Page Text
________________
નાગિણી
૧ર૭૨
નાજ
નાગિણી સ્ત્રી. [સ. નાગિની], -ની સ્ત્રી. [સં.] જઓ + મધ્યમાં “ક” મધ્યગ.] નાચવાની ક્રિયા, (તુચ્છકારમાં
નાગણી નાગણ.' પ્રિકારના કુળ-ગેર, (જૈન) નાચ-જુદ (નાટ્ય-કઘ) સ્ત્રી. જિઓ “નાચવું' + “કૂદવું.] નાચનાગી-પિશાળ . [જ “નાણું' + “પશાળ.'] (લા.) એક તમાશો. (૨) (લા.) ડફાંસ, આપ-અડાઈ. (૩) ક્રોધને નાગુ વિ. [સં. નર->પ્રા. નામ-] શરીર ઉપર વસ્ત્ર કે ઉછાળે. (૪) પ્રયરન, આયોજન કાઈ આવરણ નથી તેવું, નવમ્યું. (૨) કેડથી નીચેનો ભાગ નાચક છું. [જ નાચવું' + ગુ. કો' કુ.પ્ર.] (લા.) મગઢાંકેલો નથી તેવું. (૩) (લા.) લુચ્ચું, દેશું, માથાભારે. ફરીભર્યો દેખાવ કે વર્તાવ, ગર્વને છણકે -ગાને ફુલે બાવળિયે (રૂ. પ્ર.) તદ્દન નફફટ. ૦ છક નાચ-ગાન ન, બ.વ. [જ “નાચ' + 4.3 નૃત્ય અને સંગીત
ટાટ, ૦ ધન, ૦ ૫ગ, ૦ બંબ (બમ્બ) (રૂ.પ્ર.) તદન નાચણ (-શ્ય) પી. જિઓ “નાચવું + ગુ. “અણ” કતૃવાચક નાણું. ૦ તૂત (રૂ.મ,) બેશરમ ભરેલી વાત. નાગ બાલવું પ્ર.] નાચનારી સ્ત્રી. (૨) (લા) નખરાં-ખેર જવાન સ્ત્રી. (૨. પ્ર) નિર્લજપણે બેલવું. -ગે વરસાદ (રૂ.પ્ર.) તડકે (૩) વેશ્યા
[પ્ર.] નાચવું એ, નાચણું પડતે વરસાદ, ગંગા-જમની વરસાદ].
નાચણ ન. જિઓ “નાચવું’ + ગુ. “અણુ” ક્રિયાવાચક કે. નાનું-ભૂખ્યું વિ. [+ જ એ “ભૂખ્યું.'] પહેરવા વસ્ત્ર નહિ નાચણ-ઘૂઘરી(નાચણ્ય-) સ્ત્રી. જિઓ “નાચણ" + ‘ધૂઘરી.] અને ખાવા અને નહિ તેવું, તદન કંગાળ
(લા) નખરાંબાજ જવાન સ્ત્રી. (૨) છિનાળ, વિયા. (૩) નાગેણ (શ્ય જુઓ “નાગણ.'
વિ. લંપટ, વ્યભિચારી, બદલ [વયાના ચાળા નાગે-જાયું (નાગેશ્ય-) એ “નાગણ-જાયું.'
નાચણ પેઢા પું, બ.વ. જિઓ “નાચણ" + “વડા.'] (લા) નાગેલ વિ. લીલોતરીવાળું, લીલું
નાચણિયું વિ. [ઇએ. ‘નાચણ”+ ગુ. “યું ત.પ્ર.] નાચનાગેલિયા ઓ “નાગલિયે.”
[રાવત નારું. (૨) (લા.) નખરાં-બાજ નાગૅક (નાગેન્દ્ર) પું. [. નામ + ] ઇદ્રને હાથી–એ- નાચણિય . [જએ “નાચણિયું. (મજાકમાં) અભિનેતા. નાગણે જ “નારાયણું-“નાગરણું.”
(૨) નાચવા કુદવાનો ધંધો કરનાર પુરુષ નાગે-ગેસે ૫. એ નામની એક રમત
નાચણુ સ્ત્રી. [જ એ “નાચવું' + ગુ. “અણુ” ક. પ્ર.] નાચવું નાગેટ વિ. જિઓ “નામું” દ્વારા.] ઓ “નાણું.'
એ, નાચણ
જિઓ “નાચણ.' નાગરિયું વિ. [ખ્યું. “ઈયું” સ્વાર્થે ત• પ્ર] નવું-પણું (બાળકો નાચણું ન. [જ “નાચવું' + ગુ. “અણું ક્રિયાવાચક પ્ર.]
મું, [જ “શું' + “બા.'] રામાનંદી વગેરે નાચ-તમાશ-સે, મું. જિઓ નાચ’ + “તમાશે(-સે.”]નત્ય ખાખી બાવાને એક પ્રકાર
અને બીજી મેજ-મજાહ નારિયે પું, જુઓ “નાગલિયે.”
નાચનારી વિ, સી. [જઓ “નાચવું' + ગુ. આરું કવાચક નાગે(-)રી વિ. [મારવાડનું જોધપુર નજીકનું ગામ “નાગોર' કુક.+ “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] નાચવાનો ધંધો કરતી સ્ત્રી, નર્તકી, +ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] નાગારને લગતું, નાગોરનું. (૨) ૫. રામ-જણી
[વ્યવસ્થિત રજુઆત જામનગર બાજ વાણિયાની એક કેમ અને એને પુરુષ નાચ-મુજરો છું. [જ “ના” + મુજરો] નાચ-ગાનની (સંજ્ઞા.) (૩) સ્ત્રી, ભેસની એક જાત,
નાચ-રંગ(૨)૫ [જ “નાચ' + “રંગ.”]નાચ-ગાનને જલસે. નાગવા સ્ત્રી, લૂંટ
(૨) (લા.) આમેદ-પ્રમોદ, (૩) નાટક-ચેટક નાગેશા સ્ત્રી. એ નામની એક રમત
નાચવું અ. ક્રિ. [સં. નૃત- પ્રા.ન-] નૃત્ય કે નૃત્ત કરવું, નાગેળી સ્ત્રી, એ નામનું એક ઝાડ [એક. (સંજ્ઞા.) અભિનય સાથે તાલબદ્ધ ચેકસ રીતે કડવું. (૨) (લા.) નગ્નજિતી સ્ત્રી. [સં.] શ્રીકૃષ્ણની આઠ પટરાણીઓમાંના બીજની ઈચ્છા મુજબ કામ કરવું. નચાવું ભાવે, ફિ. નનાઘલું વિ. જવાન
ચ(-ચા)વવું, નાહવું પ્રેમ, સક્રિ. નાઘેર , સ્ત્રી, જુનાગઢ જિલ્લામાં વેડને પ્રદેશ પૂરો થાય નાચાક વિ. કિ.] માંદું, બીમાર. (૨) આળસુ, સુસ્ત. (૩)
ત્યાંથી માધવપુરથી દક્ષિણ બાને આજક દેવરાણું વગેરે નાખુશ થયેલું. (૪) વેરઝેરથી ભરેલું થી લઈ સમુદ્રકાંતને છેક ઊના-દલવાડા સુધીનો ફળદ્રુપ નાયકી સ્ત્રી. [ફા.] નાચીકપણું પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.)
નાચાર વિ. [.] જુઓ ‘લાચાર.” નારી એ “નાગરી.'
નાચારી સ્ત્રી. ફિ.] જ “લાચારી.’ નાચ . [સ. નૃવ> પ્રા. નવ ન.] નૃત્ય અને નૃત્ત. (૨) નાચાર(-લા) કું. લિ. નાચા૨] એ “લાચારી.” નૃત્ય-નૃત્તને મેળાવડો.(૩) (લા.) ચાળા, નખરાં. [૦ દેખર નચિકેત મું. (સં.) અનિનું એક નામ. (સંજ્ઞા.) (રૂ. પ્ર.) વિલક્ષણ આચરણ કરવું. નચાવ (રૂ. પ્ર.) નાચીજ વિ. [.] જેની કાઈ ગણતરી કે લેખું નથી તેવું, મરજી પ્રમાણે કામ કરાવવું. (૨) હેરાન કરવું, પજવવું. તુ, શુદ્ર, પામર. (૨) નકામું, સાર વિનાનું
સૂઝવા (રૂ. પ્ર.) નકામા તરંગ-તુકા ઊભા થવા. નાચીજી સ્ત્રી. ફિ.] નાચીપણું નચિકણું' વિ. જિઓ “નાચવું' + ગું. “અણું કર્તાવાચક નાણ (-શ્ય) સી. જિઓ “નાચવું' + ગુ. એણ' ક. પ્ર.] ક. પ્ર. + મધ્યમાં ‘ક’ મયગ.] (લા.) વાતવાતમાં ફેરવી જ “નાચણ." [વિ, પ્ર.] જાઓ “નટ.” બાંધનારું, કોઈ પણ એક વાત ઉપર સ્થિરતા ન રાખનારું નાછૂટકે કિ. વિ. જિઓ “ના”+છટકે' + ગુ. “એ' ત્રી. નોચકણું ન. જિઓ “નાચવું'+ગું “અણું' ક્રિયાવાચક રૂ.પ્ર. નાજ શ્રી. ફિ.] લાડ. (૨) નખરાં, હાવભાવ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |