Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 380

પાદ-સેવન
પા-સેવન ન., પા-સેવા [સં.] જએ ‘પા-શુશ્રુષા.’ (૨) (લા.) આશરે આવી નાકરી કરવી એ પાદ-સ્પર્શ પું, [સં.] પગને અડકવું એ, પગે હાથ અડાડવેા એ [એક આસન. (યાગ.) પાહસ્તાસન ન. [સં. વાવ-öસ્ત+શ્ર્ચાત્તન-] એ નામનું યાગનું પાદાકુલ(-ળ), લક હું. [સં.] ૧૬ માત્રાને એ નામના એક માત્રામેળ છંદ, ચરણાકુળ. (પિ.)
પાદાકાર છું., પાદાકૃતિ સ્રી. [સં. વાઢુ + ઞ-ñાર, મા-ક્ષત્તિ] પગલાનેા ઘાટ. (૨) વિ. પગલા-ધાટનું (તિલક) પાદાક્રાંત (ફ્રાન્ત) વિ. [સં. વાવ્ + અન્ત] પગથી હલેા કરી ચડી નાખેલું, હરાવેલું, હાર ખાધેલું [પંજો પામત. [સં. પાટ્ + પ્ર] પગના આગલા ભાગ, પગના પાદાષાત જુએ પાદ-બાત.' [સૈનિક પાદાત, -તિ, -તિક પૃ. [સં.] પાયદળના સૈનિક, પાળા પાર્ટીનુખ્યાત વિ. [સં. qz + અનુ-fa] (વડીલ કે ગુરુના) ચરણાનું જેણે ધ્યાન કર્યાં કર્યું છે તેવું
પાદાખ્ત, પાદારવિંદન. [સં. પા ્ + માળ, અરવિન્દ્ર] જઆ ‘ચરણ-કમળ.’
પાર્થિક વિ. [સં.] પદાર્થને લગતું, પદાર્થનું પાદાર્થ છું., ન. [સં. વૉટ્ + અર્થ વિ.] આઠમે ભાગ પાદાસન ન. સં. વાવ્ + આસન જ ‘પાપીઠ.’ પાસ્થિ ન. [સં. વાર્ + અસ્થિ] પગનું તે તે હાડકું પાદાહત વિ. સં. પાટ્ + આ-દંત] જેને લાત મારવામાં આવી હાય તેનું
પાર્થાંશુલ(લી) (પાાકગુલિ,-લી) સી. [સં. વાવ + અશુચિ,-જ઼ી] પગના પંજાની તે તે આંગળી પાદાંશુઇ (પાદાઙ૪) પું. [સં . વાવ્ + મફ્રુટ] પગના પંજાના અંગૂઠા [‘ચરણ-કમળ,' પાર્થાંશુજ (પાદામ્બુજ) ન. [સં.વાટ્ + અન્તુ -] જએ પાદુકા સ્ત્રી. [સં.] ચાખડી, પાવડી, ખેડા (લાકડાની) પાદાદ ન. [સં. પા ્ + ૩] પગ ધાયા હોય એનું પાણી, ચરણાદક, ચરણામૃત
પાઘ ન. [સં.] પગ ધેવા માટેનું પાણી
પાઘ-પાત્ર ન [સં.] પગ ધાવા માટેના પાણીનું વાસણ પાવાર્થ છું. [+ સં. અર્થ] પૂજાની સામગ્રી (દૈવ કે ગુરુના
૧૪૧૫
ચરણ કેાવાની અને સત્કાર કરવાની) પાધરં જુએ ‘પાદર.’ [સરળ જમીન પાધરર ન. [ટ. પ્રા. વક્રૂર હિં.] સપાટ જમીન, સીધી પાયરડું ` જુએ ‘પાદરહું.’ પાધર ુર વિજિએ પાધરું + ગુ. ‘ઢ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ‘પાધરું.’ [ઉજ્જડ, વેરાન પાધર-પટ વિજિએ ‘પાધરુ + ૫.] તદ્ન સાઢ. (૨) પાધરું વિ. [૪. પ્રા. રમ] ઋ, સરળ, સીધું. (ર) નાક-પધાર, આંખ સામે લાંબે સુધી રહેલું પાધરું-દાર વિ. [ + જએ દાર.'] ઢારાની જેમ તદ્ન સીધું અને સપાટ, પાંસરું
પાન
પાનર
ન. [સં.] પીવું એ. (૨) પીણું, પેય
ન. [સ, વર્લ્ડ-> પ્રા, પન્નમ-] પાંદ, પાંદડું, પત્ર.
Jain Education International_2010_04
પાન(મા)ઢ
(૨) નાગરવેલનું પાં. (૩) (લા.) પુસ્તક વગેરેનું પત્તુ, પાનું, ‘લી×,’ (હસ્તલિખિત ગ્રંથામાં બંને પૃષ્ઠોથી એક), ‘કેલિયા.' (૪) પૃષ્ઠ, ‘પેઇજ.' (પ) માથાની પાંથી. [॰ અડી જવું, (-)ભઢવું (ર.પ્ર.) સર્પદંશ થવે. ॰ આપવું (૧. પ્ર.] સત્કાર કરવા. ૦ ઉઠાવવું (રૂ. પ્ર.) કાઈ કામ કરવાનું માથે લેવું. ॰ કરવું, ૰ બનાવવું (રૂ. પ્ર.) પાનબીડું તૈયાર કરવું, ॰ ખવરાવવું (રૂ.પ્ર.) વર-કન્યાના સગપણના વિષયમાં વચનબદ્ધ થવું. ચાવવું (રૂ. પ્ર.) ખુશખુશાલીથી કામ કરવું. ॰ચારવું(રૂ.પ્ર.) કોઈ પણ કામમાં રોકાવું. (ર) નકામું કામ કરવું. ॰ ન હાલવું (રૂ.પ્ર.) તદ્દન નીરવતા હોવી. માં આણવું, માં લાવવું, માં લેવું. (રૂ. પ્ર.) દાવમાં લેવું, (૨) અધિકાર નીચે લેવું ૦માં આવવું (રૂ. પ્ર.) દાવમાં આવવું] પાન (ન્ય) . [જુએ ‘પાની,ર] નદીમાં થતું એક પ્રકારનું ઘાસ, (ર) ખાવળની પર્સા. (૩) બારી-બારણામાં કાચ વગેરે બેસાડવાના સીધા સાંકડા લાંખા ખાંચા. [॰ મૂકવી (રૂ. પ્ર.) તથા છે।ડી દેવી] પાન-આરા પું., ખ.વ., -માં ન., બ. વ. [જુએ ‘પાનનૈ’ +‘આરકું' બ. વ.] પાનની આકૃતિની (કાપડ ઉપરની કે દીવાલમાંની) છાપ કે ચિતરામણ
પાનક ન. [સં.], ૦ રસ પું. [સં.] પીણું, તૈય પાન-કરિયાતું ન. [જ પાન + કારીયાતું' (એક
એષધિ).] દેશી કરિયાતું પાન-કાળિયું ન. [જએ ‘પાન ” + ‘કાયળા' + ગુ. ઇયું’ ત. પ્ર.] કાળા-ધાટનાં પાનના આકારનું તારણ
પાન-ક્રાખી સી. જિએ પાનૐ' +કાબી.’] જએ ‘કોબીજ.’ પાન-કૌઆ, પું. [જુએ ‘પાન' + કોએ,’-વે.'] એ નામનું એક વિદેશી પક્ષી પાન-ખર (-રથ) શ્રી. [જુએ પાન' + ખરવું,”] (જેમાં વૃક્ષા ઉપરથી પાંડાં ખરી પડે છે તેવી) શિશિર ઋતુ. (સંજ્ઞા). પાન-ધામ ન., અ. વ. [જએ પાન + ગુલાબ.']
સત્કાર-સમારંભમાં આપવામાં આવતાં નાગરવેલનાં પાનનાં બીડાં અને ફૂલગુચ્છા પાન-ગૃહ ન. સં., પું., ન.] (લા.) દારૂનું પીઠું પાન-શેષ્ઠિ, -થ્રી શ્રી. [સં.] પીણું પીતાં પીતાં કરાતી ખિલતા પાન-ચમચી સ્ત્રી, [જ‘પાન''+ચમચી,’] પાનના પાન-ચરાઈ હી. [જુએ 'પાન' + ચરાઈ,'] સીમમાં
વાતચીત
પાંદડાં ચરવા દેવા માટે લેવામાં આવતા સરકારી લાગેા પાન-ચાળણી સ્ત્રી, જુએ 'પાન' + ચાળવું' + ગુ. ‘અણી' કૃ. પ્ર.] નાગરવેલના પાનને ફેરવવાની ક્રિયા. (૨) (લા.) ઊંધું ચત્તું રમવા આવડવું એ, કપટ-ધૂત, (૩) ચાલાકી, હેાશિયારી
પાન-ચેવલી પું. એ નામના એક છેડ પાન-જાંબૂલ ન. એ નામનું એક નાનું ઝાડવું પાન(-ના)s (-ય) સ્ત્રી. [જુએ પાન દ્વારા.] જુવાર બાજરી મકાઈ વગેરેના સાંઢાનું લાંબું પાંદડું. (૨) ઙાહ ઉપર આવતા નવા કાર