Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 320

પ્રગતિ
અંદર રહેલું [પગલાંની ઝડપ પદ-ગતિ શ્રી. [સં.] પગલાં ભરવાં એ, ચાલવું એ. (૨) પદ-ગુચ્છ પું. [સં.] ગેય દેશી-બંધની રચનાએને સહ પદ-ગૌરવ ન. [સ.] હેદ્દા કે દરાના મહિમા
પદ-ધાત હું [સં] કાઈ પણ ૫૬ જેટલા અક્ષરાના ગુણાકાર બનેલું હોય તેટલા અક્ષરની સંખ્યા. (ગ.) પદ-દ્વેષ પું. [સં.] પગલાંના અવાજ, પદ્મ-રવ, પગ-રવ પદચિહ્ન ન. [સં.] પગલાનું નિશાન, પગલાની છાપ પદ-ચ્છેદ પું., ન. [સ., પું.] વાકયમાં ≠ ાબદ્ધ મંત્રમાં ચા ગ્લેક કે કડીમાં પ્રત્યેક પદને છૂઢું પાડી બતાવવાની ક્રિયા. (વ્યા.) (૨) છૂટાં પાડેલાંમાંના પ્રત્યેક પદા વ્યાકરણની દૃષ્ટિએ પરિચય આપવા એ. (ન્યા.) પદ-શ્ર્ચત વિ. [સ.] જુએ ‘પદ-ભ્રષ્ટ’
પદચ્યુતિ શ્રી, [સં.] હાદા કે દરજજો ઉપરથી ખસી જવું એ [પવિત્ર પાણી, ચરણામૃત પદ-જલ(-ળ) ન. [×.] દેવ કે પુજ્યાનાં પગલાં યાયાનું પદ-જાત ન. [સં.] વાકયમાંનાં પદેતા સમૂહ પદ-જ્ઞ વિ. [સં.] વ્યાકરણનું જ્ઞાન ધરાવનાર, વૈચાકરણ પદ-ટિપ્પણુ ન., પી સી [સં.] જએ પાદ-ટીપ,’ ‘ટ-નેટ’ (ગા. મા.)
પદ(-દે)પવું જએ પઢાડવું.' પદ(-દે)ાવું કર્મણિ. ક્રિ. પદ(-દે)માવવું કે.,સ,ક્રિ. પદ્મ(-દે)ઢાવવું, પદ(-દે)ઢાવું જએ‘પદ(-૩,-ઢા)ડવું'માં, પદડી શ્રી. ગડાકુ ભરી રાખવાની ચામડાની લાંબી ક્રાથળી પદડૂકિયાં ન., ખ.વ. મેજ-મઝા, રંગ-રાગ પદ-તલ(-q) ન. [સં.] પગના પંજાનું તળિયું, પગલાંની પદ-મૈત્રી શ્રી. [સં.] અનુપ્રાસ વર્ણ-સામ્ય વર્ણ-સગાઈ નીચેની તા
પદ-મૂલ(-ળ) ન. [સં.] પગના પંજાનું તળિયું
બ્યમક વગેરે. (કાવ્ય.)
પત્ર-તાલી(-) શ્રી. [સ.] પગલાંના ચાલતાં થતા પાકા પદ-ત્યાગ પું. [સં.] હોદ્દા દરજ્જાને છોડી જવાની —àાડી દેવાની ક્રિયા. (ર) રાજ-ગાદીને છેડી દેવાની ક્રિયા, અહિઢુકેશન'
પદ-હલિત વિ. [સં.] પગ નીચે કચઢાયેલું. (૨) (લા.) નીચી કક્ષાનું ગણાવાને કારણે પરેશાન થયેલું [(કાવ્ય.) પદ-દોષપું. [સં.] વાથમાંનાં પદ્માના ઉપયોગને લગતા દાખ પદ-ધારી વિ. [સં.,પું.] હોદ્દો કે દરો ધરાવનાર, અધિકારી, પદાધિકારી, સિઝેરર’ પદ-ધૂલિ(-લી) સ્ત્રી. [સં.] ચરણની જ પ-નિક્ષેપ પું. [સં.] જએ પદ્મ-ન્યાસ(૧).’ પચાસ પું. [સં.] પગલાં એક પછી એક એ રીતે જમીન ઉપર મૂકવાં એ, (૨) વાકય-રચના, (ન્યા.) પદ્મપદવું અ.ર્કિ. [રવા] ‘પદ પ’એવા અવાજ કરવા. (૨) કુંડનું. પદપદાનું ભાવે,ક્રિ. પદપદાવવું કે.,સ.ક્રિ. પદ્મપદ્દા પું. [જુએ ‘પદ્મપદ્મવું’ + ગુ. ‘આટ' કૃ.પ્ર.] પદ્મપવું એ, ફફડાટ
પદ્મપદાળવું, પદ પદાથું જએ ‘પદ્મપદછું'માં, પપદ્મ ન. [સં.] જએ ‘પદ-કમલ,’
પદ-પલ્લવ ન. [સં.] ક્ગા જેવા કા પગના પંને પદ્મ-૪૪ (-૫૬જ) ન. [સં.] જએ પદ-કમલ,’
પદ(-દા)વવું
પદ-પંક્તિ (-પદ્ધતિ) . [ä.] પગલાંની હાર પદ-પાઠ પું. [સં.] વૈદિક સંહિતાઓની ઋચાઓમાંનાં પઢાની એએના સ્વાભાવિક વ્યાકરણી રૂપની રજ઼િએ અલગ અલગ કરી એલી જવાની ક્રિયા [લાગણ
Jain Education International_2010_04
૧૩૫૫
પદ-પાત પું. [સં.] સામાનાં ચરણેામાં સૂઈ પડવું એ, પગેપદ-પીઠ ન. [સં.] પગરખું, કાંટારખું, નેડા, ઉપાન પદ-પીયન ન. [સં.] પગ-ચંપી [ચરણ-સેવા પદ-પૂજન ન. [સં.] પગના પંજાની પૂજા કરવી એ, પદ-પ્રક્ષાલન ન. [સં.] પગલાં ધેાવાની ક્રિયા ૫૬-પ્રતિષ્ઠા શ્રી. [સં.] હાટ્ટા કે અધિકારની આબરૂ પદ-પ્રવેશ પું. [સં.] દાખલ થવાની ક્રિયા, અંદર આવવું એ પદ-અદ્ધ વિ. [સં.] ગાઈ શકાય તેવા દેશી-અંધામાં બંધાયેલાં પંદાના રૂપનું [‘વર્સ' પદ-બંધ (-બધ) પું. [સં.], ધન ન. [સં.] પદ્મ-ખદ્ધ સ્થિતિ, પદ-ભ્રષ્ટ વિ. [સં.] (પેાતાનાં) સ્થાન હાદા કે દરજજો ઉપરથી ઉતારી મૂકવામાં આવેલું, પદ-ચ્યુત પદમ ન. [સં. પદ્મશો.પ્રા. હુમ] નાગની ફેણ ઉપરનું કે એવું એક ખાસ ચિહ્ન. (સામુદ્રિક.) [એક જાત પદમ-કીડી સી. [+ જ ‘કીડી.’] કીડીની ઘણી જ ઝીણી પદમડી, -શ્રી સી. [સં. પદ્મિની દ્વારા] પદ્મિની સી પદ્માર્ગે પું. [સં.] પગ-ક્રેડી [ભજનકીર્તનાના સંગ્રહ પદ-માલા(-ળા) સ્ત્રી. [સં.] ગાઈ શકાય તેવાં પદ્મના રૂપનાં પદમિયા વિ.,પું. [સં. ચિત્ત દ્વારા અ., તદભવ] (લા.) વાળંદ, નાઈ
પદમ્ ન. [સં. પદ્મ દ્વારા] (લા.) નકામું માણસ પદયાત્રા સ્રી. [સં] પગે ચાલીને જવું એ, પગપાળા પ્રવાસ પદ-યુગ ન.,અ.વ. [સ,એ.વ.] બંને ચરણ પદ-ચેાજના શ્રી. [સં.] વાકથમાં વપરાવા તૈયાર તેવા રાદાની વાકયમાં કે પદ્યમાં ગોઠવણ
પદર પું. વજ્રના છેડા, પાલવ. [ રે પઢવું (. પ્ર.) આશરે આવી રહેવું]
પદ
પું. કા. ‘દિર્, પદ્મ ્'-પિતા] (લા.) પેાતાની અંગત માલિકી. (૨) પંડે, જાત, [રે બાંધવું (રૂ. પ્ર.) પેાતાનું કરી લેવું. તું (રૂ. પ્ર.) પેાલીકું] ૫-રચના સ્રી. [સં.] જુએ ‘પદ-વિચાર’-‘સિન્ટેક્સ,’ પદ-રજ સી. [×, ॰નસ્ ન] ચરણ ચાલતાં ઊડતી ધૂળ કે ચરણને તળે ચાંટેલી ધૂળ, (ર) (લા.) સેવક, દાસ, નાકર પદ-રવ હું. [સં.] પગલાંઓના અવાજ, પગરવ પદ-રાગ પું. [×.] પગલાંના તળાની લાલશ પદ-રેખા સ્ત્રી. [સં.] પગના પંજાની તળીમાંની તે તે રેખા (કુદરતી લીટી)
પદ રેણુ સી. [સં., પું.] જએ ‘પદ-રજ’ પદ-લાલિત્ય ન. [સં.] પદ્મ-ખંડ કે ગદ્ય-ખંડમાંનાં પાની ઉચ્ચારણની દૃષ્ટિએ સુમધુર-તા
પદ(-દા)વવું આ પાદનુંમાં, (૨) (લા.) કનડવું, (૩)