Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 319

પથરસ્ટ
૧૩૫૪
પગત
પથર-વટ છું. જિઓ “પાથરવું.' + ગુ. “વટ' ક. પ્ર.], ૫થ- કરવાની ક્રિયા, રસ્તાની આંકણી રાટ છું. [જએ “પથરાવું' + ગુ. “આટ' કે. પ્ર.] પથરાનું પથિક, વજન પું, ન. [સં. ૫.] મુસાફર, વટેમાર્ગ, યાત્રિક એ, ફેલાવો
પથિકાશ્રમ . [સં. વયિત્રી + મા-શ્રમ યાત્રિકને ઊતરવાપથરાણ ન. જિઓ ‘પથરાવું' + ગુ. “અણ' ક. પ્ર.] માટી રહેવા માટેનું મકાન, “ગેસ્ટ-હાઉસ” વગેરે પાથરીને કરેલી ઊંચી જમીન. (૨) પાથરી મૂકેલી પથી વિ. જિઓ “પથ' + ગુ. “ઈ' ત...]જ પથિક.” ચીજ વસ્તુઓ
પથી પું. પદાર્થ, ચીજ, વસ્તુ પથરાવવું, પથરવું જઓ “પાથરવું”માં. [પથ્થરવાળું ૫થર જુએ “પથર.” પથરાળ, -વિ. જિઓ પથરે'+ ગુ. આળ–આળ.] પથ્થર-ચાટી જઓ “પથરપથરી અડી. સિં. પ્રસ્તવિI>પ્રા. પરથરિમ] પથ્થરની પથ્થર-પેન જેઓ “પત્થર–પેન.' ઝીણી ઝીણી ટુકડી. (૨) નિસરણાની પટ્ટી, સફલી. (૩) પથર-કોડે જુએ “પથર –ડે.” દાંત ઉપ૨ જામતી પાપડી. (૪) મૂત્રમાર્ગમાં જામતા પથર-આજ જ “પત્થરબાજી.” પથ્થર જેવો પદાર્થ. (૫) એ નામની એક માછલી પથ્થર-યુગ જુઓ “પત્થરયુગ.' પથરીલું વિ. જિઓ “પથર' + ગુ. “ઈલું' ત. પ્ર.] પથ્થર- પથર-દ્રવ્ય જુએ “પત્થર-દ્રવ્ય.' વાળું, પથરાળ
પસ્થરિયું જ પથરિયું.' પથરે છું. [સં. પ્રz--- > પ્રા. પયરમ-] પથ્થર, પાષાણ, પથ્થરિયે જ “પરિયો.' પહાણ, પહાણે. (૨) (લા.) વિગ્ન, આડ-ખીલી, હરકત, પદ્મ વિ. [૩] હિત કરનારું, આરોગ્યને લાભદાયી. (૨) અડચણ. [રા આપવા (રૂ.પ્ર.) કાંઈ ન આપવું. -ર માફક આવે તેવું. (૩) ન. આરોગ્યને લાભદાયી ખાનઆવવા (ઉ. પ્ર.) કાંઈ ન આવડવું. -ર જેવું (રૂ. પ્ર.) પાન. (૪) પરહેજી, કરી, ચરી
[લાભદાયી જઠ, મંદબુદ્ધિ. ૦ આપ (રૂ. પ્ર.) ઝઘટવા ઉશ્કેરવું. પથ્યકર વિ. [સં.], ૫ -કારી વિ. [સં..] આરત્ર્યને ૦ના(નાખ (રૂ. પ્ર.) વિદ્ધ કરવું, અડચણ ઊભી પણ્યા સ્ત્રી. [સં.] એક પ્રકારને ચૌદ અક્ષરને ગણમેળ કરવી, ૦૫ (રૂ.પ્ર.) વાંધો આવવો. ૦ પાક (રૂ.પ્ર) છંદ, પિંગળ) (૨) આર્યા કિંવા ગાથાના એ નામના કપૂત નીવડવો. ૦માર (ઉ.પ્ર.) વાંધા-વચકે ઊભે કરો. બિન ભિન્ન ભેદ. (પિંગળ) [લેવા જેવું ખાન-પાન હેલો () મૂર્ખ હોવું].
પાપ ન. [સં. 99 + અ-g] લેવા જેવું અને ન પથારી અરી. છાણાં થાપવાની જગ્યા
પડ્યાશી વિ. [સં. ૫.] આરોગ્યને લાભદાયી ખોરાક ખાનાર ૫૮-૫થવું સ.કિ. (છાણાં થાપવાં. (૨) (લા.) પીટવું, ૫દ ન. સિં] પગલું. (૨) સ્થાન, દરજજે, હેદો, “સ્ટેટસ" મારવું. ૫થવું કર્મણિ,ક્રિ. પચાવવું પ્રેસ. કિ.
(આ.બા.), ડેબિનેશન. (૩) કચેરી, “ઓફિસ.” () પથાણું ન. એ “પાથરણું.'
કાળની અને નામિકી વિભકિતવાળો શબ્દ (વાકષમાં પથાર છું. સિં. પ્રતા)પ્રા. ત્યાર] પથારો, ફેલા. વપરાયેલ પ્રત્યેક). (વ્યા.) (૫) શ્રેઢીમાંહેની દરેક સંખ્યા.
(૨) ગધેડા વગેરે ઉપર નાખવાનું ગણિયાનું પલાણ (ગ) (૬) છંદ કે વૃત્તનું ચરણ. (પિંગળ) (૭) ગેય ઢાળમાં પથાર સ્ત્રી. જિઓ પથારણે”+ ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.], માર્ગ કે દેશની રીતે ગવાતું દીનબંધની કડીઓનું ઝુમખું - ૫. સિં. પ્રારા--પ્રા. વાળમ-] પાથરવા (ભજન” કે “કીર્તન.) (પિંગળ.) (૮) હિંદુઓમાં મરેલાં માટેને ચાકળે
પાછળ અપાતા શય્યાદાનની બધી સામગ્રી પથારી રહી. [ ઓ “પથાર'+ગુ. “ઈ' પ્રત્યય.] પદક ન. સિં] સિકકાના ધાટને ચંદ્રક, ચાંદ, “મેડલ.” (૨) નાનું પાથરણું, શમ્યાનું ગાદલું ગોદડું વગેરે, બિછાનું. અધિકારનો ખ્યાલ આપ બિલે. (૩) ગળામાં પહેરવાનું [એ પહs (રૂમ) માંદગી ભોગવવી. એ લેવું (ઉ.પ્ર.) એક ઘરેણું મરણપથારી ઉપર સુવાડવું. ૦ કરવી (૨. પ્ર.) ગાદક પદા-દુ)કડી વિ, શ્રી. જિઓ “પદ(-)કડું + ગુ. “ઈ' ગાદલાં કે પાથરણું પાથરવું. (૨) માંદગીને બિછાને પરવું. અપ્રત્યય.] ઘેર ઘેર ભટકનારી વંઠેલ સ્ત્રી ૦ ના(-ના)-ખીને ૫ણું (રૂ.પ્ર.) ધરાર ધામા નાખવા. પદ(-૬)કડું વિ. ઘેર ઘેર ભટકનારું. (૨) સારે પ્રસંગે બોલાવ્યા ૦વશ (રૂ.પ્ર.) ભારે માંદગીને બિછાને પડેલું, હાલવા વિના ખુશામત કરતું દેડી જનારું ચાલવા અશક્ત. ૯ સેવવી (ઉ. પ્ર.) માંદગી ભોગવવી] ૫દ-કમલ(-ળ) ન. [સં.] કમળના જેવું સુકોમળ ચરણ કે પથારે છું. (સં. પ્રસ્તાવ- પ્રા. જયારમ-] જુઓ “પથાર.” પગલું (પગને પજ) (૨) લા.) કામ-કાજને વિસ્તાર. [૦ કર (રૂ. પ્ર.) પદકલી સ્ત્રી. ગિલેડી આસપાસ જેમ તેમ ચીજ વસ્તુઓ પાથરી રાખવી-મૂકી પદનંજ (-
કજ) ન. [સ.] જુઓ “પદ-કમલ.” રાખવી.ના(-નાંખ, • માં (રૂ.પ્ર.)અહિંગ લગાવો] પદ-કાર વિ. [સ.] ગાવામાં કામ લાગે તેવાં દેશી-અંધમાં પથાવવું, પથાવું એ પથવું.” “પાથવું'માં.
કીર્તન-ભજન વગેરે રચનાર | [આનુપવ પથાળું ન ટોચ ઉપરનો ભાગ. (૨) દાંતને દેખાતે પદ-ક્રમ પું. [i.] વાકષમાં કે પદ્યમાં સાર્થ શબ્દોની બહારને ભાગ
પદ-ક્ષેપ છું. [સં] પગલું ભરવું એ પથાંકન (પથાન) ન. સિં. પથ + અન] રસ્તાના એંધાણ પદ-ગત લિ. [સં.] શી-બંધમાં રચાયેલી ગેય રચનાની