Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 375

પાણ-વળ
૧૪૧૦
કે ખેત પાણ-થળ ન. જિઓ “પાણી'+ સં. સ્થ >પ્રા. થ]
છીછરા પાણીવાળી કાદડિયા જમીન પાણ-પોટલિયા પું. જિઓ “પણ”+ “પોટલું ગુ. ઈયું
ત.પ્ર.] પાણી ભરવાનું ચામડાનું સાધન, બોખ પાણ-ડી (પા:ણ-ડી) એ “પહાણ-ડી.' પાણ(નબાજરિયું ન. [જએ “પાણી’ + બાજરિયું.]
નદીના ભાઠામાં થતી એક વનસ્પતિ, ઘાબાજરિયું પાણ-ડી વિ. જિઓ “પણ”+ બૂડવું + ગુ. “ઈ' કુ. પ્ર.) પાણીમાં ડૂબકી મારનાર
કિડી. પાણભેદી (પાણ-ભેદી) એ “પહાણભેદી.’–‘પહાણપણુ-મહુડે (-મૌડો) પુ. જિઓ “પાણી” + મહુડો.”]
પાણીમાં ઊગનારો એક જાતને મહુડે પાણ (પા:ણમું) એ “પહાણ-મું.’ પાણવી જી. મત્રાશયમાં જામેલી ક્ષાર વગેરેની ગટ્ટી, પથરી
(એક રોગ) પાણ-હરી વિપું. [ઓ “પાણી'+ “હરવું + ગુ. “ઈ' કમ.] પાછું ખેંચવાનું કામ કરનાર માણસ પાણાફાડ (પા:ણા-ફાય) જાઓ “પહાણ-કાય.” પાણા- રેડી (પા:ણા-ડી) “પહાણાડી.” પાણિ પં. સિ.) હાથ પાણિગ્રહણ ન. [સં] લગ્નમાં કન્યાના હાથને સ્વીકાર
કરા એ, હસ્તમેળાપ. (૨) લગ્ન, વિવાહ, ઉદ્વાહ પાણિ-તલ(ળ) ન. [સં.] હથેળી પાણિકય પું, બ.વ. [સં., ન, એ.વ.] બેઉ હાથ પાણિનિ ૫. [સ.] સંસ્કૃત ભાષાની અષ્ટાધ્યાયી વ્યાકરણ
નો કર્તા (ઈ.પૂ. ૧ કી સદીને એક સમર્થ પંડિત) પાણિનીય વિ. સિં.] વ્યાકરણકાર પાણિનિને લગતું,
પાણિનિએ બનાવેલું કે રચેલું પાણિ-પત્રિકા સી. [૪] હાથની લખેલી ચિઠ્ઠી-પત્રી પાણિયાર-સેર (પાણિયા:૨-) પું. [ઓ પાણિયારી'+
સેર.'] જુઓ “પાણ-સેરડે.” પાણિયારી (પાણિયારી) સ્ત્રી. [સ. પાની + મા-હારિવા= TનીવાદવિI>પ્રા. પાળીયાદfમા] જ “પનિહારી.” પાણિયારી* સ્ત્રી. જિઓ “પાણિયારું+ગુ. “ઈ' સીપ્રત્યય.] પાણિયારાની નાની માંહણી, નાનું પાણિયારું પાણિયારું ન. [સ. પાની + દાકાર-=પાનીવાના->
પ્રા. નાળીમા-] પાણીની કોટડી. (૨) પાણીનાં વાસણ રાખવાની માંડણું કે ના પડથાર (ખામણાંવાળોનિરાને મુનસફ, રાને મુનશી (૩. પ્ર.) ઘરકૂકડે માણસ. (૨) ઘરમાં સ્ત્રીઓ સમક્ષ બડાઈ મારનારો માણસ]. પાણિયાર (પાણિયારો) વિવું. [સ. પાની–મ-હૂ = વાનીયાણાવ>પ્રા. પાળીયાહામ-] પાણુ સારવાનું કામ કરનાર માણસ પાણિયાળ,-ળ વિ. [જ એ “પાણી'+ ગુ. આળ,-લું ત...] પાણીવાળું, જ્યાં પાણીની બહોળપ છે તેવું. (૨) (લા) તેજસ્વી. (૩) શુર, બહાદુર, શક્તિશાળી પાણ ન. [સ. પાની પ્રા. વળી, પાઈપમ] (પ્રાણીઓને
પીવાનું) કુદરતી પ્રવાહી, જલ. (૨) (લા.) નર, તેજ, (૩) શૌર્ય. (૪) ટેક. [૦ આવવું (ર.અ.) સવાદ લાગવે. (૨) રોઈ પડવું. ૦ ઉતરાવવું, ૦ ઉતારવું (રૂ.પ્ર) હરાવવું. (૨) છોભીલા પાડવું. ૦ ઊંતરવું (રૂ.પ્ર.) આંખમાં મેતિ આવો. (૨) જસ્સ ઓછો થઈ જવું. (૩) તીક્ષણતા દૂર થવી. (૪) મહેનત પડવી. (૫) આબરૂ જવી. એ દીવા બળવા (ઉ.પ્ર.) સહેલાઈથી કામ થવું. ૦એ મગ ચ૮૮-૮)વા (રૂ.પ્ર.) સફળતા મળવી. ૧ કરવું (રૂ. પ્ર.) બરબાદ કરવું. (૨) વેડફી નાખવું. ૦ કાઢવું (રૂ.પ્ર.) સંગ કર. ૦૬, ૦ ગુમાવવું (રૂ. પ્ર.) આબરૂ ખેવી. ૦ચડ(-૮)વું (રૂ.પ્ર.) શુરાતન આવવું. (૨) સખત રીતે ઉશકેરા. ૦ ચડા(ઢા)વવું (રૂ.પ્ર) શર ચડાવવું. (૨) સખત રીતે ઉશ્કેરવું. (૩) ઢોળ ચડાવવો. (૪) હથિયારને તે છલું કરવું. ૦ ચેરવું (રૂ.પ્ર.) કાંટે વગેરે વાગ્યા પછી પાણીમાં પગ વગેરે મુકાતાં પાકવું. ૦ છાંટવું (રૂ.પ્ર.) શાંત કરવું. (૨) ઝઘડા શમાવો. ૦ છૂટવું (રૂ.પ્ર.) થાકી જવું. ૦ છેઠાવવું (રૂ.પ્ર) એકદમ ગભરાવી દેવું. ૦ જવું (રૂ.પ્ર.) ટેક ઉતરી જવી, વટ હેઠે પડવો. ૦ જેઈ લેવું, ૦ જેવું (રૂ.પ્ર.) સામાના બળને ખ્યાલ લઈ લે. ૦ થવું (રૂ.પ્ર) ખર્ચ માથે પહો. (૨) વેડફાઈ જવું. થી પણ પાતળું થવું (રૂ.મ.) કંસ થવું. થી પાતળું (રૂ.પ્ર.) નિર્માલ્ય. (૨) અત્યંત ભળ. ૦થી પાતળું કરવું (રૂ.પ્ર.) શરમિંદું કરવું. ૦ દેખાવું, ૦ બતાવવું (રૂ. પ્ર.) શૌર્યને પરિંચચ કરાવો. ૦ના પાણીમાં ને દૂધના દૂધમાં (રૂ.પ્ર.) બિન-હકકનું નg. ૦ના(ને) મૂલે (રૂ.પ્ર.) તદ્દન સેધું. ના(ને) રેલે (રૂ.પ્ર.) એકદમ ઝડપથી. ની પખાલ (રૂ. પ્ર.) જાડું માણસ. ૦નું પતાસ (રૂ.પ્ર.) ક્ષણભંગુર વસ્તુ. ૦ને પાર (રૂ.પ્ર) (રૂ.પ્ર.) તદ્દન સસ્તું. ૦ને પૂરે (રૂ. પ્ર.) ખૂબ ઝડપથી. ૦ને પરપેટો (રૂ.પ્ર.) ક્ષણભંગુર. ૦૫ચવું, (રૂ.પ્ર.) જસે નરમ પડ. (૨) મુકાઈ જવું. ૦ ૫ (રૂ. 4) સખત મહેનત થઈ હેવી. ૦ પહેલાં પાળ (પેટલાં પાય) (રૂ. પ્ર.) અગમચેતી. પારવું (ર.અ.) રોવું, ૦પણ કરવું (રૂ.પ્ર) સખત રીતે થકવવું. (૨) ખૂબ પ્રસન્ન કરવું. પાણી થઈ જવું (રૂ.પ્ર.) સખત થાકી જવું. (૨) ખુબ ખુબ પ્રસન્ન થવું. ૦ પાય તેટલું પીવું (રૂ.પ્ર) કેઈ કહે તેટલું કરવું. ૦ પાઉં (રૂ. પ્ર.) ઢાળ ચડાવવા. (૨) હથિયાર તેજ કરવું. ૦ પીને કેસવું (રૂ.પ્ર.) સખત શ્રમ કરવો ૦ પીને ઘર પૂછવું (રૂ. પ્ર.) કોઈ કામ પતાવ્યા પછી એની યોગ્યતાને વિચાર કરવો. ફરવું, ફરી વળવું (રૂ.પ્ર) નિષ્ફળતા મળવી, નકામું થવું. ૦ ફેરવવું (રૂ.પ્ર.) કરેલું નષ્ટ કરી નાખવું. ૦ બચાવવું (રૂ.પ્ર.) કેઈની આબરૂ બચાવવી. બદલા કર (રૂ.પ્ર.) બીજા હવાપાણીમાં જવું. બાળવું (રૂ. પ્ર.) ખેતી ચિતા કરવી. ૦ ભરવું (૩.પ્ર.) સરખામણીમાં નબળાં દેખાવું. (૨) વટ માર્યો જવો. ૦ભરાઈ ચૂકવું (રૂ. પ્ર.) મૃત્યુ-સમયના છેલા શ્વાસ લેવા. ૦ મરવું, ૦ મરી જવું (રૂ.પ્ર.) જસે નરમ પડવા. ૦માપવું (રૂ.પ્ર.) સામાની તાકાતનું માપ કાઢવું. ૦માં આગ લગાવી (રૂ.પ્ર.) અંદરોઅંદર લડાવી મારવું.