Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1214

સુર-ગુ
૨૪૯
સુર-ગુરુ છું. [૩] દેવોના મનાતા ગુરુ-બૃહસ્પતિ સુર-ગ્રામ ન. [સંપું] દેવનું ગામ- કલ્યાણગ્રામ (ગે.મા.) સુર-ચાપ ન. [૪,.] મેઘ-ધનુષ [લાલુપ, અત્યાસક્ત અરણિયું વિ. જિઓ“સૂરણ' + ગુ. “થયું' ત., (સુ.] (લા.) સુરત: વિ. સિં] સારી રીતે મેલું. (૨) સારી રીતે
આસક્ત. (૩) ન. મંથન, સ્ત્રીસંભોગ, કામ-ક્રીડા સુરત જી. શરીરની ગણાતી એક કાપનિક નસ, (૨) મન-વૃત્તિ. (૩) સ્મરણ, ધ્યાન, લય, નજર, સરત સુ(સુ)રતન તાપી નદી ઉપરનું એક મધ્યકાલથી જણીતું સમૃદ્ધ નગર. (સંજ્ઞા.) સુરત-કર્મ ન. સિં.જ “સુરતt૩).” સુ(સૂ)રત(તે) (-શ્ય) સી. [જઓ “સુરતી'શુ. અ(એ)-
ણ” પ્રત્યય.] સુરતની વતની સામી [હાર-શણગાર સુરતરુ ન. સિં!.] દેવાનું ક૯પ-વૃક્ષ, પારિજાત, સુરત-ર છું. [૪] મૈથુન-કૌડામાં કુશળ પુરુષ સુરત-સંગ્રામ (સક ગ્રામ) ન. [સ. .] પ્રબળ -ક્રિયા, ભારે સંભોગ-ક્રિયા સુરતા રહી. [૪] સુરપણું, દેવપણું, દેવત્વ સુરતા સ્ત્રી. અંતવૃત્તિ. (૨) લગની. (૩) ધ્યાન, યાદ,
સ્મરણ. (૪) નજ૨, સુરત, સરત સુરતિ સી. [સં.] ઘણો આનંદ. (૨) ગાઢ પ્રેમ સુ(સૂરતી વિ. જિઓ “સુરત”+ગુ. ”ત.પ્ર.] સુરત શહેરને લગતું, સુરતનું.(૨) સુરતનું વતની. (૩) મી. સુરત પ્રદેશની બોલી. [૦ ઊંધિયું (ઉ.પ્ર.) પટમાં ચર્તિ ગાળો] સુરતી સી. એરટી, ભાગ્યનો ખેલ, “લેટરી' સુસૂ)રણ એ “સુરતણ.' સુરથ પું. [સં.માં કુરા તરીકે લાગે, પણ કોઈ સ્થાનિક શબ્દનું સંસ્કૃતીકરણ માર્કંડેય પુરાણના સપ્તશતી ચંડી-
વીર પ્રદેશની નજીકના દેશ(શકય રીતે સુરાષ્ટ્ર)નો એક પ્રાચીન રાજા. (સંજ્ઞા.) [સુર-તરુ સુર-ક્રમ ન. [સે .] પારિજાતનું ઝાડવું, હારાણગાર, સુર-ધન ૫. [સ. રર-વર્ષ દ્વારા] યુદ્ધમાં મરણ પામેલા
દ્ધાની સમૃતમાં ખેડેલી ખાંભી. (ગામડાંમાં ભાદરવાની અમાસે સગાં-વહાલાં પાણી પાવા-રેડવા જાય છે.) સુર-ધન,૦૫ ન. [સ. -ધનુ (--] મેઘ-ધનુષ, ઇંદ્ર-ધનુષ સુર-ધામ ન. [૩] દેવનું સ્થાન, સ્વર્ગ સુર-ધુનિ,-ની સ્ત્રી- [.] દેવ-નદી, ગંગા સુર-ધેનુ સી. સિ.] દેવોની ગાય-કામધેનુ, કામદુઘા સુર-નદી સ્ત્રી. [સં.) એ “સુર-ધુનિ.' સુર-નંદિની (નાન્વિની) . [સં.] જઓ “સુર-પેન. સુર-નાયક, સુર-પતિ મું. [સં] દેવના નેતા ઇન્દ્ર સુર-૫થ ૫. (સં.) આકાશ સુર-પદ ન [સં] દેવેનો દરજો. (૨) સ્વર્ગ સુર(-લ)ફાક કું. [હિં, મરા. “સુરકાક.] એ નામનો એક તાલ. (સંગીત,
| સુરભિ વિ. [સં. સુવાસિત, સુગંધીદાર (૨) સુંદર, મહ. (૩) પં. સુગંધ, સુવાસ, ખુશબે સુરભિ સ્ત્રી, સિં] દૈની ગાય, કામ-દુધા, કામધેનુ
સુરભિત વિ. સિ] સુવાસિત, સુગંધીદાર, ખુશબોદાર સુરમો . [કા. સુર્મહ] આંખમાં આંજવાનું ખનીજ પ્રકારનું એક અંજન, સોયરું સુરણ્ય વિ. [સં.] ઘણું જ રમણીય, ઘણું મનોહર સુર-યુવતિ-તી સી. [સં] દેવાંગના, (૨) અસર સુર-રાજ પું. [૪], vય . [સં. સુરાણપ્રા . સુરપ્રા. તત્સમ] ઇદ્ર સુરરિપુ છું. (સં.] દાનવ-દૈત્ય-રાક્ષસ. (૨) રાહુ (ગ્રહ) સુરષિ છું. [સં. સુર + #fs, સંધિથી) જેના ઋષિ નારદ સુરલોક . [સં.] સ્વર્ગલોક સુર-વધૂ સમી. [૪] એ “સુર-યુવતિ. સુરવાલ(ળ) અજી. [અર. સન્ - કા. શુક્રવા૨] સાંકડ પાયજામે, પાયજામે, ચારણી સુર-સહન ન. સિ.] સ્વર્ગ સુર-સરિત બી. સિ. સુર-સરિત], તા સતી, સિ.), સુર-સરી જી. [સં.] સુર - લરિત > પ્રા. સુલ્સરી, પ્રા. તત્સમ ગંગા નદી
રિસાળ, ફલશ્રુપ સુરસાલ(ળ) છે. [સં. + એ “રસાલ -ળ'.] ઘણું જ સુ-રંગ(૨) . [સં.] સારી જાતને વર્ણ. (૨) સારી જાતના રંગવાને રંગ, (૩) વિ. સારી જતન રંગનું. (૪) રંગીલું, આનંદી સુરંગ (સુર) અ. [સં. સુરા] જમીનમાં પહાડ
બેદીને કરવામાં આવેલો માર્ગ, ભોંયરાને રસ્તા, બુદ. (૨) ચોરી કરવા નિમિત્તે દીવાલમાં પાડેલું બાકું, ખાતર, (૩) (નવા અર્થ-) અથડાતાં ફાટે તેવા પ્રકારના જમીન ઉપર પથરાતા નાના બેખ. (૪) ખાણ કે કુવા તેમ ખટક વગેરે તેડવા પથ્થરમાં વીંધ કરી એમાં દારૂ વગેરે ભરી એ સળગાવી પાડવાનો પ્રકાર. [કાવી (રૂ.પ્ર.) પહાડ કેરી માગે કર. ૦ મૂકવા (રૂ..)
પી રીતે ઝધઢાવવું] સુરંગ વેj. જિએ “સુરંગ' + ગુ. ‘ઇયું તે.પ્ર.] સુરંગ ફેડવા વપરાતો દારૂ. (૨) સુરંગ માટે પથ્થરમાં બાકાં પાડી દારૂ ભરી રેડવાનું કામ કરનાર મજર સુરા શ્રી. [સં.] મદિરા, મઘ, દારૂ સુરાઈ(-હી) રમી. [અર. સુરાહી] સાંકડા લાંબા મેવાળું કંજા જેવું એક સાધન (પાણી તેમ પીવાને દારૂ ભરવાનું) સુરા(-લા)(ખ) ન. [ફા. સૂરાખ ] વીધું, બાકું, કાણું, વેહ સુ-રાજ્ય ન. [સં] સારું અને પ્રજાહિતકારી શાસન તંત્ર સુરાધિ૫, સુરાપીશ,-શ્ચર, સુરાષ્પક્ષ ૬. સિં. સુર +
મfથા, મીરા,શ્વર, અધ્યક્ષ] દેવાને સ્વામી - ઈદ્ર સુરાત્મજા સી. [સં. સુર + ગામના] દેવ-કન્યા સુરા-પાત્ર ન. [સં.] મધનું વાસણ, દારૂનો પ્યાલી સુરાપાન ન. [સં.] દારૂ પીવે એ, મધ-પાન, મદિરાપાન સુરાપાની, સુરાપી વિ. [સ.,યું. દારૂ પીનાર, દારૂઢિયું સુરારિ છું. [સં. સુર + અ]િ જ “સુરરિપુ.' સુરાલય ન. [સં. સુર + છા, ન.] જુઓ “સુર-ધામ.'