Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 185

ધા(-મા)બા
પણ લેવાય.) ધા(-શ્રા)ખા પું. [જુએ ધા(ધ્રા)ખું.૨] જએક ધા(-ધ્રા)યું.? (૨) મગજ માહનથાળ વગેરે મિષ્ટાન બનાવતાં વાસણમાં દૂધ નાખી મેાઈ કણીઓ પડે એમ કરવું એ. [॰ દેવા (રૂ.પ્ર.) વેસણમાં થાપું દૂધ નાખી ચેાળવું] ધામ ન. [સં.] સ્થાન, ઠેકાણું. (૨) નિવાસ-સ્થાન, મકાન. (૩) તીર્થ-સ્થાન (૪) તેજ, પ્રભા, આભા, પ્રભાવ ધામચા યું. [જએ સં. ધામ' દ્વારા.] સરસામાન લઈ ઉતારા કરવા એ
૧૨૨૦
ધામર ન. એક જાતનું ઇમારતી લાકડું
.
ધામરાળું વિ. જિઓ ‘ધામ’ + ‘રેાળવું' + ગુ. ‘'' પ્ર.] જુએ ધામણ× (સર્પ).
ધામલી સ્ત્રી, જિઓ ‘ધામતું' + ગુ. ‘ઈ` ' સ્રીપ્રત્યય.] ધામલા પ્રકારની વાછડી–પાડી કે ગાય-ભેંસ
ધામતું વિ. કન્યા પરણીને સાસરે જતાં પિયર તરફથી એની સાથે બક્ષિસ મેાકલાતું વાછરડું કે પાડરડું ધામલા પું. [જુએ ‘ધામતું.'] ધામલા પ્રકારના વાછડ ધામળા હું, એ નામનું એક પ્રકારનું કાપડ ધામા વિ. સં. ધામ + ગુ, ‘ઈ' ત.પ્ર.] ધામવાળું, ઠેકાણે સ્થિર થયેલું
ધારણા
ધાયાં-ધાયું વિ. [ઉત્તરપદ ાવું' + ગુ. ધું' ભૂ, ૐ દ્વિર્ભાવ] ધાયેલું, સ્વચ્છ
ધામતું જુએ બ્રામઠું,'
ધામણુ `` (-ણ્ય) સ્ત્રી. [સં. વામન્ દ્વારા.] તાડ અગર ખજરીમાં છેદ પાડવા ચડનારા ક્રેડ ઉપર બાંધે છે તે દારડું ધામણુÎ (ણ્ય) સ્ત્રી, વહાણમાંની નીચેની સાંધમાંથી પાણી ભરાવું એ. (વહાણ,)
ધામણુ (ણ્ય) સ્ત્રી, જએ ધામલી.’ ધામણુક ન. એિ સં. મન્ દ્વારા] કાંઠાને બંધાતું મજબૂત દારડું. (વહાણ,) [ધામરાળું ધામણુ ` (-ણ્ય) સ્ત્રી. એક જાતના સર્પ, આંધળી ચાકળ, ધામણુઢાંકળી (ધામણ્ય-) શ્રી. એ નામના એક છેડ ધામણી સ્ત્રી. જઆ ધામણ’-ધામલી.’ ધામણુ ન. એ નામનું એક ઘાસ ધામધૂમ સ્ત્રી. [રવા] શુભ અવસર ઉપર મંગલ વાદ્યોના અવાજ સાથે રંગરાગવાળી અને ભપકાબંધ થતી ઉજવણી, ધામધમી [લેનારું, ધામ-ધમ કરનાર ધામધૂ મિયું વિ. [+ ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] ધામ-ધમમાં ભાગ ધામધૂમી સ્રી. [+ ગુ. ઈ ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જ એ ધામધૂમ’ધારણુ ધામ-ધા, વિ. (-વૅડ) [જએ ‘ધામ' + ‘ધાડયું.’] (લા.) પાકું લુચ્ચું, ખેપાની
ધામણુ પું. ટુરને લાગુ પડતા એક પ્રકારના જીવલેણ રેગ ધામેણી સ્ત્રી. [જુએ ધામેણું + ગુ. ઈ' સ્રીપ્રત્યય. ] જુએ ‘ધામલી.' [કરિયાવર, દાયો ધામેણું ન. પહેલા આણા વખતે પરણેલી દીકરીને અપાતા ધામા પું. [સં. ધામ' + ગુ. ‘આ' સ્વાર્થે ત. પ્ર ] પડાવ, મુકામ, ઉતારા, [॰ ના(-નાં)ખવા (રૂ. પ્ર.) લાંબા સમય સુધી મુકામ કરી પડયા રહેવું]
ધામાડી સ્ત્રી. જએ ‘ધામલી,’
ધામેાપું [રવા,] દૂધ દોહવાના અવાજની રમઝટ
Jain Education International_2010_04
ધાયું ન. [જએ ‘ધાવવું” દ્વારા.] ધાઈ, સ્તન, થાન (રૂઢ ‘ધાઈ ’ સ્ત્રી, જ છે. કવચિત્ મેટાં સ્તન માટે ‘ધાયાં’ ‘ધાયા’ ખ.વ.માં પ્રયોગ થાય છે.)
ધાયેતી ત. ટેકરાળ જમીનમાં ઊગતા એ નામના એક મેડિ ધાયા પું. [જુએ ‘ધાયું.'] જએ ધાયું.' ધાર શ્રી. [સં. ધારા] પ્રવાહીની શેડ (દૂધ પાણી લેાહી વગેરેના). (ર) કિનાર, કારના ભાગ. (૩) હથિયારની કિનારી. (૪) લાંબા અંતર સુધી લંબાયેલી ડુંગરની બેઠી સળંગ ઊપસેલી સપાર્ટી. (૫) વહાણના નીચેના ભાગમાંની પાર્ટિયાંની સાંધમાંથી ભરાતું પાણી, ધામણ, [॰ કરવી (૩.પ્ર.) શેઢુ નાખવી, ૦ મુઢવી (રૂ.પ્ર.) ધાર તીક્ષ્ણ કરવી. ૦ ચઢા(-ઢા)થી (૩.પ્ર.) ઉશ્કેરવું. ॰ મારવું નહિ (૬.પ્ર.) પરવા કરવી નહિ. ૰ એસવી (બૅસી) (રૂ.પ્ર.) હથિયારની ધાર ચામડીમાં લાગવી. ખાંઢાની ધાર (૩. પ્ર.) પૂરી સાવધાની રાખવી એ, તેલની ધાર જેવી (રૂ.પ્ર.) સાવચેતીથી કામ લેવું]
૧
ધારક વિ, [ä,] ધારણ કરનાર. (ર) ઉપાડી રાખનાર. (૩) ધારણા કે સંભાવના કરનાર [(જંગલનું ચામાસુ શાક) ધાર-કારીલાં ન., ખાવ. [જુએ ‘કારેલું.’] કંટાલાં, કંકાડાં ધારડી સ્ત્રી. [જ ધાર’+ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર. + ઈ ' સ્ક્રીપ્રત્યય.] નાની બેઠી ઉપલાણવાળી ચડે અંતર સુધી જતી જમીન [લેનાર—પતિ, પું. ધારણુ વિ.સં., કતુ વાચક] (લા.) જવાબદારી ઉઠાવી ન. [સં. ક્રિયાવાચક] પહેરી લેવાની ક્રિયા. (ર) પકડી રાખવાની ક્રિયા. (3) આધાર-ભૂત હ।નું એ, આધાર ધારણ (ણ્ય) શ્રી. [જએ ‘ધારવું' + ગુ. ‘અણ' કૃ. પ્ર.] તેલ, જોખ. (૨) (લા.) તાલ-જોખ થયેલા પદાર્થવાળું ભરેલું છાબડું. (૩) ધીરજ. (૪) હિંમત. (૫) ભારવટિયા, પાટડા, નાના મેા. [॰ કરવી (રૂ. પ્ર.) જોખ કરવા] ધારણ-શક્તિ સ્ત્રી. [સં.] ગ્રહણ કરવાની શક્તિ, સ્મરણશક્તિ, યાદદાસ્ત, ‘એટેન્ટિવનેસ.' (૨) દૃઢ-તા ધારણહાર વિ. [સં, ધાર્ળ + અપ, ‘હ' #.વિ., પ્ર. + સંજાર≥પ્રા. માર્જ. ગુ.] ધારણ કરનાર, ઉઠાવી–
ઉપાડી રાખનાર
ધારણા સ્ત્રી. [સં.] ધારણ કરવું એ, ઉઠાવી--ઉપાડી લેવું એ. (૨) મનસા, ધારવું એ, સંભાવના, એન્ટિસિપેશન,’ ‘ડિકશન,’‘ટેસિબિલિટી' (કિ. ધ). (૪) નિશ્ચય, નિર્ણયાત્મક બુદ્ધિ. (૫) ખ્યાલ. (૬) લક્ષ્યના નિશ્ચય. (યેગ.) ધારણા-ગત (ત્ય) સ્રી. [સં. + સં. fd> અર્વા. તદ્દભવ ‘ગત' (ચ)] વેચેલા માલમાં કસર કે કમિશન કાપી આપવું એ [રાખવાના હક્ક, ‘લિયન’ ધારણાધિકાર યું. [સં. ધારણ + અષિ-૬] કબજામાં ધારણા-પત્રક ન. [સં.] કરેલી સંભાવના કે અંદાજની નોંધણીના કાગળ, કેાર-કાસ્ટ રિટર્ન' ધારણા-શક્તિ . [સં.] જુએ ‘ધારણ-શક્તિ’-મેમરી’ (કે. હ.), ‘રિસેપ્ટિવિટી' (૪.ખા.)