Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 144

શ-ભ્રમણ
દેશદેશ
દેશ-ભ્રમણ ન. [સં] પિતાના દેશમાં ફરવું એ
દેશાધિ૫, પતિ મું. સિં.] રાજ દેશવટો છું. મેં તેરા + વર્ત-> પ્રા. વક્મ-1 દેશની બહાર દેશાધિપત્ય ન. [સં.] દેશ ઉપરની સત્તા હાંકી કાઢવું એ, દેશનિકાલ કરવાની ક્રિયા
દેશાધ્યક્ષ . [સં. ઢેરા + અધ્યક્ષ] દેશ ઉપર દેખરેખ રાખદેશ-વત્સલ વિ. [સં.] દેશ જેને વહાલો છે તેવું. (૨) નાર વરિષ્ઠ અધિકારી દશનાં સૌ કોઈને વહાલું
[વાપણું દેશનુરાગ કું. [સં. ઢેરા + અનુ-રા] જુએ “દેશ-પ્રીતિ.” દેશવત્સલતા સી., દેશ-વાસય ન. સિં] દેશવત્સલ દેશનુરાગી વિ. સિ ૫.] દેશાનુરાગવાળું, દેશપ્રેમી દેશ-વાસી વિ. [સં૫. સમાન દેશમાં વસનારું દેશાભિમાન ન. [સં. ઢેરા + અમિ-કાન ] દેશ પિતાનો છે દેશ-વિગ્રહ . સિં] પોતાના દેશમાં ઝઘડો, આંતર-વિગ્રહ, એવી પ્રબળ લાગણીવાળી અસ્મિતા, “પેટિયેટિકમ' ‘સિવિલ વૅર
દેશભિમાની વિ. [સવું.] દેશાભિમાન રાખનારું, પેટ્રિયેટર’ દેશ-વિદેશ જુઓ “દેશ-પરદેશ.”
‘નેશનાલિસ્ટ' (બ.ક. ઠા.) દેશ-વિપ્લવ છું. [સં.] દેશમાં જાગેલો બળવો
દેશાવચિછન વિ. સિ + ઢેરા + અવચ્છિન્ન દેશમાંથી ખસી દેશ-વિમુખ વિ. [સં.] પોતાના દેશ તરફ લાગણી વિનાનું, ગયેલું, “રિયલ' (હી.વ.) દશનું હિત કરવાથી દૂર રહેનારું
દેશાવર ૫. [સં. ઢેરા + અવર] પોતાના દેશ સિવાય દેશ-વિરત વિ. સં.] થોડે અંશે પાપથી દૂર રહેવું. (જૈન) અન્ય કોઈ પણ દેશ, પરદેશ દેશ-વિરતિ સી. [સં] ડે અંશે પાપથી દૂર રહેવું એ. દેશાવરી વિ. સિં૫.] પરદેશી, અન્ય દેશનું
દેશ(-સા)વાલ, -ળ જુઓ “દિશાવાળ.' દેશ-વિશેષ ! [1 ચોક્કસ કઈ એક દેશ, વિશિષ્ટ દેશ દેશમિતા શ્રી. સિ. તેરા + મરિમ-7] જુઓ “દેશાભિદશ-વ્યવહાર પું. [૩] દેશમાં ચાલતી રૂઢિ.
માન, --“પેટ્રિયેટિઝમ.” (બ.ક.ઠા.) દેશ-વ્યાપક વિ. [સં], દેશ-વ્યાપી વિ. [સં. ] સમગ્ર દેશાંતર (દેશાન્તર) ન. સિં. વેરા + અત] જએ “દેશાવર.” દેશમાં ફેલાઈ જનારું
દેશાંતર-ગમન (દેશાન્તર-) ન, સિં] દેશાવરમાં જવું છે, દેશ-સેવક છું. સિ] સ્વદેશની સેવા કરનાર માણસ પરદેશ-ગમન, વિદેશ-ગમન દેવસેવા શ્રી. સિ.] સ્વદેશની સેવા, જન્મભૂમિની ચાકરી દેશાંતરી (દેશાનતરી વિ. [સં૫] જ એ “દેશાવરી.’ દેશ-સેવિકા સ્ત્રી. [સં] દેશની સેવા કરનાર સતી દેશાંતર્ગત (દેશાન્તર્ગત) વિ. [સં. ઢેરા + અન્તત] પિતાના દેશ-સ્થ વેિ. [સં.] સ્વદેશમાં રહેલું. (૨) (પનાની આસ- દેશની અંદરનું, દેશમાં સમાયેલું [ફર. (૪) ધર્મગુરુ પાસને ભાગ “દેશ' કહેવાતો હોઈ ત્યાંના) દક્ષિણી બ્રાહ્મ- દેશિક વિ. [સં] સ્થાનિક. (૨) પં. મિ. (૩) મુસાને એક પ્રકાર અને એને પુરુષ (સંજ્ઞા.).
દેશિત વિ. [સં.] બતાવેલું, દેખાડેલું. (૨) ઉપદેશેલું દેશ-હિત ન. [સં.] સ્વદેશનું ભલું
દેશી વિ. [સં. ૫.] દેશને લગતું, દેશનું, “ઇન્ડિજીનસ.' (૨) દેશહિતકારી છે. [સં. ] સ્વદેશનું ભલું કરનારું
સ્વદેશી, “નેટિવ.” (૩) સંસ્કૃત ભાષામાં જેનું મૂળ નથી દેશહિત-ચિંતક (ચિન્તક) વિ. [સ.] પિતાના દેશનું ભલું મળતું તેવું, દેશ્ય, દેશ-જ (ભાષા શબ્દ વગેરે.) (૪) પં. વિચારનારું. (૨) રાજકારણી, પોલિટિ શિયન
દેશ' નામને એક રાગ. (સંગીત.) (૫) સ્ત્રી. શાસ્ત્રીય દેશહિતેચ્છુ વિ. [+સં. ફક્] સ્વદેશનું ભલું ઇચછનારું રીતે ન ગવાતાં સામાન્ય લોકવર્ગમાં ગવાય તેવા રાગ દેશહિતૈષતા સ્ત્રી. [સ.] દેશનું ભલું ઇછવાપણું
અને એવા રાગમાં ગવાતી તેમ રચાતી રચના. (સંગીત.) દેશહિતૈષી વિ. સં. ડેરા + દ્રિત + પછી છું.] દેશનું હિત દેશીજન ન. [સં. ૫.] જુએ ‘દેશ-ભાઈ.” ઇચ્છનારું, દેશ-હિતેચ્છુ
દેશી-૫વાઈ સ્ત્રી. મેનાની જાતનું કબૂઢા રંગનું એક પક્ષી દેશાઈ જ ઓ “દેસાઈ.'
દેશીય વિ. [સં.] જુઓ “દેશ(૧-૨-૩).” દેશાઈ ગીરી જુઓ “દેસાઈ-ગીરી.'
દેશી લાળિયે મું. એ નામની કપાસની એક જાત, દેશાઈ- દરી ઓ “દેસાઈ દસ્તુરી.”
દેશી સંગીત (ગીત) ન. [૪] લોકસંગીત, (શાસ્ત્રીય દેશાઈ-વટું જુઓ “દેસાઈ-વહું.”
નહિ તેવું) સુગમ સંગીત દેશાઈ-વગે જઓ દેસાઈ-વગે.”
દેશી હિસાબ . [ + જ એ “હિસાબ.'] અંગ્રેજી પદ્ધતિને દેશ(-સા)ખ મું. [સ, ટ્રાહિ>પ્રા ટ્રેવ દેશ નામ. મળતી માહે તેવો દેશી પદ્ધતિએ પ્રચલિત ઘડિયા કે આંક. એક શાસ્ત્રીય તેમજ દેશી રાગ, દેશ. (સંગીત.)
(૨) એવી પોથી દેશાગત વિ. [સ રેરા + મા-na] બહારથી દેશમાં આવેલું. દેશાત એ “દેત.” (૨) એવી રીતનું પરદેશી આવી અન્ય દેશમાં વસી રહે દેશ-કર્ષ મું. [સં. ઢેરા + ૩f] દેશની ઉન્નતિ, સ્વદેશની તેવું, “ઈમિગ્રન્ટ [વ્યવહાર ચડતી
(૨) દેશની ઉન્નતિ દેશાચાર છું. [સં ફેરી + માસ્વાર] દેશના રીતરિવાજ, સ્થાનિક દેશત્થાન ન. [સં. ફેરા ફરથાને દેશમાં આવેલી જાગૃતિ, દેશન ન, સિં. ઢેરા - મટનો પોતાના કે બહારના દેશોમાં દેશદય પું. [સંઢેરા + 1 જુઓ “દેશત્કર્ષ.” પ્રવાસ કરે એ
દેશદેશ કિ.વિ. [સં. ફેરા ને ગુ. દ્વિભ] પ્રત્યેક દેશમાં, દેશાણ (-ય) જુએ “સાણ.'
દેશદેશ, દેશદેશે