Page Text
________________
નવી-ની)છળ
૧૨૩૪
દેશ-સમરી
નિવવું, તવાવું. (૪) વર્ષે જવું, નકામું થવું. (૫) નાશ અમદાવાદ જિલ્લાનું વાવેલા-કાલથી જાણીતું એક નગર. (સંજ્ઞા.) પામવું. (૬) લોહી ઊડી જવું
ધળ-છો (ળ) વિ, $ જિએ ‘ળ.”+ “છ” + ગુ. ધ-વી(-વ)છળ (-ળ્ય) સી. જિઓ ધોવું' + વી -વીછળવું.'] “Gત.] (લા.) સફેદ જીભવાળે. બળદ. ધોવાની અને વીછળવાની ક્રિયા
ઘળણ (ધળણ) ન. ખેતીને ઉપયોગી એક જાતનું પક્ષી છેવું સ. ક્રિ. [સં. ધષા-પ્રા. ધોન-] પાણીથી સાફ કરવું, પેળ૫ (ધૂળ) સી. [ઓ “ધોળું' + ગુ. “પત. પ્ર.] નિખારવું. (માંગલિક પ્રસંગે અંગુઠે દૂધથી દેવામાં આવે છેળાપણું, ધોળાશ
[ ળ.૪ છે) (૨) (લા.) પવિત્ર કરવું, નાતમાં લેવું. (૩) વાણીથી ધૂળ-ભાજી (ાળ-) શ્રી. જિઓ ધોળ."+ભાજી.'' જ ભૂલ બતાવી ઠપકો આપો. (૪) સખત માર મારવો. [ઈ ધૂળ-મંગળ (ધોળ-મળ) ન, બ.વ. [જ ધોળ”+ સં. ના-નાંખવું (રૂ.પ્ર.) રોષ બતાવી ઠપકો આપવો. (ર) મ.] ધોળ અને માંગલિક ગીતો વ્યર્થ કરી નાખવું. (૩) સરવે કે ધન-૨હિત કરવું. (૪) ધોળવું (ધળવું) સ.કે. જિઓ “ધાળું,’-ના.ધા.] ચનાથી નિષ્ફળતા મેળવવી. (૫) સખત માર મારવો. ઈપીવું ઘેલું કરવું. (૨) (લા.) કુળને ઉજાળવું. (કટાક્ષ.) [ળીને (રૂ. પ્ર.) (સામાને) ગણતરીમાં ન લેવું, સાંભળેલું બીજે આવવું (ધોળીને) (રૂ.પ્ર.) બગાડીને આવવું] ઘેાળવું કાને કાઢી નાખવું. ધાઈ વાળવું (૨. પ્ર.) માંડી વાળવું, (ધોળા-) કર્મણિ, જિ. ધોળાવવું (ધોળાવ-) D., સ ફિ. જતું કરવું, પતાવવું. (૨) ૨૦ કરી નાખવું. ધોયેલ મળે ધળ (ધોળવું) . છાસ ભરવાનું રોણું, ગેરસું, ઢાળવું (ઉ. પ્ર.) માત્ર દેખાવમાં સારું. (૨) કિંમત વગરનું. (૩) ધળ (ધોળ) વું. જિઓ “ળ” દ્વારા.] ગરુડના જેવું ધન-હીન. ધોયેલ(-લું) મેતી (રૂ. પ્ર.) ઉપરના ભપકાવાળું. એક પક્ષી (૨) સગાંસંબંધી વિનાનું એકલું. દુધે ધોઈને આપવું ધળાઈ (બૅળાઈ) સી. જિઓ ‘ધાળવું' + ગુ. “આઈ' (રૂ. પ્ર.)કડે પાઈ કરજ ચૂકવી દેવું. પા૫ છેવું(ઉ.પ્ર.) કમ] ઘેાળવાનું કામ. (૨) ઘેળવાનું મહેનતાણું નિંદા કરવી, માછલાં છેવાં (૨. પ્ર.) બદનામી કરવી. ધોળાવવું, પેળવું (ધૂળા-) જ “ધાળ'માં. હાથ ધોઈ ન(ન)ખવા, હાથ ધવા (ઉ.પ્ર.) આશા છોડી ળશ(-સ) (ધાળાય,સ્ય) સી, જિઓ “ધેળ + ગુ. દેવી. (૨) ઉત્તમ નીવડવું.] ધેયું ભૂ. ક, ધાયલ,-લું બી. “આશ(સ)'] ધળાપણું ભૂ, કુ. દેવાનું કર્મણિ, જિ. દેવા(રા)વવું છે, સકિ. ઘેળાં (ધેળાં) ન, બ.વ. જિઓ “ધળું.'] (લા) માથાના છે કે , દેવું-સ. કે. જિએ “ધેવું' + સફેદ વાળા, પળિયા (તિરસકારમાં). [૦માં ધૂળ ૫૮વી ધડવુ' – “ધવું.'] ધોઈને સાફ કરવું
(ધન્ય-) (રૂ.પ્ર.) ધડપણમાં નામશી ભરેલું કામ કરવું ધ-વી(-)છળવું સ. કે. જિઓ ‘ધેલું' + વી(-વી)ળવું.”] ળિયું (ધોળિયું) વિ. જિઓ ‘ાળ + ગુ. “યું” સ્વાર્થે
ને કશે મેલ ન રહે એ રીતે ફરી ત.પ્ર.) ધોળા રંગનું. (૨) ન. એક જાતનું તરબૂચ. [-યા પાણીમાં નાખી કાઢી લેવાં
લેનારો છોકરો (.પ્ર.) અંગ્રેજે. (૨) ગાંધીવાદી. (કટાક્ષમાં.)]. શિસિ) . મે દાંડિયાની રમતમાં પાછળથી દા પેળી (ધા) સી. એ નામનું એક ડુંગરાઉ ઝાડ સય(-૨)ડી સી. એ નામની એક વનસ્પતિ
ધળી (ધાળિડા) . જિઓ “શું” દ્વારા] (લા.) ધોળા પેસિયે જ “શિ.”
રંગને બળદ ધો-ઘે) જુએ “ધં.”
ધળી-સર (ધોળિ-સરય) સતી. એ નામને એક છોડ ધોળ (ધૂળ) ન. [સં. થવ>પ્રા. પ૩] માંગલિક અને ઘેલુડું (ધોળુડું) વિ. જિઓ “શું' + ગુ. હું સ્વાર્થે ત. પ્ર.]. ધાર્મિક એક પ્રકારનું ગીત
[છાંટવાની ક્રિયા જ એ “ધેલું.' (પદ્યમાં.). ધોળ (ધોળ) છે. [ઇઓ બૅળવું.'] પાળવાની છે (ધોળ) વિ. [સં. ધવછa-> પ્રા. ધવઇમ-1 સફેદ, ધોળ (ધૂળે) સી. રાતા રંગની માછલીની એક જાત ત, ધવલ. [-ળ ૫ર કાળું (ઉ.પ્ર.) સહી કરી આપવાનું. ધૂળ' (ળ) ન. એક જાતની ભાજી
-ળામાં ધૂળી (-૧) (રૂ.પ્ર.) ઉમરમાં ફજેતી કે અપધૂળકાવવું (ધૂળ) જુઓ ળકાવું'માં.
જશનું કામ. કાળું (રૂ.પ્ર.) સારું મા. ધૂમરું (રૂમ) ધોળકાવું (ધોળ-) અ. ૪િ. જિઓ “ધોળું, ના. ધા] બહુ ઘેલું. ૦ ફક(ગ) (રૂ.પ્ર.) તદ્દન ફિકકું. પૂણી જેવું, આથી ધળું દેખાવું. ધોળકાવવું (ધળ-) છે, સ. કિ. ૦ બકુલા જેવું, ૦ બાસ્તા જેવું (રૂ.પ્ર.) તદન . - ધોળકિયું' (ળ) વિ. જુઓ જળકું". + ગુ. “ઇયું” ત.પ્ર.] દહાડે (-દા:ડે, ને દિવસે (રૂ.પ્ર.) છડે ચેક. ને દિવસે જેને ધોળ કરવામાં આવ્યો છે તેવું, અને છાંટેલું. (૨) તારા (રૂ.પ્ર.) અસહ્ય પરિસ્થિતિ અને ધર્મ (રૂ.પ્ર.) કાંઈ (લા.) ઊજળાં કપડાં પહેરેલું છતાં ખાલી ખમ
લીધા વિના, મફત (કન્યાદાન.) -ળે હાથી (રૂ.પ્ર) મોટા દેળકિયું (ધૂળ) વિ. જિએ “ધેળકું' + ગુ. “યું? પગારવાળો અમલદાર. -ળે હાથી બંધાવા (બધાવો)
ત.પ્ર.] અમદાવાદ જિલ્લાના ઘોળકા નામના નગરને લગતું - હાથી બાંધ (.પ્ર.) મોટો પગાર ખાય તેવા ધૂળ કું' ન. [જ એ “ણું” દ્વારા.] ધળું બનાવવું એ. (૨) માણસને નોકરીમાં રોકવો] મળસકે, પઢ. (૩) (લા.) સફળતા, બહાદુરી (કટાક્ષમાં.) ધોળેશ(-સ)રી (ધૂળે) અનિ. [સ. ધવશ્વર-> પ્રા. ધાહેર (૪) નિષ્ફળતા
+ ગુ. “ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] રૂની અધિષ્ઠાતા દેવી. (૨) (લા.) પેળકુર (ધંળકું) . [સં. ધ%-> પ્રા. ધાત્રમ- નાણું, ઉસ, દોલત
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |