Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 120

દીવી
૧૧૫૫
•
ર
દીવી . [સં. ઢીવિા > પ્રા. ઢીવિયા અને ” એ ‘દીવા’ +ગુ, ‘ઈ' પ્રત્યય.] નાના દીવા, (ર) સળગતી વાટ કે વાટી રહી શકે તેવી ઊભી લાકડા કે ધાતુની દાંડી દીવી-દાર વિ., પું. [+żા. પ્રત્યય] દીવી પકડનાર, મશાલચી દીવા પું. [સં. ઢીવા>ર્ીવમ-] ખત્તી. (ર) (લા.) કુળદીપક, કુળને યશ અપાવનાર પુત્ર. [-વા જેવું (રૂ. પ્ર.) તદ્દન સ્પષ્ટ, "વાની જ્યાત જેવું (રૂ. પ્ર.) અણીવાળું, અણિયાળું. • અજવાળવા (રૂ. પ્ર.) નવરાત્રમાં નવ રાત્રિ અખંડ દીવા રાખવા. • ઊડવા (રૂ.પ્ર.) સત્પ્રીતિ મેળવવી. (ર) (વ્યંગમાં) નામ એળે એવું થયું. આ(-હે)લવાઈ જવા (રૂ. પ્ર.) મરણ પામવું. ॰ કરવા (રૂ. પ્ર.) (વ્યંગમાં) નવાઈ પામવા જેવું ન હતું. • ગુલ (ફ્. પ્ર.) મરણ, અવસાન, મૃત્યુ. ૦ ઘેર કરવા (-ઘરથ), ૦ રાજ કરવા, ♦ રાણે કરવા, ૦ રામ કરવા (રૂ. પ્ર.) દીવા એલવવા. ૰ ચાક કરવા (રૂ. પ્ર.) દીવે। સતેજ કવે. ૦દેવતા (ફ્. પ્ર.) આવવા જવાના સંબંધ. ૦૮ રહેવા (:વા) (રૂ. પ્ર.) નિર્દેશ જવાઈ દીસવું અ. ક્રિ. [સં. દૂરથ->પ્રા. ક્ષિ] દેખાવું. (ર) (લા.) સૂઝનું, ભાસનું, માલૂમ પડવું, જણાવું. (૩) સ્પષ્ટ ઊભું, ધારું હ।નું. (આનું ભાવે નથી, ‘પ્રેરક’ રૂપ પણ નથી, એને મલે ‘બતાવવું' વપરાય છે. ‘દેખાડવું’ એ તે દેખવું'નું પ્રેરક રૂપ છે.), [તું કરવું (રૂ. પ્ર.) છુપાવવું. (ર) જતું કરવું. તું રહેવું (-ર:બું) (રૂ. પ્ર.) (તુચ્છકારમાં) આંખ આગળથી દૂર ટળવું. તું રાખવું (૩.પ્ર.) દેખાયા કરવું] દીસે પું. [સ, વિશ>પ્રા. મિસ-] (લા.) સંવત્સરીના દિવસ. (પારસી.) દોટ જુઓ ‘ટ્વીટ.' દાડી જુએ ‘દીડી.' દીઠું જ એક ‘દોટડું, ' દાટિયું
એ દીટિયું,' દીટી.'
દર્દીની જ દોટું જુએ ‘દીકું.’ દીવું જુએ ‘ઢીમવું.' દર્દીનું જઆ ડીંડું.' [(જેમકે ‘દુપટ્ટો,' ‘દુ-ભેટા') ૬-૧ વિ. [ર્સ, હિં>પ્રા. ટુ-] (સમાસના આરંભમાં) એ દુૐ વિ., પું. [ચાદુમાંથી અશ્લીલતા નિવારવા ચા’ લુપ્ત] (ગાળમાં) સંભેણ કરનાર. [॰ બનવું (રૂ. પ્ર.) મૂર્ખ બનવું. ॰ બનાવવું (રૂ. પ્ર.) મર્ખ બનાવવું] દુ⟨-વા) સ્ત્રી. [અર. દુ] આશીર્વાદ દુશ્મા(-વા)-ગીર વિ. [+ăા. પ્રત્યય] આશીર્વાદ લેનાર દુખ(-વા)ગે। વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] આશીર્વાદ દેનાર દુઢાવવું. જુએ ‘કડાવું’માં. દુરકરાવવું જુએ ‘હૂકરવું’માં,
દુાન સ્ત્રી, [અર. દુકાન્] માલ-સામાન વેચવાનું બાંધેલું મકાન, હાટ. [॰સાંઢ-વી (૩. પ્ર.) વેશ્યાના ધંધેા કરવા. ૦ વધાવવી (રૂ.પ્ર.) દુકાનને વાસથી-તાળું મારવું(રાત પડતાં)] દુકાનદાર વિ. [+ ફા. પ્રત્ય] દુાન ચલાવનાર, વેપારી દુકાનદારી સ્ત્રી, [+ ફા. પ્રત્ય] દુકાન રાખી એમાં વેપાર
Jain Education International_2010_04
દુખાવું
કરવા એ
દુકાની સ્રી. [મરા, દુગાણી] બે પાઈના સિક્કો [ભાર દુકાની-ભાર વિ. [+ સં.] દુકાનીના વજન જેટલું, એ પાઈદુકાળ પું. સં. સુાRs> પ્રા. ટુવા] વરસાદ ન આવતાં ઘાસ પાણી વગેરેની તંગીના કપરા સમય, કાળ, દુર્ભિક્ષ. [॰ પઢવા (રૂ. પ્ર.) અછત જણાવી. માં અધિક માસ (૬. પ્ર.) ખરાબ વખતમાં આવતા વધુ ખરાબ સમય] દુકાળ-પ્રત વિ. [+ સં.] દુકાળની અસરથી ઘેરાયેલું, લ્યુમિન અકેક્ટોટ’ [તંગીવાળું (વ) દુકાળવું વિ. જિઆ ‘દુકાળ' દ્વારા] અન્ન પાણી વગેરેની દુકાળિયું વિ. [જએ ‘દુકાળ’ + ગુ. ‘યું' ત. પ્ર.] દુકાળની અસરવાળું. (૨) દુકાળના સમયમાં જન્મેલું. (૩) (લા.) ભૂખે મરતું
દુકાળી સ્ત્રી, જએ ‘દુકાળ' + ગુ. ‘ઈ’ત. પ્ર.] લાગલાગઢ પડતા દુકાળેારા સમહ, દુકાળ પછી દુકાળ આવે એવી પરિસ્થિતિ
કુલ ન. [સં.] ખારીક રેશમી વસ્ર દુખ ન. [સં. ૬:] જએ ‘દુ:ખ.' દુખડું ન. [+ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જ ‘દુ:ખ.’(૨) દુ:ખની કષા. (૩) (લા.) દુખણું, એવારણું દુખણુ (-ચ) સ્ત્રી. [f. યુલિની> પ્રા. યુનિવળી] કરડવાથી દુઃખ થાય તેવી એક જાતની માખી [જીવડું, ‘ઝિમેલ’ દુખણુ-ખાઈ સી. કરડવાથી ઢીમણું થઈ આવે તેવું એક દુખણું ન. [જુએ ‘દુખડું'; ‘&’ >‘છુ.’] જુએ ‘દુખડું (૨).’ દુઃખણું: ન. [જેએ ‘દુઃખવું’ + ગુ. ‘અણું’કૃ.પ્ર.] દુખવું એ. (૨) પ્રસૂતિ થતાં પહેલાંનેા પેટમાંના દુખાવા દુખણુંૐ વિ. [જુએ ‘દુખ' દ્વારા.] જુએ ‘દુખિયું.' દુખ-દેણ વિ. જુએ ‘દુખ' + ‘ઢેલું' + ગુ. ‘અણુ' કૈં પ્ર.] દુઃખ દેનારું, દુઃખદ, દુઃખ-કારક દુખ-ફ્રેડણુ વિ. [જુએ ‘દુખ’+‘ફેડવું’+ ગુ. ‘અણ' કેતુવાચક કૃ.પ્ર.], દુઃખ-હૂંજી (-ભ-૭) વિ. [જએ ‘દુખ’+ ‘ભાંજઘું’ + ગુ, ‘ઈ’ રૃ.પ્ર,]દુઃખ ટાળી નાખનારું, દુઃખ-ભંજક દુખ-વટ ન., -ટા પું. [જુએ ‘દુખ' દ્વારા.] દુઃખી અવસ્થા, (ર) શાક કરવા એ. (૩) શાકની પરિસ્થિતિ દુખ(-ખા)વવું જ દુખવું’માં. દુખવું .ક્રિ. [સં. ટુવ્ર્ના ગુ., ના.ધા.] પીડા કે વેદના થવી. દુખ(-ખા)વવું દુખાડવું પ્રે., સ.ક્રિ. દુખશ્ૐ વિ. [જએ ‘દુખ’+ સં. શૂ + ગુ, ‘'' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] દુઃખમાં પણ હૈયું સાત રાખનારું, દુઃખોના બરાબર સામના કરી ટકી રહેનારું દુખાવું જએ ‘દુખવું’માં,
દુખાયેલી વિ., સ્ત્રી, [જુએ! ‘દુખાવું’+ ગુ. ‘એલું' ખા. ભટ્ટ, + ‘ઈ’શ્રી.પ્રત્યય.] (લા.) રાંડેલી સ્ત્રી, વિધવા દુખારા પું. [જુએ ‘દુખવું’ + ગુ. ‘આરે' કૃ.પ્ર.], દુખાવ હું. [ + ગુ. ‘આવ' કૃ.પ્ર.] જએ ‘દુખાવા,’ દુખાવવું એ ‘દુખવું”માં.
દુખાવું .ક્રિ. [જુએ ‘દુખવું’--વિકાસ.]દુઃખ પામવું. (૨) માઠું' લાગવું. (૩) (લા.) વિધવા થવું