Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1184

સાતરું
કાજ કરી લેવાય. સર્પ પકડવા વાંસના સાણસા, કૂતરાં વગેરેને ક્રેડથી પકડવા લેાખંડના સળિયાના જરા પાળા ગેાળાકાર માઢાના ભાગવાળે ઘાટ), સાંડસે।. [સામાં આગવું (૨ પ્ર.) મુશ્કેલીમાં સિડાવું. (૨) ઠપકામાં આવેલું] સાથું ન. [અર. સિનક] જએ ‘સાણક(૩).’
સાઢા વિ. [સં. જ્ઞા>પ્રા. લકુમ-] અડધા સાથે ક્રેઈ પણ અંકની પૂર્વે આવે તેા એ અડધું વધુ' જેવા અર્થ આપે છે : ‘સાડા-ત્રણ' ‘સાડાચાર’‘સાડા-દસ’ વગેરે. (વળી જુએ ‘સાડી. ') [ત્રણ (૩.પ્ર.) અક-પાંસળિયું. ૦ ત્રણ ઘડીનું રાજ (૬.પ્ર.) ક્ષણિક સુખ. ત્રણ તાલુ (રૂ.પ્ર.) vivળું, (૨) ચસકેલ મગજનું, ત્રણ પાયાનું (૩.પ્ર.) નાદાન, મુર્ખ. ખાર (૩.પ્ર) પરવા, દરકાર, ૦બાર વાગવા (રૂ.પ્ર.) નાશ થવાની સ્થિતિમાં મુકાવું. સાતના ફેરા (રૂ.પ્ર.) મેટી આદ્ભુત. સાત મણની સંભળાવવી (રૂ.પ્ર.) ઘણી જ ભૂંડી ગાળ દેવી. × 3સાત થવું (રૂ.પ્ર.) પુરી નિષ્ફળતા મળી] સાઢાસાતને પા હું [જએ સાડા'+સાત' + ગુ. ‘નું' છે. વિ., પ્ર. +‘પા,’] ૧Xા'ના આંકના પાડે ચા ઘડિયા સાત-સાતી જ ‘સાડાસતી.’
સાત વિ. સં. સબ્ર – પ્રા. સત્ત] પાંચ અને એની સંખ્યાનું. [૰ ખાટનું (રૂ.પ્ર.) ઘણું જ વહાલું. ૰ગળશે ગાળવું (રૂ.પ્ર.) ખૂબ વિચારવું. • ગાઉથી(ના) નમસ્કાર (રૂ.પ્ર.) ખૂબ દૂર રહેવું, જરા પણ સબંધ ન રાખવા, ૦ ઘર ગણવાં (૩.પ્ર.) ઘેર ઘેર નકામું રખડવું. ઘેાડે સાથે ચઢ(“ઢ)વું (રૂ.પ્ર.) ઘણાં કામ સાથે કરવાં (જેને કારણે ભલીવાર ન થાય.). ॰ તાર ઊંચું (રૂ.૪,) પણું જ ઊંચું. • નાગાનું નાણું (રૂ.પ્ર.) ઘણું જ લુચ્ચું. ૰ પાસાની ચિંતા (-ચિન્તા) (રૂ.પ્ર.) ચારે બાજુની ફિકર. ૦ પાંચ ગણવા (૩.પ્ર.) નાસી છૂટ્યું. ॰ પાંચ થવી (કે વીતવી) (રૂ.પ્ર.) ભારે આપત્તિ વહેારવી. ૦ પેઢી ઉકેલવી (૩ પ્ર.) જૂની નવી વાતા ચાદ કરી નિંદા કરવી, ૦ ફેરા ગરજ હાવી (રૂ.પ્ર.) ઘણી ગર્જ હાવી.૰ વીસે સેા (રૂ.પ્ર.) મૂર્ખાઈ. ૦ સાંધતાં તેર તૂટવા (રૂ.પ્ર.) આવક કરતાં ખર્ચ વધુ હવે.. "તે અવતાર (રૂ.પ્ર.) જન્મ-જન્માંતર] સાત-ડે પું. [ + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] સાતમા લખાત આંકડા. [-ડે સાત (રૂ.પ્ર.) નિરર્થંક, નકામું, (૨) ધૂળ-ધાણી. (૩) નપુંસક]
સાડી સ્ત્રી, જુઓ સાડી’ગુ, ‘ઈ’ પ્રત્યય] સીએની પૂરા માપની ઓઢણી
સાડીને વિ. [જુએ ‘સાઢા,'] જુએ ‘સાડા.' [ગપતાળીસ (૩.પ્ર.) કાર્ય અનિશ્ચિત સંખ્યા. ભાર (રૂ.પ્ર.) એશિયાળ, સાત (૩૫) રવા, દરકાર, સાત વાર (રૂ.પ્ર.) ઘણું ઘણું] [ત.પ્ર.] જએ ‘સાડ-સતી,’ સાડી-સાતી સ્ત્રી [જુએ ‘સાડી’+ ‘સાત' + ગુ. ઈ ' સાડા પું. [પ્રા. સામ-] જૈન સાધ્વીઓને એઢવાનું એઢણું સાકુ, ॰ ભાઈ પું. [સં. શ્રા > પ્રા. સમ- જેના વચન ઉપર શ્રદ્ધા રાખી શકાય એ + જુએ ‘ભાઈ’] (લા.) પત્નીની બહેનને પતિ, સાળીનેા ધણી
સાત-તાળી . [ +જુએ ‘તાળી.'] ઢાડીને પકડવાની છેકરાંએની એક રમત. [॰ દેવી (૩.પ્ર.) છેતરવું] સાતત્ય ન. [સં.] ન તૂટે તેવી પરંપરા, સતતપણું, ચાલુ િિદ [પ્રત્યય] સાત પડવાળી રોટલી સાતપડી વિ. સ્ત્રી [જ઼એ ‘સાતપડું' + ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રીસાતપડી૨ વિ. [+જુએ પડ’+ ગુ, ઈ ' ત.પ્ર.], “હું વિ. [ + ગુ. 'ત.પ્ર.] સાત પડાવાળું સાતપડા વિ,પું. [જુએ ‘સાતપડું.'] હાથની હથેળી કે પગના પંજાના તળમાં થતા ચામડીને એક રાગ સાતપુડા હું. [સં. સન્ન-પુટ -> પ્રા. સત્ત-પુટમ-] એ નામને ગુજરાતની નીચલી પૂર્વ સરહદે વિંધ્ય પર્વતના એક ભાગ. (સંજ્ઞા.) (૨) ગિરનારમાં જૈનેાના ઉપર ટની ઉપર દક્ષિણભાગે આવેલું એક ઝરણું. (સંજ્ઞા.) સાત-ભાઈ પું.,ખ વ. [+જુએ ભાઈ.'] સાતના ઝુંડમાં ઊડતાં પક્ષીઓની એક જાત, લેલાડાં
સાહ્(-ઢ)હું વિ· [ + ગુ, ‘હું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] (લ.) સારું સારું ખાવાનું સ્વાદિયું, ચટડું
સાણુક, ન. [અર. સિન] થાળી. (૨) શારું, ચણિયું. (૩) ધાતુનું ીખરું. (૪) અનાજ ભરવાની માટીની કાઠીનું કાઠું, સાણં [નાના સાણસા, સાંડસૌ સાણસી(-શી) સી. સંલાિજા > પ્રા. સંકુત્તિમા] સાણસી(-શી)-કેપછી સ્ત્રી. [ + જુએ ‘કડછી,’] બેમાંનીસ(-તે)તમ (મ્ય) શ્રી. [સં. સુબ્રમી > પ્રા. સત્તમી] હિંદુ એક ડાંડીને છેડે નાની કડછીના ઘાટ હોય તેવી સાણસી સાણસી(-શી)-ત(-તા)વેથા પું. [ + જએ ‘ત(-તા)વેથા).']
સાત-ભાયા પું.,બ.વ. [+ ગુ. એ' સ્વાર્થે ત પ્ર.] જ ‘સાત-સાઈ.’ (૨) જએ ‘સતિર્થં’
એમાંની એક ડાંડીને છેડે તવેથાનું પાનું હોય તેવી સાણસી સાસા છું. સં. સું-ટ્રાTM--> પ્રા. HTF-] એક દાંડાને જરા મૂકીને છેડે બીજો દાંડો વટાવે ત્યાં જડ જડી બનાવેલી એક પ્રકારની પકડ (ઉપરના છેડા નજીક લાવતાં માઢાના અેવા નજીક એમાં વસ્તુ પ્રાણી
મહિનાનાં બેઉ પખવાડિયાંની સાતમી તિષિ. [૰ ને વળી સેામવાર (રૂ પ્ર.) બધા જ પ્રકારની અનુકૂળતા] સાતમું વિ [+ગુ. યું' ત.પ્ર.] સાતની સંખ્યાએ પહોંચેલું. [-મે આસમાન ચ(૪)વું (≠ જવું, કે પહોંચવું) (પાં:ચવું) (રૂ.પ્ર.) ખૂબ ફુલાવું, મે ચાકે ( પદે, કે પાતાળે) (ચં.પ્ર.) કાઈ જાણે નહિ તેને સ્થળે] સાતરું જએ ‘સાંતરું,’
વગેરે
સાલા
સૈકાનું સડતીસમું વર્ષ સાલા પું. [૩.મા.સદ +અપ- રૂા. ત.પ્ર.] એને એઢવા પહેરવાનું પૂરા માપનું લૂગડું, સાફ્લા. [ કાઢવે (૧.પ્ર. અમુક વર્ષ જીવવું]
૨૧:
સાહસ(-સા)તી સ્ત્રી. [જુએ ‘સાડા' + ‘સાત’ + ગુ. ‘ઈ' ત... - ‘સાડા-સાતી’-‘સાડ-સાતી' સાડ-સતી.'] શનિની સાડા સાત વર્ષની પનેાતીના સમય. (૨) (લા.) કઠણાઈ, દુઃખ ૦ [એસવી (-બૅસવી) (રૂ.પ્ર.) ભારે કઠણાઈ ના સમય હાવા]
Jain Education International_2010_04