Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1162

સળકડું
નાની સળી. (૨) કાંટા. [॰ કરવી (રૂ.પ્ર.) ઉશ્કેરવું] સળકડું ન. એ ‘સળકી;' એનું ન, રૂપ.] નાની આછી ડાંખળી, સળેકડું
સળકવું અક્રિ. [રવા.] સહેજ-સાજ હાલવું. (૨) આમતેમ મરડાવું. (૩) ચમકવું (૪) સણકા નાખવા. [દાઢ સળકવી (રૂ.પ્ર.) ખાવાના ભાવ થયે.] સળકાવું લાવે, ક્રિ. સળકાવવું છે.,સ.ક્રિ.
સળકાવવું, સળકાવું એ ‘સળકનું’માં. સળકું ન. કાંટા ઝરડાં વગેરે ઉપાડવાનું એપાંખિયું લાકડાનું સાધન, શેંટલે
સળા પું. [જુએ ‘સળકનું” + ગુ. ‘એ’કૃ.પ્ર.] જુએ ‘સળક.’ (૨) તીવ્ર આવેગ, મનેાભાવના ઉછાળે સળગ વિ. મેર કે લેા આવ્યાં હોય તેવું (ઝાડ વગેરે) સળગણું વિ. જુઓ ‘સળગવું’+ ગુ.` અણું' કૃ.પ્ર.] સળગી ઊઠે તેવું
૨૧૨૦
એક ‘સળવળવું' + ગુ. ‘આર્ટ' રૃ.પ્ર.]
સમઝ
સળગ-તા શ્રી. [જએ ‘સળગવું’ + જ્ઞાઁ ત.પ્ર.] સળગવાપણું સળગ-બિંદુ (-ખિન્દુ) ન. [ + સં.] ગરમીથી પદાર્થ સળગી ઊઠે એના આંક, ઉમા-માન ઇગ્નિશન-પેાઇન્ટ’ સળગવું અ.ક્ર. વાળા મળવા લાગે એમ થવું, ખળતું થવું. (ર) (લા,) ઝપડા યુદ્ધ વગેરે થવાં. સળગાવું લાવે.,, સળગાવવું કે.,સક્રિ [ખણજ, ચેળ સળવળ (-ય) સી. [જુએ ‘સળવળવું.’] સળવળાટ. (૨) સળવળવું .ક્રિ. [રવા.] જુએ ‘સળકનું(૧,૨).’ સળવળાવું ભાવે,ફ્રિ સળવળાવવું પ્રે.,સ,ક્રિ, સળવળાટ પું. સળવળવું એ, સળવળ સળવળાવવું, સળવળાવું જુએ ‘સળવળવું’માં. સળ-સૂઝ (-ઝય) સ્ત્રી, [જુએ સળ +‘સૂઝ.'] ગમ, સળંગ (સળ) વિ. [સં. વજ્ઞ યે અંગેાવાળું] (સા.) એક છેડાથી બીન છેડા સુધીનું, એકસરખું જોડાયેલું. (ર) પલાળવાથી જેમાં કાંટા ફૂટી ગયા હાય તેનું (કઢાળ), (૩) કિં.વિ. અટકથા વગર, સતત, એકધારું. [॰ઢાણું (૩.પ્ર.) દોઢ-ડાલ, ડહાપણ ડાળનારું] સળંગ-સૂત્ર (સળગ-) વિ. [+સં.] એક તાર, અખંડ (ખા.) સળાવા પું. વીજળીના ઝબકારા સળિયા પું. સં. રા > પ્રા. સામામાંથી ‘સળી' થયા પછી પું. રૂપ ગુ. ‘યું' ત.પ્ર. દ્વારા] માટે ભાગે ધાતુની શલાકા, સેાંટી જેવા જંતુના પાતળા દાંડા. (૨) સુન્નત કરતાં પહેલાં અંદર ચામડી સાફ કરવાનું એક સાધન. (3) સૌરાષ્ટ્રના ઘેાડાની એક જાત (પાતળા ઘાટને કારણે)
સળી . સં. શાળા પ્રા. સામા + ગુ. ઈ ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ધાસ ધાતુ લાકડાની આછી ઝીણી લાંબી પાતળી કાંખ, (૨) દાંત ખેાતરવાનું એનું સાધન. (૩) મૂત્ર-શલાકા, ‘ક્રેથેટર.’ (૪) નાકની સીએની ઝીણી ચૂક. [॰ કરવી (૧.પ્ર.) અટકચાળું કરવું. (૨) ઉશ્કેરવું. ૦ સંચા કરવા (-સ-ચૈા-) (રૂ.પ્ર.) પ્રેરણા કરવી. (૨) છુપી યાજના કરવી. (૩) એ નામની એક રમત]
Jain Education International_2010_04
સકલન-નિયમ
સળેક(-ખ)ડી શ્રી. [જુએ ‘સળેક(-ખ)ડું' + ગુ. ‘ઈ ' પ્રત્યય.] સળી, મલે ખુ
સળક(-ખ)હું ન. [જુએ 'સળેકડી,' - આ ન.] જાડી સળીનેા ઢુકડો, જાડા ઘાસ કે સાંઠાના ટુકડા સળેખમ ન. [સ. હેલ્મ, આર્યાં. તલવ] નાકમાંથી પાતળાં પાણી નીકળવાને રાગ, નાકની શરદીના રાગ સ,` ન. [‘સંસ્કૃત'નું લઘુરૂપ] સંસ્કૃત ભાષા
સંૐ હું. ['સંવત્સર'-‘સંવત્'નું લઘુપ] સંવત્સર, ‘ઇયર.’ (૨) ખાસ કરી વિક્રમ સંવત્સર
સંકટ (સ) ન. [સં.] આપત્તિ, આપદા, આદ્ભુત, વિપત્તિ. (ર) કષ્ટ, દુઃખ. (૩) તાણ, ખેંચ, ભીડ સંકટ-ચતુર્થી (સફ્રુટ-) . [સં.], સંકટ-ચેાથ (સફ્રુટચાલ્ય) સ્ત્રી. [સં. + આ ચેાથ.'] દરેક મહિનાની અંધારિયાની ચેાથી તિથિ (એ એક વ્રત-તિથિ છે.) (સંજ્ઞા.) સંકટ-બારી (સ-ટ-) . [+જુએ બારી.] સંકટ
સમયે રાજમહેલ કે એવા મેટા મકાનમાંથી તેમ મેટિર-સ વિમાન વગેરેમાંથી નાસી છૂટવાનું નાનું બારણું સંકટ-માયન (સફ્રુટ-) વિ. [સં.] સંકટમાંથી છેાડાવનાર સંકટ-માયું (સફ્રુટ-મોંયું) ન. [સં. + 'મે' + ગુ. ‘ä' ત.પ્ર.] પ્રવેશ કરવામાં તકલીફ થાય તેવા સાંકડા પ્રવેશદ્વારવાળું (મકાન)
સંકડામણુ ન., (ણ્ય) સી., -ણુી સી. [જુએ ‘સંકડાવું” +ગુ. ‘આમણ, નથી કૃ.પ્ર.] જગ્યાની તંગી, સંકડાશ, (૨) (લા.) ભીડ, સુરકેલી, તંગૌ સંકઢાવવું જ ‘સંકડાનું માં,
સંકડાવું અ.ક્રિ. [જએ ‘સાંકડ,’ - ના.ધા.] સાંકડા ભાગમાં આવવું. (૨) સંકેડાતું. (૩) બિડાયું; લિાનું, ભચડાવું. સંકઢાવવું પ્રે.,સ.ક્રિ.
સંકડાશ (--ચ) સ્ત્રી. [જ઼એ ‘સંકડાવું” + ગુ. ‘આશ' કૃ.પ્ર.] જુએ ‘સંકડામણ(૧).’ [લાપ, સંભાષણ સંકથા (સા) સ્ત્રી. [સં.] અંદર અંદર વાતચીત, વાŕ. સં-કર (સડ્ડર) વિ. [સં.] ભેળસેળિયું, મિશ્રિત, ‘હાઇબ્રીડ,’ (૨) ખગડેલું, ભ્રષ્ટ. (૩) જુદી જુદી જ્ઞાતિનાં પુરુષ-સ્ત્રીથી ઉત્પન્ન થયેલું, વર્ણ-સંકર,' ક્રોસ-લ.'.(૪) પું. મેળ-સેળ, મિશ્રણુ. (૫) ભગાડ, ભ્રષ્ટતા, (૬) વર્ણસંકર સંતાન. (૭) ગોટાળા, કોમ્પ્લિકેશન.' (૮) કપાસ કે એવા પદાર્થીના બે ત્રણ પ્રકારાના મિશ્રણથી થતા મિત્ર પ્રકાર. (૯) એ નામના એક અર્થાલંકાર. (કાવ્ય.) સંક્રરિત (સરરિત) વિ. [+સેં, લગાડી ખનાવેલું નવું રૂપ] વિભિન્ન જાતિના બે પદાર્થોનું મિશ્રણ થયું હોય તેવું સં-કર્ષણ (સર્ષણ) ન. [ર્સ.] પ્રમળ ખેંચાણુ. (૨) પ્રખળ ખેડાણ
સંકણુ વિ.,પું. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે દેવકીના ગર્ભમાંથી પેાતાને રાહણીના ગર્ભમાં લઈ જનારખળરામ, બળદેવ (કૃષ્ણના મેટા ભાઈ) સં-કલન (સલન) ન. [×.] એકઠું કરવું એ. (૨) ગ્રંથનું એ, ગંથણી. (૩) સરવાળે સંકલન-નિયમ (સફુલન-) પું. [સં.] મંડળના ખાસ
For Private & Personal Use Only'