Page Text
________________
દીર્ધ-સત્ર
૧૧૫૪
દીવાસળી
ઝાડે જવાની ઇચ્છા
(૫) (મુસ્લિમ શાસન-કાલમાં મુખ્ય અમાત્ય, મુખ્ય દીર્ઘ-સત્ર પું. [સં] લાંબો સમય ચાલે તેવા સમયગાળો કે યજ્ઞ પ્રધાન (વછરથી ઊતરતી કક્ષાના). (૬) પૂર્વજ દીવાન દીર્ઘસત્રી વિ. સિં., મું] લાંબો સમય ચાલે તેવો યજ્ઞ કરનાર હોવાને લીધે નાગર બ્રહ્મક્ષત્રિય વગેરે જ્ઞાતિઓમાં ઊતરી દીર્ઘ-સૂત્ર વિ. [સં.] (લા.) લાંબી લપ કરનારું, લપિયું આવેલી અટક અને એને પુરુષ. (સંજ્ઞા.). દીર્ઘસૂત્રતા સ્ત્રી. [સં.] લાંબી લાંબી લપ, થોડા કામમાં દીવાનખાનું ન. [+જુઓ “ખાનું.'] મેટા મકાનમાં લાંબા સમય વિતાવવો એ, લપિયા વેડા
બેસવા-ઉઠવા-મળવા માટેનો સજાવેલો ખંડ દીર્ઘસૂત્રી વિ. [સ, j] જાઓ “દીર્ધસત્ર.'
દીવાન-ગી સ્ત્રી. [અર.] (લા.) દીવાનાપણું, ગાંડપણ, દીર્થસ્વરી વિ. સં., મું.] લાંબા બે માત્રાને સમય લેતા દીવાનિયત
વહીવટી કાર્ય, પ્રધાનવટું સ્વરવાળું. (વ્યા.)
દીવાનગીરી સી. [+ ફા] દીવાનના હોદાને લગતું બધું દીર્ધાર છું. [. ઢૌર્વ + મા-ાર], દીર્ઘકૃતિ સ્ત્રી. [+સં. દીવાન-જી પું, બ.વ. [ જુઓ “જી.] જઓ “દીવાન (૫)
-કૃત લાંબે આકાર, લંબાઈવાળી આકૃતિ. (૨) વિ. (માનાર્થે). (૨) પૂર્વજ “દીવાન' હોવાને કારણે નાગરે લાંબા આકારવાળું
બ્રહ્મક્ષત્રિય વગેરેમાં ઉતરી આવેલી દવાન' કે “દીવાન દીર્ઘક્ષર પું. [સં. ઢોર્ષ + અક્ષર ન.] દીર્ઘ સ્વર કે પ્રતિ. અટક અને એને પુરુષ. (સંજ્ઞા.)
(૨) વિ. દીર્ધ સ્વરવાળું, દીર્ઘઅતિવાળું (૫૬). (વ્યા.) દીવાન-૫દ ન. [+ સં.3, -૬ ન. [+]. ઉ” સ્વાર્થે ત...] દીર્થોપાંગ (પા) વિ. સિં. તીર્ઘ + અTI] બંને આંખના દીવાનને હદે કે અધિકાર છેડા લાંબા અણદાર હોય તેવું
દીવાનાશાલાળા) સી. [ઓ “દીવાનું' + સં. શાહ.] દીર્ધાયુ,૦૫ . [સં. શ્રી + માયુન-માયુ૬] લાંબી આવરદા ગાંડાઓને રાખવા પાળવાનું મકાન દિવાનગી
ઉંમર, લાંબી વય. (૨) લિ. લાંબી આવરદાવાળું, દીર્ઘજીવી દીવાનિયત અધી. [અર. દીવાનિચતું ](લા.) ગાંડપણ, ઘેલછા, દીર્ધાયુષી વિ, [સં. ઢીયુષ + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] જુએ દીવાની વિ. [+ ફા. “ઈ' ત...] દીવાનને લગતું. (૨) “દીર્ધાયુ(૨).”
લેણદેણાની ફરિયાદને લગતું. (૩) રેવન્યૂ અધિકારને લગતું. દીઘાયુષ્ય વિ. [સં. ઢોર્થ + આયુર્ષો જુઓ “દીર્ધાયુ(૨).’ (૪) મુલકી. (૫) નાગરિક, ‘સિવિલ (૨) ન. (ગુજ, પ્રકારે) દીર્ધ આયુ, લાંબી જિંદગી દીવાની સ્ત્રી. [+ ગુ. “ઈ' ત.પ્ર.] જુઓ “દીવાન-ગીરી.” દીલિંકા ચી. [સં.] પગથિયાંવાળી લાંબી વાવ
દીવાનું વિ. ફિ. દીવાન] (લા.) ગાંડું, ઘેલું, ચિત્ત-ભ્રમ દીર્ણ વિ. સં.) ચિરાયેલું, ફાડી નાખવામાં આવેલું દીવાને-આમ ન. [અર. દીવાનિ-આમ] સર્વસામાન્ય લોકો દીવ ન. સિ. દ્વી>પ્રા. ઢીવ કું.(રૂઢિથી) સૌરાષ્ટ્રને દક્ષિણ માટે સરકારી સભાખંડ, આમ-સભા, “હાઉસ ઑફ સમુદ્ર-કાંઠે આવેલો એ નામનો ટાપુ અને એમાંનું નગર કૉમન્સ' (સ્વરાજય મયા સુધી એકલી ચાર-સાડાચાર સદી એ પાચું- દીવાને-ખાસ ન. [અર. દીવાન-ખાસ] અમીર ઉમરા ગીઝોનું સંસ્થાન હતું. (સંજ્ઞા.)
અને સરકારી અધિકારીઓને માટેનો સરકારી સભા-ખંડ, દીવટ (૨૫ જુઓ “દિવેટ.
[વાટવાળી દીવડી રાજસભા, “હાઉસ ઓફ લેડીઝ હવટી મી. (સં. ઢીવ-વતિષ્ઠા પ્રા. ઢીવ-મટ્ટિમાં] દોવાની દીવાબની ન., બ.વ. [જ એ દાવો' + “બત્તી; સમાનાર્થી હીવતાં ન, બ.વ. જિઓ “દીવડું.'] (લા.) મેંદાની એક શબ્દાને દ્વિભવ.] દાવા અને બત્તી બધા પ્રકારના દીવા. જાતની ગળી વાની
નિાને દીવડે, દીવી (૨) દીવાઓની વ્યવસ્થા દીવ(-) શ્રી. “દીવ' +ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય.] દીવા-બંધી (-બ-ધી) સી. જિઓ “દીવો' + “બંધી.”] યુદ્ધ દીવડું ન. [જઓ “દીવડે.”] દી કરવા માટે લેટનું વગેરેને કારણે વિમાને આકાશમાંથી જોઈ શકે એ રીતે બનાવેલું કોડિયું
(૨) રામણ-દીવ દીવા ન સળગાવવાની સરકારી મનાઈ, “બ્લેક-આઉટ' દીવડે . જિઓ “દી' + ગુ. ‘ડ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] દીવો. દીવાલ સ્ત્રી, જિ. દીવા૨] ભીંત. (૨) ટોપીની ઊંચાઈ દીવી સ્ત્રી.[જઓ “દીવડી.'] જુઓ “દીવડી.”
બતાવનારું પાસું. (૩) (લે.) આડચ [‘વેલસીટ' દીવલડે ! જિઓ “દીવડો' + ગુ. ‘લ' મયગ.] દો. દીવાલ-ગીરી સ્ત્રી. [ફા. દીવાગરી] ભીતે રંગાય તેવી દીધી, (પઘમાં)
[દી મૂકવાનું જાળિયું કે ગોખલે દીવાલ-ચિત્ર ન. [+ સં.] દીવાલો ઉપર ચડવાનું છે તે દીવા-જાળિયું ન. જિઓ “દીવો' + “જાળિયું.'] મકાનમાંનું ચિત્ર, ભિત્તિ-ચિત્ર, ભીંતચિત્ર પિસ્ટર' (વિ.ક.) દીવા-ટાણું ન. જિઓ “દી'+ ‘ટાણું.'] દીવાબત્તી કરવાને દીવાલ-પત્ર પું. [+સ, ન.] ભીંત ઉપર ચડવાને લખાણસમય, સાંઝે અંધારાની શરૂઆતને સમય, સાંઝ
વાળો તે તે કાગળ, ભિત્તિ-પત્ર, ભીંતપત્ર, પોસ્ટર' દીવાદાંડી સતી. જિઓ “દી' + દાંડી.] સમુદ્ર-કાંઠે યા દીવા-વખત પું. જિઓ “દી' + “વખત.], દીવા-ળા સી.
બેટમાં કે વિશાળ નદીને કાંઠે યા નદીના બેટમાં કાંઠાને [+જુઓ “વળા.”], દીવા-સમય પું.[+સં.] જાઓ “દીવા-ટાણું.” કે ખરાબાને ખ્યાલ મળે એ માટે ઉભો કરેલો સ્થિર કે દીવાસળી સ્ત્રી. જિઓ “દી’ + “સળી.'] છેડા ઉપર કરતી બત્તી-વાળ મિનારે, ‘લાઈટ-હાઉસ”
ગંધક વગેરે ઘસતાં સળગી ઊઠે તેવા પદાર્થોનું ટોચકું દીવાન છું. [અર.] રાજસભાને ખંડ, કચેરીને ખંડ. (૨) લગાડેલું હોય તેવી સળી, કાંડી. [૦ ચાંપવી, ૦મૂકવી માટે વિશાળ ઓરડે. (૩) પ્રકરણ. (૪) ગઝલ સંગ્રહ. (રૂ. પ્ર.) બે પક્ષો વચ્ચે ઝઘડો ઉભો કરો]
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |