભક્તિભાવથી પૂજવું. •(-ચે) આંગળી ઘીમાં હાથી (રૂ. પ્ર.) બધા પ્રકારનું સુખ હોવું. • આંગળી સરખી ન હેાવી (રૂ. પ્ર.) બધાં માણસાના સ્વભાવ સરખા ન હેાવા, ૦ પાંચ શેરની ઝીંકવી (ર. પ્ર.) અહું ભુંડી ગાળે આપવી. ૦ પૈસા હૈાવા (રૂ. પ્ર.) પૈસેટકે સુખી હાવું. ॰(૦ માસ)માં પુછાય તેવું (રૂ. પ્ર.) બુદ્ધિશાળી, ડાહ્યું. • લોકમાં (રૂ.પ્ર.) સારા માણસે વચ્ચે ૦ વરસનું હાલું (૩.પ્ર.) જુવાન હોવું. • વસાનું આદમી અને વીસ વસાનું વસ્તર (૩.પ્ર.) ચારિત્ર્ય કરતાં પાશાક વધુ અસરકારક. ૦ શેરની સંભળાવવી (. મ.) હુ ભંડી ગાળા દેવી)
પાંગ (-ગ્ય) શ્રી. વણકરનું વાણાનું ચાકઠું
પાંગ(-ગે)ત, -થ (ય, -શ્ય) સ્ત્રી. [સં. પતિ અર્વાં. તદ્ભવ પાંચ-કુંડાળી સ્ત્રી. [જુએ ‘કુંડાળું' + ગુ. ‘ઈ' સ્રીપ્રત્યય.]
ખાટલાના વાણી સતાણ રાખવા નીચેના લગભગ ચેાથા ભાગમાં બંધાતી કાથી કે ભાગ (ખાટલાને). (૩) (લા ) ઢોલિયા પતંગ વગેરેના પગ રહે એ બાજુના ભાગ પાંગતિયું ન. [ + ગુ. યું' ત, પ્ર.] પાંગતે ખાંધવાની કાથી કે દારી
પાંચ-દાણિયું
તરફના છેડા. (વહાણ.) પાંગળવું સ. ક્રિ. ગળી જવું
પાંગળા-ગાડી સ્ત્રી. [જુએ ‘પાંગળું' + ‘ગાડી.'] બાળકની કે લંગડા માટેની ચાલણ–ગાડી, ઠેલણ–ગાડી પાંગળા-દારી સ્રી. [જુએ પાંગળું' + ‘દેરી.'] બાળકને
ચાલતાં શિખવાડતી વખતે વપરાતી ઢારી
પાંગળી-લાઢ (-૮૪) શ્રી. [જ એ પાંગળું + ‘વાડ. '] (લા.) ઘરમાં કોઈ વડીલ ન ખસ્યું હોય તેવી કરાંઓની સ્થિતિ, (ર) ખરાખ હાલત
હ્રસ્વ અજ્જનું ચિહન
પાંચ-ખાનું ન. [+જુએ ખાનું.] ધર્મશાળા. (૨) હેટેલ પાંચ-છ વિ. [જ પાંચ' + છે.'' પાંચ કે ”, આશરે પાંચ, (૨) (લા.) થોડાં પાંચજન્ય (પા-ચજન્ય) પું. [સં.] મહાભારત પ્રમાણે શ્રીકૃષ્ણમા શંખ. (સંજ્ઞા.) [અંક ‘૫.’ પાંચ-। પું. [જ એ ‘પાંચ' + શું ‘।' સ્વાર્થે ત...] પાંચના પાંચ-તાઈ સ્ક્રી. અરસમના પાંચ તાર. (પારસી.) પાંચ-તારા પું. [જએ‘પાંચ' + ‘તાર’ + ગુ.‘*'ત.પ્ર.] પાંચ તારવાળા સિતાર
પાંચ-થરું વિ. [જએ ‘પાંચ' + ‘થર' + ગુ. ‘*' ત. ×, ] પાંચ થરવાળું. (૨) ન. પાંચ યરના જથ્થા પાંચ-દશ, સ વિ. [જુએ ‘પાંચ' + ‘દશ,-સ,’] આશરે દસ સુધીનાં. (૨) (લા.) થોડાંક પાંચ-દાણિયું વિ., ન. [જુએ પાંચ' + ‘દાણા' + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] સેનાના મેટા પાંચ મણકાવાળું એક ઘરેણું