Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 224

નવ-નિર્માણ
૧૨૫૯
નવરોજી
મકર કર૫ મુકુંદકુંદ નીલ અને ખર્વ એવા નવ ભંડાર નવયુગિયું વિ. [+ગુ, “છયું' ત. પ્ર.], નવયુગી વિ. સં., કે ખજાના [માંડણી, નવું સર્જન, ‘રિકન્સ્ટ્રકશન' !.], નવયુગીન વિ. [સં.] નવા યુગને લગતું, નવા યુગનું નવ-નિમણ ન. [સં.] નવી રચના, નવો આવિષ્કાર, નવી નવયુવક છું. સિં.] જુઓ “નવ-જવાન.” નવ-નીક સ્ત્રી. [જુઓ “નવ' + “નીક.] જુઓ નવ-દ્વાર.” નવ-યુવતિ(તો) સ્ત્રી. [સં.] નવજવાન સ્ત્રી, નવજોબના નવનીત ન. [સં.] માખણું
[કૃણ (સંજ્ઞા) નવ-યુવા . સં.] જુએ “નવ-જવાન'–“નવયુવક.” નવનીત-પ્રિય ૫. સિં.] જેને માખણ વહાલું છે તેવા શ્રી- નવ વન ન. [સં] જાઓ “નવજોબન.” (૨) વિ. નવનવનીત-રૂપ વિ. [સં.] સારરૂપ, તારવણી-રૂપ
જવાન'– “નવયુવક.' નવ-નૂર ન. [ફા.] નવું તેજ
નવવાવના વિ., સ્ત્રી. [સં.3, -ની સ્ત્રી. [+]. “ઈ' સ્વાર્થે નવનેજા , -જાં ન., બ. વ. [ફ. નવ-નેજ] નવ નજ, સ્ત્રી પ્રત્યય] જુઓ ‘નવજોબના” “નવયુવતી.” નવ વાવટા. [૦પાણી ઉતરાવવાં (રૂ. પ્ર.) તેબા પોકરાવવું. નવ-રચના સ્ત્રી. સિ.] નવું રચી કાઢવું એ, નવ-નિર્માણ, ૦ પાણી ચડા(-ઢા)વવું (રૂ. પ્ર) ઘણું જ દુ:ખી કરવું. પુનર્નિર્માણ (૨) નવી ગોઠવણ, નવી વ્યવસ્થા, પુનર્ઘટના, ૦ થવી (રૂ. પ્ર.) ભારે મુશ્કેલી થવી]
રિકસ્ટકશન' નવપદ ડું [સ] એક પ્રકારની જેની ઉપાસ્ય મૂર્તિ. નવરત્ન ન બ. વ. સિં] જઓ “નવમણિ.' (૨) નવકાર મંત્ર. (જેન.)
નવ-૨સ પું, બ. વ. [સં.) શૃંગાર હાસ્ય કરુણ રૌદ્ર વીર નવપરિણીત વિ. સિં.] નવું તાજ પરણેલું
ભયાનક બીભત્સ અને અદ્દભુત એ નાટયશાસ્ત્રના આઠ ૨૪ નવ-પરિણીતા વિ, [સં.] નવી પરણેલી સ્ત્રી, નવવધ, નવ- ઉપરાંત શાંત એમ નવ રસ (કાવ્ય, નાટય.) વિવાહિતા
તિવું વૃક્ષ નજરસ-લીલા સ્ત્રી. [૪] કાવ્યના નવે રસ જયાં અનુભવાય નવ-૫૯લવ, -વિત વિ. [સં.] ન કર આ હોય છે તેવી ક્રીડા
[(મ. હાં.) નવ-પંચક (-૫-ચક) ૫. [સં.1 એ નામને એક પેગ (વરની નવરંગ' (-૨) ૫. [સં. નૃત્ય-શાળા, ‘હાસિગ હેલ” રાશિથી કન્યાની અને કયાની રાશિથી વરની રાશિ સુધી નવ-રંગ (ર) વિ. વિ. નવા ઢંગનું, નવી શેભાવાળું. ગણતાં નવ કે પાંચની સંખ્યા આવે તેવો) (જ.)
(૨) ન. એ નામનું એક પક્ષો નવ-પાષાણયુગ કું. [સં.] જનાં અણઘડ હથિયારોને બદલે નવરંગી (૨૭ ગી). વિ (કા.] જુઓ “નવ-રંગ(૧).' પથ્થરનાં નવાં સુધારેલાં હથિયાર-ઓનર બનાવવાં શરૂ નવરંગીલ વિ. [+]. “ઈલું' વાર્થે ત. પ્ર.] જુઓ “નવકર્યા એવો યુગ, નવપ્રસ્તષ્ણુગ
રંગ(૧)”- “નવરંગી.' નવ-પુષ્પિત વિ. સિં.] જેમાં નવાં કુલ આવ્યાં હોય તેવું નવરાઈ સ્ત્રી. જિઓ “નવરું + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.], -ત' (વૃક્ષ વગેરે).
[માદા (કોઈ પણ માદા) (-ત્ય) સ્ત્રી. [ + ગુ. “અત’ ત. પ્ર.) નવરાશ, કુરસદ, નવ-પ્રસૂતા વિ, સ્ત્રી [સં. તરતમાં પ્રસવ કર્યો હોય તેવી અવકાશ નવ-પ્રસ્તરયુગ પું. [સં.] એ “નવ-પાષાણયુગ.”
નવરાત* -ત્ય), ન બ.વ [સ. નવ-રાત્રિ)પ્રા. ઉત્ત, પરંતુ સં. નવપ્રાપ્ત વિ. [સં.] જમીનને કામ આવે તેવી કરવામાં નવરાત્ર ન., એ.વ. જ છે.], -તર ન, બ, વ. [સં. નવરત્ર, આવે એવું, “રિ કલેઈડ'
[ક્રિયા, “રિકલેમેશન' અ. તદભવ એ. ૧], નવરાત્રી ન., બ. ૧. સિ., એ.વ.] નવ-પ્રાપ્તિ સ્ત્રી, [સં.] જમીન કામ આવે તે રીતે સમી કરવાની આસ અને ચિત્ર માસને શરૂના નવ દિવસે માતાજીને નવ-બિંદુ વૃત્ત (-બિન્દુ) ન. [સં.] એક જાતનું નવ બિંદુ ઉત્સવ, રતાં. (સંજ્ઞા.) વાળું વર્તુળ. (ગ.)
[(આકૃતિ). (ગ) નવરાત્રિ(-ત્રી) સ્ત્રી. . પરંતુ શુદ્ધ સામાસિક રૂપ નવરાત્ર નવ-ભુજ વિ. સં.] નવ ભુજાવાળું (નવ ખૂણાવાળી ન., એ. વ. છે] જુઓ “નવરાત્ર.' નવમ વિ. [સં] નવની સંખ્યાએ પહોંચેલું
નવરાવવું (નઃ૧- જુઓ “નવડાવવું’–‘નાહવું”માં. નવ-મણિ પું, બ. વ. [સં.] હીરા મોતી માણેક પરવાળું નવરાશ (૯) સ્ત્રી. જિઓ “નવરું' + ગુ. ‘આશ' ત. પ્ર.] પાનું(પન્ના) પોખરાજ નીલમ ગોમેદ અને લસણિયે એ જુએ “નવરાઈ.'
(ગ.) ઝવેરાત
[માનનારું. નવ-રાશિક વિ. સં.] જેને નવ સમૂહ છે તેવું. (દાખલ) નવ-મતવાદી વિ. [સં., મું.] નવા વિકસેલા મત-સિદ્ધાંતમાં નવરી સી. જુઓ નેવરી.” નવ-મલિલકા, નવ-મલી, નવ-માલતી, નવ-માલિકા, નવરીનું વિ. જિઓ “નવરું'+ ગુ. 'ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય + “' નવ-માલિની સ્ત્રી. [સં] ચમેલીને છોડ (સુગંધી ફલે છે. વિ. ને અનુગ] નવરી સ્ત્રીનું. (એક ગાળ) આપતો. (૨) જઈ
નવરું -ર્યું) વિ. [સં. નિત- > પ્રા. નિવરિમ-] નિરાંત નવમાંશ (નવમાશ) ૫. [સં. નવમ + અંરો] જમકુંડલીમાં અનુભવતું, કામકાજ વિનાનું. [૦ ઝલક, ૦ ધૂપ, ૦ નાણું, લગ્નજીવનનો નવમે ભાગ. (જ.)
૦ બાબર (રૂ. 4) તદ્દન કામ વિનાનું. –રે દિવસે ઘડેલું નવમી વિ. સ્ત્રી, સિં.] હિ૬ માસનાં બંને પખવાડિયાંની (રૂ. પ્ર.) બહુ સારું બનાવેલું). ૯ મી તિથિ, નેમ. (સંજ્ઞા)
[પહોચેલું, નવમ નવરેજ ૫. ફિ. નવાઝ ] પારસીઓને અને સમયને નવમું વિ. સં. નામ + ગુ. “' ત. પ્ર.] નવની સંખ્યાએ બેસતા વર્ષને દિવસ. (પારસી.) નવયુગ ૫. [સં.] નવો યુગ, નવો જમાને
નવરેજી વિ. [+ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] નવરેજને લગતું