Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1138

સભા-શાસન
સભા-શાસન ન. [સં.] જુએ સભા-સંચાલન.’ સભા-સદ વિ. [સં. સ ્] સભામાં ભાગ લેનારું, સભ્ય, સદસ્ય, ‘મેમ્બર’
૨૦૩
સભા-સંચાલન (-સ-ચાલન) ન. [સં.] સભાની કામગૌરીની દેખરેખ અને વ્યવસ્થા કરવાનું કાર્યં સભા-સ્થલ(-ળ), સભા-સ્થાન ન. [સં.] જ્યાં સભા એકઠી મળવાની હોય કે મળતી હોય તે જગ્યા, સભા-લામ સભાંગણ (સભાગ) ન. [સં. સમ + ક્ષળ] સભા ભરવાના ખુલ્લેા પટ. (મઢે.) સભીઢાઈ શ્રી. સં. F+જુએ ભીડ' + ગુ. ‘આઈ' ત.પ્ર.] (લા.) પૈસાની સખત ખેંચ સભ્ય વિ. [સં.] સભામાં
ભાગ લેનાર, સભાસદ, ‘મેમ્બર.' (૨) (લા.) સભ્યતાવાળું, વિવેકી, વિનયી, શિષ્ટ, સંભાવિત
સભ્યા વિ., સ્રી. [×.] સ્ત્રી સભ્ય, સ્ત્રી સન્નાસક સમૌ વિ. [સં.] સમાન, સરખું. (ર) સપાટ સમ- થળ, (૩) એકી સંખ્યાાળું. (૪) પું. ગાનમાં વિશ્રામ કે પતિનું સ્થાન, તાલનું આરંભ-સ્થાન (સંગીત.) (૫) સંગતના એ નામના એક અલંકાર, (સંગીત.) (૬) એ નામને એક અર્થાલંકાર. (કાવ્ય.) સમરૈ હું. [અર. કસમ્ ] સેગંદ, સેગન, કસમ. આપવા, ખવડાવવા, ॰ દેવા (૩.પ્ર.) સેાગંદુ કે પ્રતિજ્ઞાથી ખાંધવું, શપથ અપાવવા. ૰ ખાવા, ૰ લેવા (રૂ.પ્ર.) પ્રતિજ્ઞા કરવી. ૦ ખાવા ન હોવું (રૂ.પ્ર.) બિલકુલ ન હાવું]
સમ-અપૂર્ણાંક (-અપૂર્ણાં) પું. [સં. સંધ વિના] છેદથી નાના અંશના અપૂર્ણાંક, ‘પ્રેપર *ક્શન.’ (ગ.) સમઈ સ્ત્રી, [અર. રામમ્ ], સમઈ-દાની સ્ત્રી. [+ ફા.
પ્રત્યય] દીવી
સમ-કક્ષ વિ. [×.], -ક્ષી વિ. [સં., પુ.] સમાન કક્ષા કે હો યા અધિકાર ધરાવનારું, સરખી કક્ષાનું, સમાન દરજજાનું
સમકણૅ વિ. [સં.] કાટખૂણામાં બરાબર રચાયેલું હાય તેવું. (ગ.) (૨) પું. એવા ચતુષ્કાણ, રેક્ટન્ગલ.' (ગ.) સમ-કાલ પું. [સં.] સમાન સમય, એકસરખા વખત. (૨) ક્રે.વિ. એકસરખે સમયે, સમ-કાળ સમકાલિક વિ. [સં.], સમકાલી વિ. [સેં.,પું.], સમકાલીન વિ. [સં.] એક જ સમયનું, સમસામયિક સમકિત ન. [સ. સમ્યવરવ] સાચી તત્ત્વ-જિજ્ઞાસા, સમ્યકત્વ. (જેન,) [ક(સેન્ટ્રિક.' (ગ.) સમ-કેંદ્ર, (કેન્દ્ર), ૦૩ વિ. [સં.] સમાન કેંદ્રવાળું, સમ-કાણુ પું, [સં.] બંને ભુજ સીધી લીટીમાં હોય તેવા ખૂણા. (૨) વિ. જેના બધા ખુણા સરખા હોય તેવું. (ગ.) સમકેાણિક વિ. [સં.], સમકેણી, વિ. [સં.,પું,], સમા
ષ્ટ્રીય વિ. [સં.] જએ ‘સમ-કાણ(૨).’ સમક્ષ ક્રિ.વિ. [સં,] આંખે સામે, રૂબરૂ, નજર આગળ સમ-ક્ષેત્ર ન. [સં.] સમાન ષ્ટિ-મર્યાદાની જેમ આડી સપાર્ટી, ઑરિઝોન્ટલ પ્લેઇન.' (૨) વિ. સમાન ક્ષેત્રવાળું
Jain Education International_2010_04
સમરું
તમામ
સમય વિ. સં. સુક્ષ્મ + પ્ર] સમસ્ત, બછું, સધળું, [કરનાર સમયદર્શી વિ. [સં.] બધી બાજુ સંપૂર્ણ રીતે નજર સમ-ધાત, -તિક વિ. [સં.] સમાન ધાતવાળું. (ગ.) સમચતુરસ્ત્ર વિ. [×.] જેનાં ચારે ખૂણા અને બાજ સરખાં હોય તેવું, સમ-ચેાસ, સ્ક્વેર’ સમ-ચતુર્ભુજ વિ. [સં.] ચારે ભુજ જેના સરખા હાય તેવું. (ગ.) (૨) પું. એવા ચતુમાણ, રોમ્બસ.' (ગ.) સમ-ચતુ કાણુ વિ. [સં.] જેમાં ચારે ખુણા સરખા હોય તેવું, સરખા ચાર ખૂણાવાળું [‘સંવત્સરી.’ સમચ(-૭)રી સી. [સં. સંવત્તુરી>પ્રા. સંવ∞રી] જુઆ સમ-ચિત્ત છે. [સં,] ચિત્તની સમાનતા-રિથરતાવાળું સમ-ચારસ વિ., પું. [સં. સમ + જુએ ચેસ] જુએ
‘સમચતુરસ.’
સમચ્છેદ પું. [સં.] જુદા જુદા છેડવાળા અપૂર્ણાં બનાવવા એ. (ગ.) (૨) વિ. અપૂર્ણાંકના સરખા છેદવાળું
સમચ્છેદી વિ. સં.,પું.] જુએ સમ-છે$(૨).' સમછરી એ સમચરી’ – ‘સંવત્સરી.' સમs(-જ) (-ઝય, -જ્ય) શ્રી. [જ઼આ સમઝ(-જ)નું.'], સમઝ(-જ)ણ (-ણ્ય) સી. [જએ સમઝ(જ)નું' + ગુ. અણ' રૃ, પ્ર.] ખઝ, જ્ઞાન, ડહાપણ, અક્કલ, સૂઝ સમ(-જ)હું વિ. [જુએ ‘સમઝ(જ)વું' + ગુ. અણું' ક વાચક કૃ. પ્ર.], દાર વિ. [જએ સમઝ(જ)' + ક્ા. પ્રત્યય] સમઝવાની શક્તિ આવી હોય તેનું બુદ્ધિશાળી થતું આવતું. (ર) (લા.) મર-લાયક સમઝ(-જ)-દારી સ્ત્રી. [ફા. પ્રત્યય] સમઝદાર હોવાપણુ સમઝ(-જ)-ફેર પું., સી. [જુએ ‘સમઝ(જ)' + ફેર.'] સમઝવામાં પડતા તફાવત કે થતી ભૂલ સમઝ(-જ)વું સ.ક્રિ. [સં. સું-ધ્વ> પ્રા. સંકુા; સં. માં ' હા ગુ. માં ‘ઝ' જ આવે, ‘જ' નહિ. તળ ગુજરાતના ઉચ્ચારણમાં મહાપ્રાણ તત્ત્વ છે તે બતાવવા હમજ' લખાતું. એ દષ્ટિથી જ સમઝ' એ સ્વાભાવિક છે ‘જોડણીકારા'માં 'સાંજ'નું સાંઝ' વિકલ્પે સુધારી લીધું છે એવી જ આની સ્થિતિ છે.] જાણી લેવું, બેધ કરવા, યથાર્થ-જ્ઞાન કરવું. (લ.કુ.માં કારે પ્રયાગ.)(૨) અ.ન્ક્રિ. (લા.) આગ્રહ છે।ડવા. [ -ઝી(-જી) લેવું (૩.પ્ર.) અંદરઅંદર સમાધાન કરી લેવું.] સમઝા(-જા)નું કાણુ, . સમઝા⟨-જા)નવું પ્રે., સ.ક્રિ. સમઝ(-જ)-શક્તિ સ્રી. [સં.] સમઝવાની વૈશ્વિક તાકાત સમઝા(૧)વટ (-ટથ) સ્ત્રી. [જ ‘સમઝ(-જ)નું' દ્વારા.] સમઝાવવું એ. (૨) (લા.) પતાવટ સમઝા(-જા)વવું, સમઝા(-ની)વું જએ સમઝ(-જ)વું'માં. સમઝુ(૪) વિ. [જુએ સમઝ(-)વું' + ગુ. ‘* રૃ.પ્ર.] ડાહ્યું, બુદ્ધિશાળી, સમઝદાર સમગ્ર⟨-જ )ત, -તી સ્ત્રી. [હિં સમશીતી] પરસ્પર સમઝી લેવું એ, સમાધાન. (૨) ખુલાસા, વિવરણ સમરું ન. ઢારને થતા છેરણ કે ઝાડાના રેગ