Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 222

નર્મ
૧૨૫૭
નવચંદ્રાકાર
નર્મન. સિં] આનંદ, વિદ. (૨) હળવી મજાક, મશ્કરી, નલિન-દલ(ળ) ન. સિં.) કમળના ફુલની પાંખડી ટીખળ, વિટ' (ર.અ.)
નલિની સ્ત્રી. [સં.] કમળના છેડ. (૨) કમળના છોડવાઓથી નર્મગર્ભ વિ. [સ.] મજાકથી ભરેલું, હાસ્યમૂલક
ભરેલી તળાવડી નર્મ-ગેઠિ,ઠી સ્ત્રી. [સં] હળવી મજા કવાળી વાતચીત, ગંમત નલિની-પત્ર ન. સિં] જાઓ “નાલન-પત્ર.' નર્મ-ચિત્ર ન. [સં.] ઠઠ્ઠાચિત્ર, “કાન,” “કૅરિકેચર'
નવ વિ. સં.1 નવલ, નવીન, નવું. (૨) તરતનું, તાજે નર્મદ' વિ. [૩] મજાક કે હળવો આનંદ આપનારું નવ* વિ. [સં.) આઠ + એક મળી થતી સંખ્યાનું. [ગજની નર્મદ' પું. [સં. નર્મરાંસનું ટકું રૂ૫] નર્મદ-દલપત યુગને જીભ હેવી (રૂ.પ્ર.) બહુ બોલ બોલ કરવું. ગજના નમસ્કાર સુરતી કવિ નર્મદાશંકર, (સંજ્ઞા.)
(૨. પ્ર.) દુરથી જ ટાળવાની વૃત્તિ. ૦ નેજા પણ ઊતરવું નર્મદા સ્ત્રી, (સં. મધ્યપ્રદેશના અમરકંટકના પહાડમાંથી (રૂ. પ્ર.) ભારે મુશ્કેલી નડવી] નીકળી ગુજરાતમાં થઈ ભરૂચ પાસે અરબી સમુદ્રને મળતી નવ” (-વ્ય) ક્રિ. વિ. સિં. ના(ન + મGિ) > પ્રા. નાઈવ પવિત્ર ગણતી નદી, રેવાનદી. (સંજ્ઞા.) [દેવી. (સંજ્ઞા.) >અપ. નાંવિં] નહિ, ન, ના, માં. (પઘમાં.) નર્મદા દેવી સ્ત્રી. (સં.] નર્મદા નદીની માનેલી અધિષ્ઠાત્રી નવકાર મું. [સં. નમસ્કાર> પ્રા. નમવાર, નવેવાર] નમો નર્મ-યુક્ત વિ. [સ.] જએ “નર્મદ ૧)
સિદ્ધાને ગમો મારિાળ વગેરે પંચ-પરમેષ્ટીનમસ્કાર. (જેન.) નમે-લેખક . [સં.] હાસ્ય-રસ થી થાય તેવાં પ્રસંગ- નવકાર-વ-વા)ળી સ્ત્રી. [ + સં, માવત્રિા > પ્રા. °માવત્રિમા ચિત્રને રચનાર વિદ્વાન, “હ્યુમરિસ્ટ' (બ.ક.ઠા.)
દ્વાર] નવકાર જપવાની માળા. (જૈન) નર્મ-વાક્ય ન. [ ] મજાક-ભરેલું વચન
નવકાર-લી,-સી સ્ત્રી. [જ એ “નવકાર” દ્વારા.] નવકારને નર્મ-વાણ સ્ત્રી. [સ.] મજાકભરેલી ભાષા
જપ કરનારાં ભાઈબહેનોને આપવામાં આવતું સમૂહભેજન. નર્મવૃત્તિ સ્ત્રી. [સં.] મજાક કરવાનું વલણ, ‘વિટ' (૨. મ) (જૈન)
[હોય છે તેવી ખાનાંવાળી રમત નર્મસચિવ છું. [સં.] નાટ-રચનામાં નાયક રાજાને આનંદ- નવ-કાંકરી સ્ત્રી. જિઓ “નવ' + “કાંકરી.'] જેમાં નવ કાંકરી
પ્રમોદથી રીઝવનારે એને સહાયક, વિદુષક. (નાટય) નવ-કાંકરી-બંધ (બ) પું. [ + સં.] નવકાંકરીની રમતના નર્મસાચિવ્ય ન. [સં] વિદૂષકની હાર્યોત્પાદક ક્રિયા ચોકઠાના આકારમાં અક્ષરે ગોઠવાઈ જાય એવી ચિત્રનમં-હાસ્ય ન. સિં.] મજાકવાળું હસવું એ, “વિટ' (કે. ઘ.) કાવ્યની રચના. (કાવ્ય.) નમી વિ. [સં., ૫] મજાક-ખોર, હયુમરિસ્ટ (બ.ક.ઠા.) નવ-કી, નવ-કરી, નવ-જંચી, નવ-કુંડી સ્ત્રી. [જ નવ નર્મોક્તિ સ્ત્રી. [સં. નર્મન + ada] જુઓ “નર્મ-વાકય.” + ‘કુકી' – “કકરી’ -- “કંચી” – “કંડી.] જુઓ “નવ કાંકરી.” નર્યું વિ. સાવ, તલ, બિલકુલ સદંતર, સેક્યૂટ’ (જે. હિં.) નવ-કણ છું. [સં.] નવ ખુણા પડતા હોય તેવી આકૃતિ ન ર્યું વિ જ એ નર્યું,' – દ્વિર્ભાવ.] જએ, ‘નર્યું.' નવકેળ (ળ્ય) શ્રી. એ નામની માછલીને એક પ્રકાર નર્સ સ્ત્રી. [અ] આયા, દાઈ, પરિચારિકા, ‘સિસ્ટર' નવ-ખંહ (-ખડ) પું, બ. વ. [સં.] પૌરાણિક ભૂગોળ પ્રમાણે નર્સરી સ્ત્રી. [.] બાળઉછેરનું કેંદ્ર. (૨) કુલ છોડ અને ઈલાવૃત્ત ભદ્રાશ્વ હરિવર્ષ જિંપુરૂષ કેતુમાલ રમ્યક ભારત
બીજ ઉપયોગી ઝાડોના રેપ તૈયાર કરી વિચારું કે, હિરણય ને ઉત્તરકુર એવા પૃથ્વીના નવ વિશાળ ભૂ-ભાગ રોપા-ઉછેર કેંદ્ર
નવખં-વાસી(-ખડ-) વિ. સં.] સમગ્ર પૃથ્વી ઉપર રહેનાર નસિંગ (નર્સિ) ન. [અં.] માંદાની માવજત, સારવાર નવ-ગઠન ન. જિઓ “નવ"+ “ગઠન.”] નવું ગઠન થવું એ, નસિંગ હોમ (નSિ -) ન. [૪] માંદાની માવજત તેમજ ‘ડબલ-ડિ-કેપબિશન’ સ્ત્રીઓની પ્રસૂતિની વ્યવસ્થા કરી આપનારું કેંદ્ર
નવગર છું. એ નામને એક ક્ષાર [ચડી કે બંગડી નલ(ળ) . [સં.] મહાભારતના નલ પાખ્યાન (આરણ્યક નવગરી સ્ત્રી, હાથના કાંડા ઉપર સ્ત્રીઓને પહેરવાની ઘઘરીવાળી પર્વમાંના)ને મુખ્ય નાયક નિવધન રાજા અને દમયંતીના નવ-ગાંડિયું વિ. જિઓ “નવ” (અહીં અર્થ નથી)“ગાંઠિયું.”] પતિ. (સંજ્ઞા) (૨) રામાયણ પ્રમાણે રામચંદ્રની લંક ઉપરની ધડા વિનાનું, મનના ઠેકાણા વિનાનું ચડાઈ વખતે સમુદ્રમાં પાજ બાંધવામાં સહાયક એક વાનર નવ-પ્રહ છું, બ૧. સિ.] સૂર્ય ચંદ્ર મંગળ બુધ ગુરુ શુક્ર યોદ્ધો. (સંજ્ઞા.)
[(૨) પગના નળાનું હાડકું શનિ રાહુ અને કેતુ એ આકાશીય પદાર્થો. (જ.) નલકાસ્થિ ન. [સ. ના + અસ્થિ] નળના જેવું પોલું હાડકું. નવ-ઘરું ન. [સં. નવ + p > પ્રા. - ઘરમ.] જેમાં નવ ગ્રહોનાં નલવટ ન. [સં. છાંટ-પટ્ટ દ્વારા] કપાળ
નંગ બેસાડયાં હોય તેવું ઘરેણું, દામણી. (૨) (લા.) માથે ન-લાયક જ “ના-લાયક.'
બાંધવાનું જરિયાની મેળિયું, કસબી રેંટે ન લાયકી એ “નાલાયકી.'
નવ-ચંદ્રિકા (-ચણ્ડિકા), નવચંડી -ચઠ્ઠી) સ્ત્રી. [સં.] દુર્ગા નલાસ્થિ ન. [સં. તરુ + અસ્થિ જ “નલકાસ્થિ .” દેવીનાં નવ સ્વરૂપ (શૈલપુત્રી બ્રહ્મચારિણી ચંદ્રઘંટા માંડા નસિક સ્ત્રી. સિં.] નળના આકારની કોઈ પણ પાતળી કંદ-માતા કાત્યાયની કાલ-રાત્રિ મહાગૌરી અને સિદ્ધિદાત્રી) બંગળી, નળી
નવ-ચંદુ વિ. જિઓ “નવ સં. -> પ્રા. ચંદ્રમ-] નલિકા-મુખ ન. [સં.] નળીનું માં ચિંત્ર, નાડિકા-યંત્ર (નવા ચંદ્ર જેવું) (લા.) પાવરવું, હોશિયાર, કાબેલ, કુશળ નલિકા-યંત્ર (ચત્ર) ન. [સ.] દરબીન. (૨) અર્ક કાઢવાનું નવચંદ્રાકાર (ચન્દ્રાકાર) કું., નવચંદ્રાકૃતિ સ્ત્રી. [સ. નવે નલિન ન. [સં.] કમલ (કુલ)
+ + અ-૨, મા-fi] બીજના ચંદ્ર જેવો ઘાટ. (૨)