Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 316

૧૩૫૧
પતિયાણવું
પતળું' જુઓ “પાતળું.”
પતાળનો જ “પાતાળ-કવો.” પતળું વિ. સિં- fa> પ્રા. પિત્તમ +ગુ છું' સ્વાર્થે પાતાળ-નંબડી જ પાતાળ-તુંબડી.”
ત.પ્ર.] (લા.) ગુસ્સે થયેલું, રહેલું, નારાજ થયેલું પતળિયું જ પાતળિયું.' પતંગ (પત) મું ન. [સં. પું.] પક્ષી. (૨) જેમાંથી ગુલાલ તાળુ ન. એક જાતનું કંદ, ગાજર બને છે તે એક વૃક્ષ, (૩) પતંગિયું. (૪) , સ્ત્રી નાની ૫તિ મું. [સં.] સ્વામી, ધણી, કંથ, નાવાલ. (૨) પ્રભુ, પહાઈ, કનકવો. (૫) બારી-બારણાંની ફરતી ભાત, આર્કિ- માલિક, (૩) અધ્યક્ષ, ઉપરી ઇવ ઓફ ધ ડેર' (મ.૮)
પતિગૃહ ન. [સંપું ન.] ધણીનું ઘર, સાસરું પતંગ-ખા (પત ખા) ન. [+ જ એ “ખાવું' નાની વાત પતિ-ચરણ પું. ન. [સ. પું.] સ્વામીને પગ, ધણીને પગ
ખાનારું એક પ્રકારનું પક્ષી, નાનું છેલ્લું બગલું પતિાવવું, પતિનવું જ પતી જવું'માં. પતંગ-નૃત્ય (પત) ન. [૪] દીવા ઉપર પતંગિયું પઢવા પતિત વિ. [સં.] પડેલું. (૨) (લા.) ભ્રષ્ટ થઈ ગયેલું આવતું હોય તે પ્રકારને સાભિનય નાચ
(ધર્મ-ભ્રષ્ટ. (૨) નીતિ–ભ્રષ્ટ. (૩) આચાર-ભ્રષ્ટ. (૪) વર્ણ-શંકર) પતંગબાજ (પત)-) વિ. [+કા. પ્રત્યય] પતંગ ઉડા- પતિત-તા સી. [૪] પતિત હેવાપણું વામાં કુશળ
પતિતપાવન વિ. [સં] પતિને પવિત્ર કરનાર પતંગબાજી (પત) સ્ત્રી. [ફા. પ્રત્યય] પતંગ ઉઢાઢવાની પતિતપાવનત્વ ન. [સં.] પતિત-પાવન હોવાપણું કુશળ ક્રિયા
[પંખણી પતિતપાવની વિ., સ્ત્રી. [સં.) પતિને પવિત્ર કરનારી પતંગ-માદા (પત - સી. [+જુઓ “માદા.1 પક્ષિણી, (ગંગા વગેરે નદી) પતંગિયું ન. સિં. પતંગ + ગુ ઇયું' તે. , સ્વર અન- પતિતા વિ., જી. [સં.1 જુએ “પતિત' એવી સ્ત્રી નાસિક થઈ જાય છે: “પતગિયું નહિ.] ખાસ કરીને પતિતાવસ્થા સ્ત્રી. [ સં પતિત + અવ-થા ] પતિત દશા, ચોમાસામાં વિશેષ થતું એક રંગબેરંગી પાંખોવાળું જીવડું, પતિત હાલત, પતિત-તા ૧૬. (૨) અગિ છવડે
પતિતોદ્ધાર ૫. સિ. તરત +૩] પતિને પવિત્ર કરી પતંજલિ (પતજલિ) છું. [સ.] પાણિનિના અષ્ટાધ્યાયી ઊંચે લાવવાનું કાર્ય
[કરનાર સંસ્કૃત સૂત્ર-વ્યાકરણના ભાખ્યકાર વિદ્વાન (ઈ. પૂ. ૨ છ પતિ દ્ધારક વિ. [સં. તર + GIR] પતિને ઉદ્ધાર સદી). (સંજ્ઞા.) (૨) ગ-દર્શનના કર્તા એક વિદ્વાન. બંને પતિતોદ્ધારણ ન. [સં. વતત + ૩દ્વાર જ “પતિદ્વાર.' કદાચ જુદા જ છે.)(સંજ્ઞા)
પતિcવન. સિં] પતિપણું, ઘણી-પદ.(ર) સ્વામિત્વ, માલિકી પતાઈ ન. [સં. >પ્રા. પત્ત + ગુ. “આઈ' ત.] ખરી પતિ-દત્ત . સિ] ધણી તરફથી મળેલું ગયેલાં પાંદડાં. (૨) નાની નાવ, હોડી
પતિ-દેવ ડું [સં.], ૦d S. [સં., સી.] દેવ-સ્વરૂપ ધણી પતાકડું ન. [સ. પત્ર->પ્રા. ઉત્તમ + , “ક' + ડું' સ્વાર્થે પતિ-દૈવત ન. [સ.] ધણીનાં શક્તિ અને સામર્થ
ત.પ્ર.1 કાગળનો પેલી વિગતવાળો નાનો ટુકડો, પત્રિકા પતિ-દ્રોહ મું. [સ.] સ્વામીના તરફની બેવફાઈ પતાકા સ્ત્રી. સિં.] નાની ધજા. (૨) નાટથ-કૃતિમાં આવતું પતિ-દ્રોહી વિ. [સંપું.] પતિનો દ્રોહ કરનાર, પતિને બેવફા અવાંતર પ્રસંગ. (નાટય.)
પતિ-દ્વેષ છું. [સં.] પતિ તરફની શત્રુતા પતાકા-બંધ (-બ-૫) ૫. [સ.] દવજના આકારમાં અક્ષરો પતિ-દ્વેષી વિ. [સ,૫.] પતિને ષ કરનાર
ગોઠવાય એ પ્રકારની ચિત્ર-કાવ્યની રચના. (કાવ્ય.) પતિ-ધર્મ છું. [સં.] પતિ-સ્વામી-માલિકની પોતાની પત્ની પતાકા-સ્થાન, હક ન. સિં.1 નાટકના કોઈ પાત્રમાં ચિંતા- તેમજ આશ્રિત જન તરફની ફરજ ગત ભાવ કે વિષયનું સમર્થન આગંતુક પાત્રના ભાવથી પતિનિષ વિ. [+ સંનિષ્ઠા, બ.વી.] પતિમાં આસ્થા અને થાય એ પ્રસંગ. (નાટ.)
અનન્યતાને ભાવ રાખનાર, પતિ-પરાયણ [પરાયણતા પતા-હસ્ત છું. સિં.] નૃત્ય કે નૃત્તમાંની હાથની એક પતિનિષ-તા, પતિ-નિષ્ઠા સ્ત્રી. સિં.] પતિનિકપણું, પતિપ્રકારની મુદ્રા. (નાટય.)
પતિ-પદ ન. સિં.] પતિનું સ્થાન, ધણીપ૬ ૫તાકિની રહી. [સં.] સેના, વજિની, લકર, સૈન્ય પતિ-૫રાયણ વિ. [સં.] જાઓ “પતિનિર્ણ.' પતાકિયું ન. સિં. ત્રા- પ્રા.ઉત્તમ+ ગુ. “ક” + “ઈયું' પતિપરાયણતા મી. [૨] પતિપરાયણ હોવાપણું સ્વાર્થે ત...] જુઓ “પતાકડું.”
પતિ-પ્રેમ છું. [સ., પું, ન] પતિને પત્ની તરફને અને પતાવટ (ટય) સી. [ ઓ “પતાવવું + ગુ. “અટ' ક. પત્નીને પતિ તરફનો પ્રેમ
ચિાહનાર પ્ર.1 જ “પતણું-પતાવર્ણ- પેકિશન’–‘સેટલમેન્ટ. પતિ-પ્રેમી વિ. [સ,j.પતિ તરફ પ્રેમ ધરાવનાર, પતિને ૫તા(ત)વવું, એ “પતવું'માં.
પતિ-ભક્તિ સી. [સ.] પતિ તરફની લગની અને વફાદારી પતાસથી સ્ત્રી. નાનાં સારવાળાં ઓજાર બનાવવાનું સાધન ૫તિ-મિલન ન. [સ.] પતિને મળાપ પતાસી સ્ત્રી, સુતરાઉ સાડી
પતિયા-૧) વિ. જિઓ “પતિયું' + ગુ. અ૮-એલ” ત.ક.] ૫તમું ન. ખાંડની કડક ચાસણમાં કટકી નાખી ટાળવામાં ઓ “પતિયું.' આવતું ચક૬ (ચપટા પરપોટા જેવું)
પતિયાણવું સ. કિ. જિઓ પતવું વિકાસ.] પતી જવું. ૫તાળ એ “પાતાળ.”
પતિયાણાવું કર્મણિ,જિ. પતિયાણવું ,સ..