Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1083

વ્યસન
૨૦૧૮
‘ઈન્ડિવિજ્યુઅલ’
વ્યસન ન. [ર્સ, વિ-અન્નન] આસક્તિ. (૨) ટેવ, આદત, હેવા. (૩) દુ:ખ, આપત્તિ, આપદા, સંકટ. (૪) ખુવારી, નારા વ્યસનાધીન વિ. [+સં. મીન] વ્યસનને તાબે થયેલું વ્યસનાસક્ત વિ. સં. મા-સવત], વ્યસની વિ.સં.,પું.] વ્યસનમાં લાગી પડેલું, બંધાણી વ્યસ્ત વિ. સં. વિ + અ] છું હું વાયું થઈ ગયેલું, વીખરાઈ ગયેલું. (૨) ઊલટું, વિપરીત, ઊંધું થયેલું. (૩) વ્યાકુળ. (૪) જેમાં પ્રત્યયેના લેપ થઈ ચૂકયો છે તેનું (૫૪ વગેરે), ‘ઍનેલેટિક,' (ન્યા.) યંકટેશ (ન્ય ટેશ) પું. [સંસ્કૃતા ભાસી ફ્રૂટ (સં. ચૈત્રુશ્ટ) + સં. પ] જઆ વેંકટેશ. યંક્રાદ્રિ (યફ્રુટાદ્રિ) પું. સંસ્કૃતાભાસી ટ (સં. વૈધ્રુટ) + સં. મĀિ] જુએ ‘વેંકટાદ્રિ’ [ખાડવાળું યંગ॰ (ચ) વિ. સં. વિ+જ્ઞ] એકાદ અંગની યંગરૢ (વ્ય) વિ. [સં.] જએ ‘વ્યંગ્ય.’ યંગ-ચિત્ર (ન્ય-) ન. [સં.] જુએ ‘યંગ્ય-ચિત્ર.’ યંગાથ (યજ્ઞાર્થ) પું. [સંકૢ + મર્ય] જુએ ‘વ્યંગ્યાર્થ.’ યંગક્તિ સ્રી. [સ. ૬ + વિત] યંગ વચન વ્યંગ્ય (વ્યર્ડ્સ) વિ. [સં.] આડકતરી રીતે સૂચવાય તેવું. (ર) કટાક્ષથી કહેવામાં આવેલું. (૩) ન. વાકયના અર્થમાં રહેલા બીજો ભાવ. (કાવ્ય.) વ્યંગ્ય-ચિત્ર (વ્યર્ફગ્ય-) ન. [સં.] યંગ-ચિત્ર, ઉપહાસ-ચિત્ર, ઠઠ્ઠા-ચિત્ર, ‘કાર્ટૂન’ વ્યંયાપતિ (વ્ય♦યાપ) સ્રી. [ + સં. અવ-હનુf1] અપિિત નામના અર્થાલંકારના એક ભેદ, વ્યંગાપતિ,
(4104.)
વ્યંગ્યાર્થ (ન્યૂઝ્યાર્થ) પું, [+સ મર્ચં] વ્યંજના શક્તિના ખળ ઉપર વાક્ચના સ્પષ્ટ અર્થમાં થતા વિશિષ્ટ ભાવ, યંગાય. (કાવ્ય.) વ્યંગ્યક્તિ (વ્યવૈક્તિ) સ્ત્રી. [ + સં. કવિત] વ્યંગ્યાર્થવાળું કથન, વ્યંગેાક્તિ. (કાવ્ય.)
વ્યંજ± (ન્યુજક) વિ. [સં.] ખતાવનારું, સ્પષ્ટ કરનારું. (૨) ચૂંજના શક્તિથી વ્યક્ત કરનારું. (કાવ્ય.) વ્યંજન (ન્યજ્જન) ન. [સં] અંગ, અવયવ. (ર) સ્વાદિષ્ટ બનાવવાને મસાલેા. (૩) શાક-બકાલું. (૪) પું. [સં.,ન.] સ્વરની મદદથી જેનું ઉચ્ચારણ વ્યક્ત થાય છે તેવા તે તે વર્ણે, કાન્સાનન્ટ.' (ન્યા.) વ્યંજન-ચિહ્નન (ન્ય-જન-) ન. [સં.] વ્યંજનની નિશાની, ખાડાનું ચિહ્ન, હચિહન
યંત્ર
વ્યંજન-સંધિ (વ્યંજનન્સન્ધિ) પું., સ્ત્રી, [સં.,પું,.] નાનું સ્વર સાથે તેમ વ્યંજનાનું વ્યંજના સાથે થતું ઉચ્ચારણ-વિષયક જોડાણ, (વ્યા.)
વ્યંજના (વ્યંજના) સ્રી. [સં.] અભિધેય અર્થ સાચવીને એમાંથી ઊભા થતા ગર્ભિત અર્થ બતાવનારી શક્તિ. ($102.) વ્યંજનાદિ (૫-જનાદ) વિ. સ. સ્થગન + મતિ] આરંભે વ્યંજન હાય તેવું, વ્યંજનથી શરૂ થતું. (વ્યા.)
Jain Education International_2010_04
વ્યાક્ષેપ
ના + અર્થ] જુએ
વ્યંજનાર્થ (ન્યજનાર્થે) પું. [સં.
‘અંગ્યાથૈ,’
વ્યંજના-વૃત્તિ (વ્યંજના-) સી. [સં.] જેમાંથી વ્યગ્યાર્થ નીકળતા હેાય તેવી શક્તિ આપનાર ધર્મ, (ન્યા.) વ્યંજના-વ્યાપર (ત્ર્ય-જના) પું. [સં] વ્યન્યાયૅ ઉપજાવનારી શબ્દની પ્રવૃત્તિ. (કાવ્ય.)
[વૃત્તિ.’
વ્યંજના-શક્તિ (વ્યંજના~) સ્ત્રી, [સં.] વ્યંજનાંત (ગુરુજનાન્ત) વિ. સં. વ્યંજન આન્યા હાય તેવું (પદ્મ શબ્દ વ્યંજિત (યં-િજત) વિ. [સં.] ખુલ્લું (ર) યંગ્યાર્થવાળું પેંડુલ(-ળ) (ન્યšલ,-ળ) પું. [સં. વૃન્ના સી. દ્વારા] હી, પર્વ, પાવા [એક પ્રકાર. (જૈન) અંતર (ન્યન્તર) પું., ન. [સં.,ન.] હલકી કાર્ટિના દેવેના વ્યંતરી (ન્યન્તરી) શ્રી. [સં. વ્યંતર સ્ત્રી. (૨) ઢાકણ વ્યાકરણ ન. [સં. વિ+જ્ઞાન] સ્પષ્ટી-કરણ, ખુલાસે . (૨) પૃથક્કરણ, (૩) ભાષાના વણેનાં ઉચ્ચારણાના અને શદાના માળખાના તથા વાકયમાં શઢાના પરસ્પરના બંધના ખ્યાલ આપતું શાસ્ત્ર, શદ-શાસ્ર, ગ્રામર' વ્યાકરણ-કાર વિ. [સં.] ભાષાના વ્યાકરણની રચના કરનાર, વૈયાકરણ, ‘ગ્રામેરિયન ’
જુએ ‘વ્યંજના
ન
+ અન્ય] જેને છેડે વગેરે). (વ્યા.) કરેલું, સ્પષ્ટ કરેલું.
વ્યાકરણુ-ગત વિ. [સં.] વ્યાકરણના ગ્રંથ કે ગ્રંથામાં રહેલું, વ્યાકરણમાંનું, ‘ગ્રામેટિકલ' વ્યાકરણ-તીર્થ છું. [સં.] બંગાળ સંસ્કૃત એસેસિયેશનની ત્રૌજી અને છેલી ઉચ્ચ પરીક્ષા વ્યાકરણના વિષયમાં પસાર કરનારને મળતી પદવી
વ્યાકરણ-દોષ પું. [સં.] ભાષાોષ (એ ઉચ્ચારશુના રૂપાખ્યાનના કે વાથ-રચનાના પણ હોય.) વ્યાકરણ-પદ્ધતિ શ્રી. [સં.] વ્યાકરણ ગ્રંથ લખવાના ત્રણ પ્રકારમાંની તે તે પદ્ધતિ. (ન્યા.) [‘વ્યાકરણ(૩).’
વ્યાકરણ-વિધા સ, વ્યાકરણુશાસ્ત્ર ન. [સં.] જએ
વ્યાકરણ-શાસ્ત્રી વિ. [સં.,પું.] વ્યાકરણ-શાસ્ત્રનું જ્ઞાન ધરાવનાર વિદ્વાન. (૨) વારાણસી સંસ્કૃત વિશ્વવિદ્યાલય વગેરેની ન્યાકરણથી સ્નાતક-પરીક્ષા પસાર કરનારની પદવી વ્યાકરણ શુદ્ધ .િ [સં.] જેમાં ઉચ્ચારણ રૂપાખ્યાન અને વાકયને લગતે ફ્રાઈ વાચિક દેશ ન હોય તેનું વ્યાકરણ-શુદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] વ્યાકરણ-શુદ્ધ હેાવાપણું થાકરી વિ. [+ ગુ. ઈ' ત.પ્ર.] જુએ ‘વ્યાકરણકાર.’ (૨) જઆ ‘વ્યાકરણશાસ્ત્રી,'
વ્યાકાર વિ. સં. વિ+મા-f] મહાર પ્રગટ થયેલું. (૨) નામરૂપ સ્થૂળ સુષ્ટિરૂપે દેખાતું. (વેદાંત.) બેબાકળું વ્યાકુલ(ળ) વિ. [સં. વિ+જ્ન્મ[hō] વિહવલ, ગભરાયેલું, વ્યાકુલિત વિ. [સં.], વ્યાકુળી, વ્યાકુળ વિ. [+ ], ઈ ’ ‘'' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જઆ ‘વ્યાકુલ.’ વ્યાક્રોપ હું. [સ. વિન્ના-જોવ] પ્રબળ ગુસ્સા વ્યાક્ષિપ્ત વિ. સં. વિ+મક્ષિપ્ત] ખભભળી ઊઠેલું, વ્યાકુળ [ખળભળાટ. (૨) વિલંબ વ્યાક્ષેપ પું. [સં. વિ+જ્જા-શેવ] વ્યગ્ર-તા, ગભરામણ,