Page Text
________________
નિય
૧૨૯૪
તેવું, બગાસાં ખાતું ઊંઘ આવવાની તૈયારીમાં રહેલું નિંધ (ય) સ્ત્રી. [સં. નિષિ પું.] નિધિ, ભંડાર નિધક વિ. [સં. નિ + જુએ ‘ધડક.’] ગભરાયા કે ડર્યાં વિના નિધણિયાતું, નિ- પણિયું જુએ ‘ન-ધણિયાતું’-ન-ધણિયું.' [સં.] અવસાન, મૃત્યુ, મેાત, મરણ, ડૅથ’ નિધન-વાડી વિ. [સં., પું.] અવસાન લાવનારું, મૃત્યુ કરનારું નિષનાધીન વિ. [+ સં. મૌન] મૃત્યુ-વશ
નિધન ત.
નિધાન ન. [×.] આધાર, આશ્રય-સ્થાન. (૨) ભંડાર,
ખાના. (૩) પ્રાપ્તિ, શ્વેસ્ટિંગ’
નિધિ છું., સ્ત્રી. [સં., પું.] ભેંઢાર, ખજાના,, (૨) થાપણ, ભંડાળ, અનામત મૂડી, ‘ફ્રેન્ડ,’‘ટ્રસ્ટ.’ (૩) સર્વસ્વ-રૂપ ઢાકારછ (શ્રીવલ્લભાચાર્યજી અને એમના પુત્ર શ્રીવઠ્ઠલ
નાથ ગુંસાંઈજીએ પેાતે જેમની સેવા કરી અને તે તે શિષ્યનિ-બુદ્ધ વિ. [સં.] બાંધવામાં આવેલું, બાંધેલું
ઉપર ઢાકારછ પધરાવી આપ્યા તે તે સ્વરૂપ.) (પુષ્ટિ.) નિધિ-નિક્ષેપ પું. [સં] જમીનમાં ધન દાટવું એ. (૨) જમીનમાં દાટેલું ધન. (૩) જમીનમાંથી નીકળેલા દાટેલા ધનને લગતા કાયદા [‘ટ્રસ્ટી’ (ગુ.વિ.) નિધિ-પ વિ. [સં.] અનામત થાપણ કે કુંડનું રક્ષણ કરનાર, નિધિપ-મંડલ(-ળ) (-મણ્ડલ, ળ) ન. [ર્સ,] ટ્રસ્ટીઓનું મંડળ નિધિ-શાસ્ત્ર ન. [સં.] જમીનમાં દાટેલા ધન વિશેની વિદ્યા
ના ગ્રંથ
નિધિ-સંખ્યા (-સફખ્યા) સ્રી. [સં.] જે સંખ્યાના ૧ સાહત બધા અવયવાના સરવાળા તે તે સંખ્યાની બરાબર હોય તેવી સંખ્યા. (ગ.)
નિ-ધેય વિ. [સં.] સ્થપાવાને યેાગ્ય, મુકાવાને પાત્ર નિન(ના)દ પું. [સં.] નાદ, અવાજ, ધ્વનિ નિનાદિત વિ. [સં] ગજવી મકેલું
નિનાદી વિ. [સં., પું.] નાદ કરનારું, ગજવી મુકનારું નિપજણ (-ણ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘નીપજવું” + ગુ. ‘અણુ' કૃ.પ્ર.] નીપજ, ઊપજ, ઉત્પન્ન
તિપાવવું જુએ નીપજવું’માં.
નિપટાવવું જએ ‘નીપટલું’માં,
નિ-પતન ન. [સં.] પડતી દશા. (ર) ભ્રષ્ટ-તા નિપતિત વિ. [સં.] પડતી પામેલું, પતન પામેલું. (૨) ભ્રષ્ટ થયેલું, અધ: પતિત
નિ-પાત પું. [સં.] જુએ ‘તિ-પતન.' (૨) જેનું મળ ન
મળે તેવા તે તે સ્થાનિક અન્યય-રૂપ શબ્દ. (વ્યા.) નિપાતી વિ, સં., પું.] પડતી દશા પામનારું, (૨) નાશ પામનારું
નિ-પાન ન. [સં.] નવાણ, જળાશય નિષારવું સ. ક્રિ. ખજરી ઉપર બાંધેલા ઘડામાંથી સ બીજા ઘડામાં ઠાલવવા. નિપારાવું કર્મણિ., ક્રિ. નિપારાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
નિપારાવવું, નિપારાવું જુએ ‘નિપારવું'માં નિપાવવું સ. ક્ર. [સં. નિષ્ણાë-> પ્રા. નિાવમ-] નિપજાવવું. (પદ્મમાં.)
નિપાળા પું. તાછ તાડી
તિ-પીક વિ. [સ.] પીડા કરનાર. (ર) નિચેાવનાર
Jain Education International2010_04
નિરૂપીન ન. [સં.] દુ:ખ આપવું એ, કાચવવું એ. (૨) નિચાવવું એ [(૩) નિચે વવામાં આવેલું
ન-પીઢિત વિ. [સં,] જેને દુ:ખ આપવામાં આવ્યું છે તેવું, નિપુણ વિ. [સં.] નિષ્ણાત, કુશળ, કૅશિયાર, કાબેલ, પ્રવીણ, દક્ષ, ‘એકસ્પર્ટ’ (ન. ભે।.) નિપુણુ-તા સ્ત્રી. [સં.] નિપુણ હોવાપણું નિપુણ-વાકય ન. [સં.] નર્મવચન, ‘વિટ' (૬. ખા.) નિપુણાઈ શ્રી.[+ ગુ. ‘આઈ ' ત. પ્ર.] જુએ ‘નિપુણ-તા.’ નિફારવું સ. ક્રિ. ખેલવું, ઉદ્ઘાટિત કરવું, ઉધાડવું, (૨) સ્પષ્ટ કરવું. (૩) આરપાર પસાર કરવું. નિધારાનું કર્મણિ, ક્રિ. નિફારાવવું છે., સ. ક્રિ નિફારાવવું, નિકારાયું જુએ ‘નિકારકું’માં,
નિશા
નિ-અંધ (અન્ધ) પું. [સં.] કાઈ પણ એક વિષયને લગતા ગ્રંથ. (ર) કાઈ પણ મુદ્દાસર લખાયેલેા લેખ, ‘એસે,’ ‘મૅનેગ્રાફ.' (3) કાયદા, ધારા, ખરડે, ‘ઍટ’ નિ-અંધક (-અન્ધક) વિ. [સં ] વ્યવસ્થા કરી આપનાર,પ્ર-બંધક નિબંધ-કાર (-અન્ધ-) વિ. [સં.] નિબંધ લખતાર, ‘એસેઇસ્ટ’ (જે. હિ.)
નિ-અંધન (અન્ધન) ન. [સં.]બંધન, બંધી, ‘ડિસ્કશન,’ ‘કન્સ્ટ્રક્શન.' (૩) બાંધવાનું સાધન. (૪) રચના, કૃતિ, કોમ્પોઝિશન' (ડા, માં,)
નિબંધ-લેખન (નિબન્ધ-) ન. [સં.] નિ-બંધ લખવાની ક્રિયા, એસે-રાઇટિંગ.' [‘એસે-રીડિંગ' નિબંધ-વાચન (નબન્ધ-) ન. [સં.] નિબંધ વાંચવાની ક્રિયા, નિબંધ-સમિતિ (નિબન્ધ-) શ્રી [સં.] સાહિત્યિક અને બીજી અનેક વિષયેને લગતી પરિષદ્યામાં વેંચાવા માટે મેકલાતા નિબંધ) વિશે ગ્રાÊ.અગ્રાધ વગેરેના નિર્ણય કરવા નિમાયેલી કમિટી [‘લાઇટ એસે’ નિબંધિકા (નિબધિકા) શ્રી. [સં.] નાના-નિબંધ, ‘શૅ એસે', નિબંધિકા-કાર (નિબન્ધિકા-કાર) વિ. [સં.] નિબંધિકા કે નિધિકાએ લખનાર ['એસેઇસ્ટ' (ન. લા.) નિબંધી (નિમ-ધી) વિ. [સં., પું.] નિબંધ લખીને લાવનાર, નિખાર (૨૫) શ્રી. જાડા સુતરનું નાડું નિખારવું સ. ક્રિ. ખેંચી લેવું. નિખારાવું કર્મણિ,, ક્રિ. નિખારાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. નિખારાવવું, નિખારાવું જુએ ‘નિખારવું’માં, નિખારા પું. લીમડાની જાતનું પહાડોની ઘાટીમાં થતું એક ઝાડ નિબિત વિ. [સં.] ગીચ, ઘાટું. (૨) દૃઢ, મજબૂત નિમેલું સ. ક્રિ. અલગ કરવું. નિબેઢાલું, કાગ., ક્રિ. નિખેઢાવવું પ્રે., સ, ક્રિ
નિખેઢાવવું, નિએઢાવું જુએ ‘નિબેડવું’માં, નિ-ખાધ પું., -ધન ન. [સં.] જ્ઞાન, સમઝ, ખેાધ નિભાવવું એ નીલડવું' – ‘નીભડાનું’માં. નિ-ભા સ્ત્રી. [સં.] આભા, પ્રભા, તેજ, પ્રકાશ. (૨) એ,પ્રભાવ નિભાઉ જુએ ‘નભાઉ.'
નિભા(-૧)વું જુએ ‘ન(-ની)નું’માં. નિભા(-મા)ડા જુએ ‘નીંભાડા' -- લીંભાડા,'
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |