Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1185

સાતા
સાતરી છું. [સં. હ્રસારી -> સદ્ઘ, જુઓ ‘સાથરા.' કાપેલા કરસણનેા પથારી. (૨) સૂવા માટે કરેલી ઘાસની પથારી, સાથા. (૩) પતંગની દાર જમીન ઉપર છૂટી છૂટી ગૂંચવાય નહિ એમ પાથરવી એ. [-રા પઢવા (રૂ.પ્ર.) જમીન ઉપર પતંગની ઢારી છૂટી પાથરવી] સાત-વર્ષી વિ. [જુએ ‘સાત' + સં. યૂવૅ + ગુ,
જન્
” ત,પ્ર.] સાત વર્ષોંના ગાળાનું, સાત વર્ષાને લગતું. સપ્ત-વર્ષીય સાતવારિયું વિ.,ન. [જુએ ‘સાત' + સં. વર્ + ગુ. ત...] સાત વારની મુદ્દતનું, સાપ્તાહિક, અઠવાડિક સાત(થ)યા પું. (સં. 'તુ; -> પ્રા. સન્નુમમ] કે ઘઉં વગેરેને સેકી ખાંડી પાણી ભેળવી કરવામાં આવતી એક ખાદ્ય-વાની, સાતુ સાત-હાથ પું. [જુએ ‘સાત' + હાથ.’] જેમાં સાત વાર પાનાં એકઠાં જીતી લેવાનું હોય તેવી ગંજીફ્ાની એક રમત સાતળા પું. [સં. સુ6 - > પ્રા. સત્તજ્જ્ઞ-] એ નામનું એક ઝાડ, સાથેર [ચેન, (જૈન.) સાતા સી. શાંતિ, નિરાંત, સ્વસ્થતા. (જૈન.) (૨) સુખ, સાતિશય વિ. સં. [ + ત્તિશ] અત્યંત વધારે, પણું. (૨) ઘણું ચડિયાતું
૧.
સં. હ્રસ્તરિવા>પ્રા. લક્ષ્ય]િ નાના સાથરા (પાસના કપડાને)
સાથી પું. [સં. હ્રસ્ત – પ્રા. સક્ષમ] ધાસની મના વેલી જરા અણઘડ સાદડી. [-રે સુત્રાઢવું (૩.પ્ર.) મરણપથારીએ નાખવું. -રે સૂવું (૩.પ્ર.) મરનારને ત્યાં શાકને પ્રસંગે દસ દિવસ સગાંએ સૂવા જવું એ, ॰ કરવા (૩.પ્ર.) સંહાર કરવા. છ કાઢવા જએ સાથરે સુવાડવું,'] ઇયું’સાથ જુએ ‘સાતા.’
સાથળ પું., (-ળ્યું) સી. સં. ઇયિ>પ્રા. યિ + અપ. ‘જી’] ક્રેડના સાંધાથી ઘૂંટણ વચ્ચેના પગને ભરાઉ ભાગ, જંઘ સાથિયા પું. [સ. સ્વસિ$-> પ્રા. સક્ષિમ-] 9 આ આકારનું ગણાતું એક માંગલિક ચિહ્ન. (૨) પૂર્વે અભણ લેકા સહીને બદલે નિશાની કરતાં હતાં તેવી (૧)માંની નિશાની. [ન્યા પૂરવા (રૂ.પ્ર.) સાધિયા ચીતરી એમાં રંગ પૂરવા]
સાથી વિ. [જએ સાથ' + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] સાથ આપ નાર, (૨) પું. ખેતી-કામમાં વરસ-દહાડાની સાંસ્થ્ય લઈ કામ કરનાર ચેાવીસે ચાવીસ કલાકમાં હાળી
માતુ પું. [સં, સત્તુળ > પ્રા. સુમ] જુએ ‘સાતવા.’ સાતેમ (મ્ય) જુએ ‘સાતમ,’ સાતેસરી પું. સં. સજર્ષિ દ્વારા] જુએ ‘સપ્તર્ષિ’ સાતરિયું ન. એ નામની એક રમત
સાત્ત્વિક વિ. [સં.] સત્ત્વ-ગુણને લગતું. (ર) સત્ત્વગુણી, શાંત ઠરેલ સ્વણાવતું. (૩) શરીરને સુખ કરે તેવું, પશ્ર્ચ (ખાવાનું.) (૩) અનુભાવના ચાર ભેક્રેમાંનું એક. (કાવ્ય.) સાત્ત્વિક ભાવ હું. [સં.] જુએ ‘સાત્ત્વિક(૩).' [વગેરે) સાત્ત્વિકી વિ,સ્ત્રી. [સં.] સત્ત્વગુણવાળી (હૃદયની વૃત્તિ સાત્મ્ય ન. [સં. 7 + મફ્ળ] એકાત્મકતા, એકરૂપતા સાત્યકિ [સં.] શ્રીકૃષ્ણને સમકાલીન એક ચાવ ચેાઢો. (સંજ્ઞા.)
સાત્યંત પું. [સં.] શ્રીકૃષ્ણની પૂર્વના એક યાદવ રાજા. (સંજ્ઞા.) (૨) (એને કારણે) યાદવકુળ. (સંજ્ઞા.) (૩) નારાયણના ભક્ત. (૪) નારાયણે ઉપદેશેલે એકાંતિક ધર્મ ઃ પાંચરાત્ર કંવા ભાગવત સંપ્રદાય [(કાવ્ય) સાત્વતી શ્રી. [સ.] નાટયની ચાર વ્રુત્તિઓમાંની એક વૃત્તિ. સાથ છું. [સં. સાર્થ> પ્રા. સત્સ્ય, વેપારી-વણઝારાના સમૂહ, એ સાથે ચાલતા હાઈ] (લા.) કાઈ પણ વ્યક્તિનું સાથે ચાલવું એ અને સાથે ચાલનાર, સથવારા, સંગાથ, (ર) સહારા. (૩) સહાય
સાથણ (ચ) સી. [ એ સાથી' + ગુ. ‘અણ’ સ્ત્રીપ્રત્યય.] સાથીદારશ્રી, સાથ આપનારી સી. (૨) સખી, સાહેલી, સહિયર
સાથરિયા વિ.,પું. [સંજ્ઞાત્તિ-- > પ્રા. મિ-] નદી-નવાણ-તીર્થાંમાં લગડું પાથરી અનાજ પૈસા એમાં નખાવી વૃત્તિ ચલાવનારા બ્રાહ્મણ. (ર) લૂગડું પાથરી એના ઉપર રાખી પરચૂરણ સામાન વેચનાર નાના વેપારી સાથરી શ્રી. [જુએ ‘સાથરો' + ગુ. ‘ઈ' સીપ્રત્યય ] તેમ
Jain Education International_2010_04
સાડી
ર
સાથી- પું. [+ગુ. ‘ડું’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.]જએ ‘સાથી' (પદ્મમાં,) સાથીદાર વિ. [+ăા. પ્રત્યય] જુએ ‘સાથી(૧).' (૨) પું. સાથી, ટાસ્ત, મિત્ર [હારે સાથે ના.. [+]. એ' સા.વિ.,પ્ર.] સાથમાં, બ્રેડ, સાથે-લ(-શા)નું વિ. [ + જએ ‘લાગવું’ + ગુ, ‘'' ‚પ્ર.] સાથે સાથે જોડાયેલું, સાથે ને સાથે રહેલું, ચાલુ સ્થિતિમાં સાથે રહેલું [સાથે, લેગા-ભેગું સાથેાસાથ (ન્થ) ક્રિ.વિ. [જ઼એ ‘સાથે,'ક્રિર્ભાવ] સાથે સાદ પું. [સં. રા>પ્રા. ૬] અવાજ, ધ્વનિ, ઘાંટા, (ર) પાકાર, ભ્રમ, હાકલ. [॰ ઊઘડવા (રૂ.પ્ર.) ભારે થયેલા ઘાંટા ચાખેા નીકળવા, ૦ ફરવા (રૂ.પ્ર.) એલાવવું, હાકલવું. ॰ કાઢવા. (૩.પ્ર.) મીઠી હલકવાળા ઘાંટાથી ગાયું. દેવઢા(-રા)થવા (રૂ.પ્ર.) ઢંઢેરો પીટી જાહેરાત કરવી, ડાંડી પીટવી. • દેવા (રૂ.પ્ર.) હુંકાર આપવે. ♦ નીકળવા (રૂ.પ્ર.) ઘાંટામાંથી ચાખ્ખા સૂર બહાર આવવા. ૦ પાડવા (રૂ.પ્ર.) મેઢેથી ગામ વગેરેમાં જાહે. રાત કરવી, ૰ પૂરા (રૂ.પ્ર.) ગાનારને સાથ આપવા. (૨) ટકા આપવેશ. ફાટી જવા (રૂ.પ્ર.) ઘાંટા બગડવે. • બેસવા (-ખસવા) (૩.પ્ર.) ઘાંટા ન નીકળવા સાદગી શ્રી, [કા.] સાદા હવાપણું, સાદાઈ સાદર પું. જુએ સાડ,' મેળવાતું સાદર વિ. જ઼એ સાદ' દ્વારા.] જાહેર ઉઘરાણું કરી સાદઢ-ખરચ પું. ન. [+ એ ‘ખરચ.'], સાદઃ-ખર્ચ યું.,ન. [+જુએ ‘ખર્ચ.’] જાહેર ઉઘરાણાની રકમમાંથી કરાતા ખર્ચ સાદરનાણુ ન. [+ એ નાણું.'] જાહેર ઉઘરાણાંની સરકાર પાસે જમા રહેલ રકમ
સાદઢિયું વિ. [જુએ
સાદડ ' + ગુ. યું' ત...] સાજડના ઝાડને લગતું [જુએ સાદડ -સાજડ, ' સાદઢિયા પું. [એ ‘સાઇડ' + ગુ. ‘યું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] સાદડી સી. [જુએ ‘સાડાય ' + ગુ. ‘ઈ' સીપ્રત્યય.]