Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1109

૨૧૪૪
શુક્ર
ભાડું (૬) દાયો,
જ શુક્ર વિ. [સં,] સેવા કરવાની ઇચ્છા યુષણ ન.. શુશ્રુષા શ્રી, [×.] સેવા કરવાની (૨) સેવા, ચાકરી, ખિદમત. (3) સાર-વાર શુશ્રુષાલય ન. [ + સં. માપું.,ન.] ચિકિત્સાલય શુષ વિ[સં.,પું.] જએ ‘શુશ્રૂષક(૧).' ષિર વિ. [સં, સુષિર પણ.] છિદ્રોવાળુ (ખાસ કરી વાંસળી મેરલી પાવે। વગેરે વાઘ.) (૨) ન. દ્રિ, ખાકું, કાણું શુષ્ક વિ. [સં.] જેમાં ભીનાશ-આર્દ્રતા નીકળી ગઈ હોય તેવું, સૂકું. (ર) (લા.) નીરસ, લૂખું. (૩) વૃથા, ગઢ, ખાલી. (૪) તવાઈ ગયેલું, નિષ્ફળ
જી*-વાદ પું. [સં] જેમાં પરિણામ લાવવાનું ન હોય તેવા વાદ-વિવાદ, વિતંડા-વાદ. (ર) નાસ્તિક-વાદ
પદાર્થ
શું સર્યું., વિ. [સં. ઔદરા -> પ્રા. લૌત્તિl-> અપ. નીતિg", Es->જ.ગુ.fińs*, fis′′] જડ વસ્તુ વાત ક્રિયા વગેરેની સ્થિતિ બતાવતું પ્રશ્નાર્થ સર્વનામ (ગુ.માં એવા પર્યાય નથી.) એનું શું નામ છે” ‘એનું નામ શું છે!' એની સૌ ખિસાત !' એના શે જવાબ છે! એને જવાબ શે। આપ્યા !' વગેરે. (૨) કિં.વિ. ખાલી પ્રશ્નાર્થ અવયવ: તમે જશે શું શું તમે જવાના છે !' (૩) તુચ્છકાર કે પ્રશંસા બતાવતા અન્યયઃ તમારાથી શું થવાનું છે? અને શું સુંદર છે!' (આમાં પ્રશ્નાર્થ નથી, આશ્ચર્યના ભાવ છે.) (૪) કાંઈ કાઈ પણ શું ઝાઝું, શું ચાહું, શું મેટા,શું નાના’ (આમ બે વાર ‘શું' અપેક્ષિત અને એમાં પ્રશ્નાર્થ નથી.) [ નું શું (ફ્.પ્ર.) કાંઈનું કાંઈ (આમાં પ્રશ્નાર્થ નથી, અનિશ્ચિત ક્રિયાના ભાવ છે). ય (૩.પ્ર.) (જથ્થામાં)]
કાં
(આ
શું? અનુગ., વિ. સં. સમ> અ. fis] જેવું. જગુ માં વ્યાપક, અર્વો. ગુ.માં માત્ર પદ્મમાં) શું અનુગ. [સં. દ્દિશ્ત >પ્રા. સf ્યં-> અપ. ત્તિs'] સાથે, સહિત : (રામનામ-શું તાલી રે લાગી.' (જ.ગુ.માં તેમ પઘમાં માત્ર)
·
[પું. સેવક કરનારું. (૨) ઇચ્છા.
શંગ (શુ) પું. [સં.] ઈ.પૂ.ના બ્રાહ્મણ સેનાપતિ પુષ્યમિત્રના વંશ-એના પુત્ર અગ્નિમિત્રથી અનેલે રાજવંશ શું(િ-ઢી)-પાક (શુષ્ઠિ,-ઠ્ઠી-) પું. [સં.] મુખ્યત્વે સૂંઢ અને બીજા મસાલા નાખી બનાવેલ ઔષધીય મીઠાઈ શુંઢ (શુણ્ડ) પું., ઢા સ્ત્રી. [સં.] .હાર્થીની સૂંઢ, (૨) કમળની ડાંડલી, મૃણાલ
શુંડાકાર (શુણ્ડા-) પું., શુંઢાકૃતિ (શ્રુણ્ડા) ી. [+સં. અ-વર્, આતિ] સૂંઢના ઘાટ. (૨) વિ. સૂંઢના ઘાટનું શુડા-દડ (ઘુડા-દણ્ડ) પું. [સં.] જએ ગુંડા’ શુડી (શુણ્ડી) પું. [સં.] હાથી
શુંભ (શુમ્ભ) પું. [સં.] માર્ક ડેય પુરાણુની દુર્ગાસપ્તશતીમાં દુર્ગાએ જેને માર્યાં કલ્યો છે તે એક અસુર. (સંજ્ઞા.) શું-શાં ન. [જ઼આ શું' + એનું. ખ.વ.] (લા.) ગુજરાતીએ માટેનું ખિજવણું [( ‘ભુંડ' નથી.) કર ન. [સં.,પું.] વરાહ, ડુક્કર (મેઢ દાતરડીવાળું)
Jain Education International_2010_04
શૂર-મણિ
ઢ-મૂઢ વિ. સં. મૂદના દિલ્હવ] તન મૂઢ શુદ્ધ પું. [સં.] આર્ય પ્રણાલીમાં જેને વૈદિક સંસ્કાર નહાતા થતા અને જેને ત્રણ વર્ણોની સેવા કરવાના રિવાજ હતા તેવા ચાયા વર્ષે (વાલ્મીકિ અને નારદ જેવા શૂક વર્ણમાં જન્મેલા અને ઉદાત્ત કર્મથી ઋષિ-કક્ષા પામેલા) દ્રા શ્રી. [સં.] શૂદ્ર વર્ણની સર્વ-સામાન્ય દ્રાણી, ફ્રી શ્રી [સં.] શૂદ્રની પત્ની ષ (ય) સ્ત્રી. [સં.] ૪એ ‘સૂધ.’ ત્ર-બૂધ (શય-મ્ય) સ્ત્રી. [ + સં. વુદ્ધિ] જએ સૂધક્ષ ન. [ર્સ શૂન્ય >પ્રા. સુન્ન] જુએ ‘શૂન્ય.’ ન-કાર પું. [+ સં] જુએ ‘સૂત-કાર.’ ન-મૂન જુએ ‘સૂનામન’ ના શ્રી. [સં.] જુએ ‘સૂના.'
[॰ધ.'
અન્ય ન. [સ.] ખાલી. (૨) જેમાં હવા પણ ન હોય તેવું ખાલી ભાગ, ‘વ્યૂમ’ (૩) મીઠું (અંધમાંનું) ચ-કાર પું. [સં.] જુએ ‘સૂનકાર.'
-ય-તાલ પું. [સં] તાલ અપાતાં ઠેકાએ વચ્ચે ખાલી જતા ભાગ, (સંગીત.)
અન્ય-મનક વિ[સં.,અ.શ્રી.] મનમાં વિચાર કરવાની પ્રક્રિયાના અભાવ હોય તેવું, એસન્ટ માઇન્ડેડ' શુન્ય-વત્ ક્રિ.વિ. સં.] તદ્દન ખાલી હોય એમ. (ર) તદ્દન ભાતમાં ન હોય એમ
અન્ય-વાદ પું. [સં.] સમગ્ર જડ ચેતન સૃષ્ટિના મૂળમાં કશું જ નિમિત્ત કે ઉપાદાન કારણ નથી એ પ્રકારના મત-સિદ્ધાંત
શૂન્યવાદી વિ. સં,પું.] શૂન્યવાદમાં માનનારું. (૨) બૌદ્ધોના મહાયાન પંથના સિદ્ધાંતમાં માનનારું
શૂન્ય-હૃદય વિ. [સં.,ખ શ્રી.] જએ શૂન્ય-મનક.’ (૨) લાગણી-હાન
યાકાર હું. [ +સં. માર] ખાલી આકાર. (ર) મીંડાના આકાર. (૩) વિ. અભાવાત્મક [ધર
અવાવરુ
ત્યાગાર ન. [ + સં. અર] ખાલી મમ્રાન, ત્યાત્મ-વાદ પું. [સં.] આત્મા એવા કાઈ પદાર્થ નથી એવા પ્રકારના મત-સિદ્ધાંત, શૂન્યવાદ ન્યાવકાશ પું. [+ સં. વારા] જેમાં હવા તત્ત્વને સર્વથા અભાવ હોય તેવું પાલાણ, ‘જૅકમ’ શ્રમ વિ. [અર.] લેલી, સૂમ, કૃષ્ણ, કંસ ર` વિ. [સં.] વીર, પરાક્રમી, બહાદુર. (૨) (લા.) આગળ પડતા કાઈ ગુણવાળું (જેમકે ‘દાન-શૂર વગેરે). (૩) પું. ચાઈવેના વંશના એક એ નામના રાજા (કૃષ્ણને એક પૂર્વજ). (સંજ્ઞા.)
ર ન. [સં. શૌર્થ દ્વાર] શોર્ય, પરાક્રમ, બહાદુરી. (૨) શૌર્યના આ-વેગ. [॰ વવું, ૦ ચઢ(-;વું, ૰ છૂટવું, ૦ પર આવવું, ॰ પર ચ(-)વું (૩પ્ર.) શાતનના વેગ આવવે, જસ્સા ચઢવા]
રણુ ન. [સં.] જુએ ‘સૂરણ’ [પદા કરનાર રત્ન-જનક વિ., [સં. રત્વ ઉત્પન્ન કરનાર, શૂરાતન -મણિપું [સં.] શ્રેષ્ઠ શુરવીર પુરુષ