Page Text
________________
ધુમ-શિખા
૧૨૨૮
હિંઆ-વાડ
ધૂમ-શિખા શ્રી. સિ.] ધુમાડાની ઉપરની આછી સેર (૨) ધિક્કાર-પાત્ર બનવું. ૦ પર હે (રૂ. પ્ર.) નામેશી. ધૂમસ ન. દિ. પ્રા. યુનતમ સ્ત્રી.] (લા.) ઘેરી આંધી. ૦ ૫ર લીપણુ (રૂ.પ્ર.) નકામી બાબત. ૦૫૫ (રૂ.પ્ર.) (૨) ઝાકળ, એસ. (સં ધૂમ-મૂહિષ>પ્રા. ધુમ-મહિસી નકામી વસ્તુ. ૦ ફકાવવી (ઉ. પ્ર.) બેહાલ કરવું. (૨)
કૃત્રિમ છે.) [આકાશ-ગંગા, નેબ્યુલા' (ન. .) છેતરવું. ૦ ફાકતા કરી દેવું (રૂ. પ્ર.) પાયમાલ કરવું. ધૂમ-સમૂહ . સિં.] જુએ “મ-રાશિ.” (૨) નીહારિકા, ૦ ફાકતું જવું (રૂ. પ્ર.) નિરાશ થઈ ચાલ્યું જવું. ૦ ફાકતું ધૂષસી શ્રી. અડદની દાળને પાપડ કરવા માટે લોટ થઈ જવું (રૂ. પ્ર.) બેહાલ થવું, પાયમાલ થવું. ફાકવી
મળ (-ળ્ય) સ્ત્રી. [સં. ધૂમ દ્વારા] ઊડતી ઝીણી રજ (રૂ. પ્ર.) ખરાબ સ્થિતિમાં મુકાઈ જવું. (૨) અનિચ્છાએ ધૂમાયિત વિ. સિં] ધુમાડાથી છવાઈ ગયેલું, મિત સામાના કહ્યા પ્રમાણે કરવું. ૦ ફેરવવી, ૭ વાળવી (ઉ.પ્ર.) “મિત વિ. [સં.] ધુમાડાવાળું, ધુમાડે લાગ્યું છે તેવું ફેકટ થાય એમ કરવું. ૦બલા (રૂ. પ્ર.) નવી ચીજ ધૂમ્ર 4િ. સિ.] ધુમાડાના રંગનું, ધુમડું, ભૂખરા રંગનું કે કિંમત. ૦ભેગું કરવું (રૂ. પ્ર.) બરબાદ કરવું. (૨)
-પાન ન. [સં. ધૂન-પાન; ધૂમ ને સ્થાને “ધૂઝ' ઘૂસી સખત ઠપકો આપ. ભેટ (રૂ. પ્ર.) મેટા માણસને ચલણ થઈ ગયો છે.] જુઓ “ધૂમ-પાન.'
દૂરથી નમસ્કાર. ૦ મળવું, ૦માં મળવું (રૂ. પ્ર.) કના ધૂમ્રલોચન વિ. [સં.] ધુમાડિયા રંગની કે રાતા રંગની થઈ જવું, નાશ પામવું. (૨) નિરર્થક નીવડવું. (-માં) આંખવાળું. (૨) ન. કબૂતર
મેળવવું (રૂ. પ્ર.) ખરાબ કરવું, મુશ્કેલીમાં મુકવું. ૦રાખ ધૂરિયે મું. ગુજરાતની એક પછાત કામ અને એને પુરુષ (રૂ. પ્ર.) ધૂળ-ધમા. ૦ વાળી (૨. પ્ર.) હાંકી દેવું. (૨) (જી. ‘ધૂરિયા')
ઉપેક્ષા કરવી. નળિયા પીર (રૂ. પ્ર.) ધળને બનાવેલો (-ધીરો છું. માલ ભરવા માટેના તળિયાનો ભાગ. (વહાણ) દેવ (બાળ રમતમાં). આડી વાટની ધૂળ (-વ્ય) (ઉ.પ્ર.) કાંઈ ધૂર્જટિ કું. સિં] શિવજી, મહાદેવ, રુદ્ર. (સંજ્ઞા.)
નહિ, કશું જ નહિ, વ્યર્થ. છેવટે. ધૂળ ધૂળ (-ધષ્ય ધૂખ્ય) ધૂર્ત વિ. [સ.] ધતનારું, છેતરનારું, ઠગનારું. (૨) ઉરચું. (૩) (રૂ. પ્ર.) કાંઈ નવું નહિ તેવું. ઢેફાં ભાંગીને ધૂળ-ધૂળ્ય) છું. ઠગ
(૨. પ્ર.) નકામી મહેનત કરવી. પગની ધૂળ (ધ)(.પ્ર.) ધૂર્ત-કલા(-ળા) રુહી. [] છેતરવાની યુક્તિ કે વિદ્યા તુઓ ઢોસા પર ધૂળ વાળી (-ધૂળ્ય-) (રૂ. પ્ર.) સ્વાર્થ ધૂર્તતા સ્ત્રી. [સ.] ધર્તપણું, ઠગાઈ, છેતરપીંડી, વંચના સાધવા].
[ળ ભળી હોય તેવું ધૂર્ત-વિઘા સી. સિં] જ ધૂર્ત-કલા.”
ધૂળ-અધિયારું (ધળ્ય-) વિ. [+ જુએ ‘અધિયારું.'] અડધી ધૂર્તાઈ રહી. [સં. ધૂર્ત + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.] ધૂર્તતા. ધૂળ-કટ, ધૂળકોટ (ધૂળ્ય-) [+સ., જુઓ કોટ.'] ધૂળ ધૂર્તાચાર્ય પં. સિ. પૂર્વે+મા-] ભારે મે ઠગ, ઠગને ઊડવાને કારણે આકાશમાં ધૂળ પથરાઈ જવી કે કિલ્લા સરદાર
જેવું થઈ જવું એ, વાળ લિલી સ્ત્રી. [સં.] ધૂળ, રજ, રોટી
ધૂળખાણ (ધળ્ય-ખાણ્ય) સ્ત્રી, અણિયે . [+જુઓ ધૂસકું જ “સકું.'
ખાણ + ગુ. “છયું' ત..પ્ર.) ધૂળ-માટી દવાની નાની ધૂસર વિ. [સ.], -વિ. [+ ગુ. “ઉં' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ધળના ખાણ કે ખાડે રંગનું, ધૂળિયું. (૨) રાખેડી રંગનું
ધૂળ-ઝાડું (ધક્ય-) ન. [+ ઓ ઝાડું-પવનનું તોફાન.] પવન ધૂળ (-) શ્રી. સિં. ધૂ]િ રજ, રા , રેણુ. (૨)(લા.) કંકાવાથી થતું ધૂળની ડમરીઓ ચડે તેવું તેફાન
માલ વગરનું, તુ0. [૦ ઉદાઢતાં ફરવું (રૂ. પ્ર.) ગુજરાન ધૂળ-ઢગલી (ધ -) સી. [+જીએ ગલી.'] (લા.) એ માટે રખડવું. ૦ ઉઠાડવી (રૂ. પ્ર.) નકામું બોલવું. (૨) નામની સેરઠમાં રમાતી એક રમત ગાળે દેવી, ૦ ઉમણ (રૂ. પ્ર.) કોઈની વિરુદ્ધ યા પાયા ધૂળ-ધયું (ધન્ય) વિ. [+ ઓ “ વું' + ગુ. “યું' ક.મ.] વિનાની વાત. ૦ ઊવી (ઉ.પ્ર) ઉજજડ થઈ જવું. ૦ ઊડી ધુળ છેવાને ધંધે કરનાર. (૨) (લા.) જની વસ્તુઓની જવી (રૂ.પ્ર.) પાયમાલ થઈ જવું. ૦ કરવું (ઉ.પ્ર.) બગાડી શોધ કરનાર
[ળમાં અનાજ વાવવું એ નાખવું. ૦ કાઢી ન(-નાંખવી, ૦ ખંખેરવી (-ખખેરવી) ધૂળ-બાફ ન. (ધૂળ-) [+ જુઓ બાફવું'. વરસાદ થયા પહેલાં (ઉ.પ્ર.) સખત ધમકાવવું. ૦ગજાની વાત (ર.અ.) માલ ધૂળ-મય (ધ-) [+ સં. પ્રત્યય] ધળ ધળ થઈ ગયેલું વિનાની વાત. ૦ગજાનું, ગજું (૨. પ્ર.) માલ વગરનું. ધૂળ-સૂકું (ધૂન્ય) વિ. [+જુઓ “સૂકું.'] ધૂળના જેવું ૦ ઘાલવી (રૂ. પ્ર.) નાહક મહેનત કરવી, ૦ ચાટતું કરવું તદ્દન કેરું (રૂ. પ્ર.) મરણ-તલ કરી નાખવું. (૨) ધળમાં રગદોળવું. ધૂળિયું વિ. [ + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.) ધૂળમય. (૨) ધૂળને
ચાટવી (૨. પ્ર.) બહુ વિનંતિ-આજીજી કરવી, 6 જવું લાગતું. (૩) ધળ જેવા રંગનું. (૪) (લા.) નમાલું. (૫) (૨. પ્ર.) વ્યર્થ જવું. ૦ ઝાઢવી (ઉ. પ્ર.) ખુશામત કરવી. ન. ધળ જેવા રંગને એક બિન-ઝેરી સર્પ ૦થી “ હું (રૂ. પ્ર.) એક જ માન-ભગ્ન. ૦ ના(ના)ખવી ધૂળિયે વિ., પૃ. [જ “ધળિયું.”]એ નામને એક લેબાન (રૂ. પ્ર.) લાંછન લગાડવું. ૦ધક, ૦ (૨. પ્ર.) પાયમાલ. ધી વિ.જિઓ ધૂળ' + ગુ. ‘ઈ.'] જ “ધળિયું(૧-૨-૩). ૦ષમા, ૦ધમાટ ધમાસ,સ, ૦ધૂરી (3. પ્ર.) [ નિશાળ (રૂ. પ્ર.) ગામઠી નિશાળ. ૦૫૮ (રૂ. પ્ર.) માલ વગરની વાત, ઠેકાણા વગરનું કામ. ૦ધાણી (ઉ.પ્ર.) ધુળેટીને દિવસ. ૦ શાળા (રૂ. પ્ર.) જ “ધૂળી નિશાળ.”] તદ્દન પાયમાલ. ૦૫વી (રૂ. પ્ર.) અપકીર્તિ વહોરવી. ધૂંઆ-વા) (-4) જ “ધુમાડ.'
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |