Page Text
________________
પાટલામૂળ
૧૪૬
પાટિયું
હોઈ] લા.) તાંદળજાની ભાજી, તાંજલિ
સજા કરવી. માં આવી જવું (ર.અ.) ફસાઈ જવું, કંદામાં પાટલા-મળ ન. જિઓ “પાટલો' + મળ' પાટલાની જેમ આવવું. ૦માંવ (ઉ.પ્ર.) જમવા બેસવાની તેયારી કરવી. પથરાતાં હોવાથી.] (લા.) કાંકચ, પાટલા-લો
૦ મંવ (રૂ.પ્ર.) એ “પાટલા ફાડવા.' -લે બેસાડવું પાટલા-સાસુ અહી. જિઓ “પાટલો'+ “સાસુ' આવતાં (-બેસાડવું) (રૂ.પ્ર.) સાકાર કરો. -લે બેસાડી પૂજા કરવી બેસવા પાટલે આપવો પડતો હોવાથી] (લા.) પત્નીની (-ઍસાડી-) (ઉ.પ્ર.) આવકાર આપ્યા પછી માર માર. મોટી બહેન, મેટી સાળી
૦ કરે (ઉ.પ્ર.) બ્રાહ્મણેને પ્રત્યેક પાટલે બેસાડી પૂજાપૂર્વક પાટલાં ન બ.વ. જિઓ “પાટલું.'] ગાડાના પેઢામાંના દક્ષિણ આપવી. ગાઠ (ઉ.પ્ર.) અનુકુળતા હોવી, ગળાંકવાળા પાટડા. [૦ ચીરવાં (ર.અ.) એક ઓળ કે અનુકૂળ પડતું. ૦નહિ કર (ઉ.પ્ર.) કામ પાર ન પહયું. ચાસમાં વચ્ચે વાવવું].
૦ નાં(-ના)ખ (ઉ.પ્ર.) એ “પાટલા નાખવા.” ૦૫ પાટલિટી. [સં.] જ “પાટલ(૨).”
(રૂ.પ્ર.) જાઓ “પાટલા પડવા.' કરે (ઉ.પ્ર.) જનનું પાટલિત-લી-પુત્ર ન. સિ.] આજના પટનાના સ્થાન ઉપર નેતરું રેવાતું જવું. ૦રે (રૂ.પ્ર.) ભરમ ખુલો કરો. મગધ દેશની જ ની રાજધાનીનું નગર, પુષ્પ-પુર, કુસુમપુર. ૦મંદાવ (ભરડાવો) (ઉ.પ્ર.) ભણવાનું શરૂ કરાવી (સંજ્ઞા.)
પાટલ ન. [૩] પટુતા, કૌશલ, કાબેલિયત, હોશિયારી, પાટલિયો વિષે. જિઓ “પટ' + ગુ. “ઈયું'ત..] એર ચતુરાઈ. (૨) ચાલાકી, ચપળતા થી પાટલાં મકીને વવાત મેલ
પાટ-વઢપું. જિઓ પાટv દ્વારા] મલાતને પાણી પાવા પાટલી અ. જિઓ પાટલો' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] નાની માટેનો રિ રે નીક લાકડાની પટ્ટી. (૨) પદોની બનાવેલી બેઠક. (૩) પાયા- પાટવડી જુએ “પાડી.’ વાળી બેઠક, બાંકડે. (૪) પગનો પંજે. (૫) ધોતિયાની પાટવ(-)ણ (-૨૩) અ. જિઓ પાટવી' + ગુ. ‘અ૮-એણ” કે સાડીની પેટ ઉપરથી લબડતી પીએ. (૧) વાળે ત.ક.) પાટવી કુમારની પત્ની. (૨) લા.) પહેલા સંતાન ખેંચવાનું કાણાંવાળું સાધન. () મંડાણતું પાટિયું. (૮) કટક તરીકે અવતરેલી દીકરી સાળના હાથાનું નીચેનું લાંબું લાકડું. (૮) ધંટી નીચેની પાટવી કું. [સ. પદુપ્રિ . વક્ત], કુમાર છું. સિ.), પાટડી. (૯) સતીઓના કાંડા પદાઘાટનું એક ઘરેણું. (૧૦) ૦ કંવર છું. [+જુઓ “કુંવર ] રાજગાદીનો ભવિષ્યને લઠાના કાઠાનો ઉપરનો ચપટ ભાગ, (૧૧) ધાબું ટીપતી સ્વામી-યુવરાજ, કુમારેમાનો સૌથી મોટો કુમાર વખત પરાણાની નીચે ખોસા લાકડાના ખાંચાવાળે પાટાં સ.જિ. [એ “પાટ," -ના. જા.) પાટિયાં છાપરું ના ચેરસે. (૧૨) વિજ-દંડનું વાંસડે પરાવવાનું નાનું બનાવવું. (૨) આડું મૂકવું. (૩) ઢગલે કરો. પટાર પાટિયું. (૧૩) પંઠાના ચપટ ટુકડા ઉપર વીંટાતી હતી તે કર્મણિ, .િ ૫ટાવવું છે. સ.કિ. દેરાની કેલ. [વાળી (ઉ.પ્ર.) ઘોતિયા કે સાડીની પાટણ -શ્ય) જુએ “પાટણ.” પેટની નીચે આગલા ભાગમાં ગેટ પાડવી]
પાટસ્થલ(ળ) ન. જિઓ “પાટ" + “સ્થળ.”] પાણીને પાટલીપુત્ર જાઓ “પાટલિપુત્ર.'
માં વિસ્તાર છે તેવું સ્થળ–તળાવ પાટલી-બદલ વિ. [+ જુઓ બદલવું' + ગુ. “G' કુપ્ર. પાટથળ-જમીન સી. [+જુઓ જમીન.'] તળાવના પક્ષપલટો કરનારું
[ઓફ ધ લેર' પાણીથી પીત કરવામાં આવે તેવી જમીન પાટલી-બદલે પૃ. [+ એ બદલો.'] પક્ષપલટે, કેસિંગ પાર્ટટાં)બર (૫ટ(ટા)મ્બર) ન. જિઓ “પાટ" + સં. પાટલી-લેવલ ન. [+ અં.] સુથારનું લેવલ (સપાટી) જાણ- એક મતનું રેશમી કાપડ વાની શીશીવાળું સાધન, લેવલ-પાટી
પાટા-નૂ(-) વિ. જિએ “પાટ' + (-)ટવું.] (પેટે પાટલું ન. જિએ પાટ" + ગુ. “હું” સ્વાર્થે ત.ક.) ખેતર- પાટા બાંધેલો તુટી જાય તેવું) (લા.) અકરાતિયું, ખાઉધર માંના પ્રત્યેક બે ચાસ વગેરેને કોરે ભાગ, વખેડું. (૨) પાટા-પ(-૨)ડી . જિઓ “પાટો' + સં દ્વારા + ગાડાનું પૈડું. (૩) ગોળનું એઠું, માટલું
ગુ. “ઈ' ત..], પાટા-પૂરી સ્ત્રી. જિઓ “પા”+ સં. પુટ પાટવન ન. [એ. પેન્ટલૂન] યુરેપીય પદ્ધતિને સમાંતર દ્વારા + ગુ. “ઈ' ત.ક.) ત્રણ કે ઘા ઉપર પાટે બાંધવાની હિંયા પાયજામે, બટનવાળો લેંગે, “પેન્ટ' [માણસ પાટાંબર (પાટામ્બર) જેઓ “પાર્ટબર. પાટહનિયા વિ. પું. [+ગુ. ઇયું? ,] પાટલી પહેરનાર પાટિયાની અપી. જિઓ પાટિયું' + ગુ. નું' છે.વિ.ને અનુમ પાટલો છું. જિઓ “પાટલું.] જુએ “પાટલું(૧).” (૨) + ગુ. “ઈ' રમી પ્રત્યય; પાટિયા ઇપર વણેલી હોઈ] (લા) નાની ઊભણવાળી લાકડાની બેઠક. (૩) ઉડાની ધરીમાં સેવ (હાથની વણેલી). (પુષ્ટિ.) રહેતો પડાનો વચલો ભાગ. (એ કાંઈ વેચવા માટે ચા પાટિયાળી વિકસી. જિએ “પાટિયું' + ગુ. “આળું + ગુ. જુગાર રમવા માટે પાથરેલી નાની પાટ. [બલા ઉપર ધૂળ “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] સાત નવ કે અગિયાર સેર લઈ ગંથવામાં ના-નાંખવી (રૂ.પ્ર.) ભણ્યા હેવું, હા પટવા (ઉ.પ્ર.) આવતી નાડી જમવા બેસવાની તૈયારી થવી. -ફાટવા (ઉ.પ્ર.) ગપ્પાં મારવાં. પાટિયાં-બર વિ. જિઓ “પાટિયું' + ગુ. “આ બ,,મ. + (૨) નવરા બેસી નખેદ વાળવું. ૦ ભરવા (રૂ.પ્ર.) બર.'] જેમાંથી પાટિયાં વેરી શકાય તેવું (સાગ વગેરેનું લાકડું) (મહેતાએ ઠોઠ વિધાર્થીને) પાટલે મૂકવાની એક પ્રકારની પાટિયું . જ પાટ+ગુ. “ઇ ત.ક.] લાકડામાંથી
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |