Page Text
________________
નિશા-કર
૧૩૦૯
નિરીથ
નિશાકર ૫. [સં.] ચંદ્ર
નિશા-ભાષણ ન. [સં.] પડદા પાછળથી કહેવાની ક્રિયા, નિશા-કાલિમા સ્ત્રી. [સ, .] રાત્રિની કાળાશ, રાતના અંધકાર “કર્ટન-લેચર' (ઉ. કે.) નિશા-કુસુમ ન. [સ.] રાતે ખીલતું તે તે ફૂલ-ચંદ્રમુખી વગેરે નિશા-મણિ પું [સં.] એ “નિશા-પતિ' (૨) (લા.) ઝાકળ, એસ
નિશા-સુખ ન. [સં.) સુર્યાસ્તને સમય, સાંઝને સમય, નિશા-ગાન ન. [સં.] રાત્રિએ કરવામાં આવતું સંગીત ગોલિક ટાણું નિશાચર વિ. [સં] રાત્રિમાં ફરનારું, ત્રિ-ચર. (૨) પું. નિશા-યુદ્ધ ન. [સં.) રાત્રિએ લડાતી લડાઈ, રાત્રિ-યુદ્ધ રાક્ષસ. (૩) ચેર. (૪) પું, ન. ભૂત પિશાચ વગેરે મનાતી નિશા-રતન ન. સિં] ઓ “નિશા.મણિ–નિશા-પતિ.” અવગતિયા નિ, (૫) ન. ઘુવડ. (૪) વાગોળ, (૭) નિશાવસાન ન. સિં. નિરા + મર-સાની રાત્રિને અંત-ભાગ, ચામાચીડિયું, છીપું, છાપું
પરોઢિયું, પ્રભાત, મળસકું, સવાર, પ્રાતઃકાળ નિશાચરતા સ્ત્રી. [સં.] નિશાચર હોવાપણું
નિશા-વાસે પું, [. નિરા + જ “વાસે.] ૨૪ત-વાસે નિશાચર-વૃત્તિ સ્ત્રી, સિં] ચોરને ધંધે, ચેરી
નિશા-વિહાર કું. [સં.] રાત્રિએ (આનંદ-પ્રમોદ માટે) ફરવું નિશાચરી સી. [.] રાત્રિએ ફરનારી સી., અભિસારિકા, એ, રાત્રિ-ચર્યા (૨) રાક્ષસી. (૩) વેશ્યા, ગણિકા
નિશાવિહારી વિ. [સે, મું. નિશા-વિહાર કરનાર, રાતને નિશાણ જુએ નિશાન.
૨ાજા. (૨) . રાક્ષસ, નિશા-ચર નિશબ-સા)તરો છુંજિઓ “નીસા' દ્વારા.] પથ્થરની નાની નિશાદી વિ, પું. [સં. નિશા + માં-ઢી રાત્રિ પૂરી થવા
પાટ ઉપર પદાર્થ વાટવાને માટેના પથ્થરને ઉપર-ટણે આવ્યાની જાણ કરનાર (કકડો) નિશાન ન. [ફા; દે. પ્રા. નિસ્કાળ તે અવલંબન'ના અર્થમાં નિશાળ સ્ત્રી. [સં. છેલ-રા > પ્રા. જેટ-ટાજ , ગુ. છે. એને અને આ “નિશાન” કે “નિશાણને સંબંધ નથી. “માલ”] જ્યાં લખવા-વાંચવાનું શીખવવામાં આવે તે
કા-નિશાન'માં આ ‘નિશાન વિજવાચક જ છે.] (સેય સ્થાન, શાળા, “કૂલ.” [૦ ટવી (રૂ. પ્ર.) સમય પૂરો તેમજ વરઘોડામાં કે સવારીમાં હાથી-ઘોડા-ઊંટ વગેરે ઉપર થતાં નિશાળના વિદ્યાથીઓએ ધર તરફ જવા નીકળવું. નગારાની જેડ સાથે રાખવામાં આવતે વજ, “ફલેગ.' ૯ બેસવી (-બેસવી) (૨. પ્ર.) ભણાવવાનું કામ શરૂ કરવું. (૨)ચિહન, પ્રતીક, ‘એબ્લેમ(૩) એંધાણ, “માર્ક, સાઈન.' ૦માંવી (૨. પ્ર.) નવી નિશાળ શરૂ કરવી. બેથી ઊઠી (૪, (લા) ઇશારત, સાન. [૦ ઉટાહવું (રૂ. પ્ર.) ધાર્યું નિશાન જવું (રૂ. પ્ર.) ભણવાનું છોડી દેવું. -ળે બેસવું (બેસવું) તાકીને તોડી પાડવું. ૦ કરવું (રૂ. પ્ર.) ચિહનનું ટપકું કરવું. (રૂ. પ્ર.) નિશાળમાં જઈ પહેલવહેલો અભ્યાસ શરૂ કરવો. (૨) લક્ષ્ય તરીકે નજરમાં લેવું. ૦ ચહ(૮)વું (રૂ. પ્ર.) યુદ્ધ -ને બેસવું (-બેસાડવું) (રૂ. પ્ર.) નનું ભણવા દાખલ કરાવવી માટેનો વાવટો ફરક. ૦ તાકવું (રૂ. પ્ર.) ધારેલા લક્ષ્ય- નિશાળ-ગણવું, ન. [+જુઓ “ગણનું સા.ક.], નિશાળ બિંદુ ઉપર અસ્ત્રનું કેંદ્રિત કરવું. ૦ પાઉં, મારવું (રૂ. પ્ર.) -ગણું, નિશાળ-ગરણું ન. [ + જુએ “ગરવું' (દાખલ ધાર્યું કામ સિદ્ધ કરવું. ૦ માંડ્યું (રૂ. પ્ર.) નિશાન તાકવું. થવું) + ગુ. “અણું” ક. પ્ર., પછી પ્રવાહી ઉચ્ચારણ ગણું.”] ૦ વાગવું (રૂ. પ્ર.) ધાર્યો વિચાર પાર પાડવો]
ભણવા માટે નિશાળમાં બાળકને પહેલો પ્રવેશ અને એ નિશાનચી વિ, પું. [+તુ. ‘ચી' પ્ર.], -દાર વિ.[ફા], પ્રસંગને વિધિ -ધારી વિ. [+સં. “વારી, .સેય સવારી વરડા નિશાળ-ભાઈ પું. [ + જુઓ “ભાઈ.] સાથે અભ્યાસ કરનાર વગેરેના મેખરે વાહન ઉપર બેસી હાથમાં ધવજ રાખનાર માણસ તે તે વિદ્યાથી (એકબીજાને), ગુરુ-ભાઈ, “સ્કૂલ-મેઈટ' નિશાન-પદી સ્ત્રી. [+.) નાસી ગયેલા ગુલામ વગેરેની નિશાળિયા- Y., બ૧. જિઓ “નિશાળિયું' + “વડા.']. વર્ણનાત્મક યાદી
નિશાળિયાની જેમ કરવામાં આવતા અનુકરણની આદત નિશાનબાજ વિ. [ફા] નિશાન તાકનાર, તાકેફ નિશાળિયું વિ. [ + ગું. “ઈયુ’ ત. પ્ર.] નિશાળને લગતું. (૨) નિશાનબાજી સ્ત્રી. [ફા] નિશાન તાકવાનો મહાવરો, મસ્કેટ્રી. નિશાળમાં મેળવેલું. (૩) નિશાળમાં ભણતું (૨) નિશાન તાકવાની રમત કે લેવાની તાલીમ, “મટી નિશાળિયા વિ., ડું [એ “નિશાળિયું.'] નિશાળમાં ભણતા પ્રેકટિસ'
વિદ્યાર્થી, “કુલ-બૉય' નિશાનાથ પું. સિં.] ચંદ્ર
નિશાંત(નિશાન્ત) છું. [, નિરાશા સ્મત્ત] “નિશાવસાન.” નિશાની સ્ત્રી, [] ચિહન, ઓળખ માટેનું ટપકું, નિશાન, નિશાંધ (નિશાધ) વિ. [સં. નિશા + મ] રાતે જેને નથી
એંધાણ. [૦ આપવી, ૦ કરવી (રૂ. પ્ર.) એળખાય એ માટે સૂઝતું તેવું, રતાંધળું ટપકું કરવું. ૦ રાખવી (રૂ. પ્ર.) યાદ રહે એ માટે ચિહન નિશાંગ્ય (નિશા-ધ્ય) ન. [સં. નિરાઇ + બાદથ] રતાંધળાપણું કરવું કે કોઈ પદાર્થ રાખવો]
નિશિત વિ. સિં] સજી તીક્ષ્ણ કરેલું, સજેલું, તીણ ધારનિશા-નોંધ સી. [સં. નિરા + જુઓ નેધ.'] રાત્રિએ સંતી વાળું, ધાર કાઢેલું વખતે રજનીશીમાં લખી લેવામાં આવતી આખા દિવસની નિશિ-વાસર ફિ. વિસિં. નિરા + વારે બેઉ સા. વિ., કામગીરી. (૨) રોજનીશી, દૈનંદિની, દિનકી, “ડાયરી' એ. ૧.], નિશિ-દિન ક્રિ. વિ. સિં. ઉનારા + fટ્રને બેઉ નિશા૫તિ . [સ] ચંદ્ર, નિશા-નાથ, નિશાકર
સા. વિ., એ. ૧.] રાત-દહાડો નિશાયુષ્પ ન. સિં] એ “નિશા-કુસુમ.”
નિશીથ ન. [સં, પું] મધ્યરાત્રિ, મધરાત, અધરાત. (૨)
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |