Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1069

વૃત્તાંત
આઠમા ભાગ, ‘ઍક્ટિન્ટ' વૃત્તાંત (વૃત્તાન્ત) પું. [ +ર્સ. શ્રa] સમાચાર, ખબર. (૩) વર્ણન, હકીકત
વૃત્તાંત-નિવેદક (વૃત્તાન્ત-) વિ. [સં.] ખખર-પત્રી, ‘રિપોર્ટર’ વૃત્તાંત-નિવૃાિવિ,સ્ત્રી. [સં.] શ્રી ખબરપત્રી [-નિવેદક,’ વૃત્તાંત-નવેદી (વૃત્તાન્ત-) વિ. [સં., પું.] જએ વૃત્તાંતવૃત્તાંશ (ધૃત્તાશ) પું. [ + સં. અંશ] વર્તુળને ભાગ, ‘સેગ્મેન્ટ’ વૃત્તિ હી. [સં.] માનસિક વલણ, દાનત. (૨) ક્રૃષ્ણ, રુચિ, સાવ, મરજી. (૩) આજીવિકા, ગુજરાન. (૪) ગુજરાતનું સાધન. (૫) ટૂંકી સમઝતી. (૬) સૂત્રનેા સરળ અર્થવિસ્તાર. (૭) ભિન્ન ભિન્ન રસેામાં ઉપયેગી વર્ણન-શૈલી (શિકી સાત્વતી આરાટી અને ભારતી). (કાવ્ય.) (૮) શબ્દની અર્થ બતાવવાની શક્તિ (અભિધા લક્ષણા અને ચંદ્રના). (કાન્ય.)
વ્રુત્તિના સી. [સ.] ગુજરાન ચલાવવા પૂરતું અપાય તે,
સ્ટાઇપેન્ડ’
રાજ
લિખનાર વૃત્તિ-શ્વાર વિ. [સં.] સૂત્ર ઉપર ટૂંકી સરળ અર્થ-એધિકા વૃત્તિ-ચ્છેદ પું. [સં.] કાઈનો આજીવિકા તેડી નાખવાનું કાર્ય વૃત્તિમય-ભાવાભાસ પું. [સ.] અમુક સમયે માનવ વ્યક્તિની જે વૃત્તિ હેય તે પ્રકૃતિમાં પણ દશ્યમાન માની તિરૂપવામાં આવે એવી ક્રિયા, અસત્ય-ભાવારે પણ, ‘પૅથેટિક કુલસી' (૧.ની.) [લાઇક્' (બ.ક.ઠા.) કૃત્તિ-માપના [સં.,પું.] જીવન-ધાણ, સ્ટાન્ડર્ડ ઍક્ કૃત્તિ-રહિત વિ. [સં] કામ-ધંધા વિનાનું, બેકાર વ્રુત્તિ-સંક્ષય (-સક્ષય) પું. [સં.] મનના દરેક પ્રકારના વલણના કે કામનાને સર્વથા લેપ કૃત્તિ-સંક્ષેપ (-સક્ષેપ) પું. [સં.] મનના વલણ કે કામનાને ટૂંકવી નાખવાની ક્રિયા
વૃત્તીય વિ. [સં.] ગોળાકાર, ‘સાઇકલિક’
નૃત્યનુપ્રાસ પું. [ + સં. અનુ-ત્રાત] અનુપ્રાસના પાંચ પ્રકારામાંના એક દાલંકાર (એક જ જાતના વર્ણીની આવૃત્તિને). (કાવ્ય.)
નૃત્ર, ત્રાસુર હું. [ + સં. સુર] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે ઇંદ્રના એક એ નામના અસુર શત્રુ (એને ત્વષ્ટાને પુત્ર કહ્યો છે.) (સંજ્ઞા.)
વૃથા ક્રિ.વિ. [સં.] ક્રોકટ, વ્યર્થ, મિથ્યા, નિરર્થક, નકામું ખાટું [ચર્ચા, અર્થ-હીન વિવાદ પૃથા-વાદ પું. [સં.] કાઈ પણ હતુ વિનાની ચર્ચા, નકામી વૃદ્ધ વિ. સં.] વધેલું, દ્ધિ પામેલું. (૨) ધરહું, જે±, બુદું. (૩) સમઝુ, સમઝદાર. (૪) વડીલ, મેટેરું. (૫) વડવાબાપદાદાએમાંનું તે તે
વૃદ્ધ*ાય વિ. [સં.] ઘરડા થયેલા શરીરવાળું વૃદ્ધા-ચર્ચા શ્રી. [સં.] ઘરડાં માણસેી રહેવાની રીત-ભાત વૃદ્ધત્તા શ્રી. [સં.] વૃદ્ધ હોવાપણું વૃદ્ધ-ત્રયી સ્ત્રી. [સં.] ચરક સુશ્રુત અને વાગ્ભટ એ ત્રણ વૈદ્યોના ચરસંહિતા સુશ્રુત-સંહિતા અને અષ્ટાંગ-હૃદય એ ત્રણ ગયાના સમહ વૃદ્ધત્ર ન [સં.] જએ વૃદ્ધ-તા.'
Jain Education International_2010_04
વૃશ્ચિકસંક્રાંતિ
વૃદ્ધ-પરંપરા (-પરમ્પરા) શ્રી. [સં.] બાપ-દાદાએથી ચાલી આવતી પરિપાટી વૃદ્ધ દાદા, આતા વૃદ્ધપિતામહ પું. [સં.] પિતામહના પિતા, પ્ર-પિતામહ, વૃદ્ધ-બાલ(-ળ)-લગ્ન ન. [સં.] ઘરડાં સાથે નાની ઉંમરને વિવાહ (વૃદ્ધ સ્ત્રી અને નાની ઉંમરના પુરુષ અથવા વૃદ્ધ પુરૂષઅને નાની ઉંમરની સીના) કરી સાથેનાં લગ્ન વૃદ્ધ-બાલિકા-વિવાહ પું. [સ ] વૃદ્ધપુરુષનાં નાની ઉંમરનો વૃદ્ધ-બાળ-લગ્ન જ વૃદ્ધ-માલ-લગ્ન.' [હ.વિવાહ વૃદ્ધ-ઇંગ્ન ન. [સં.] ઘડપણમાં કરવામાં આવતા વિવાહ, વૃદ્ધ-વાકથન. [સં.] વડીલ કે વડીલેાનું અનુભવ-પૂર્ણ વયન વૃદ્ધ-વિરામ પું. [સં.] વાકયના ઉચ્ચારણમાં પૂર્ણવિરામથી પાણા ભાગના લેવામાં આવતા વિરામ. (ન્યા.) વૃદ્ધ-સંયાગ (સય્યાગ) પું. [સં.] વૃદ્ધ પુરુષેાના સમાગમ વૃદ્ધા વિ.,. [સં.] ઘરડી શ્રી, ડૅાસી, ખુલ્લી વૃદ્ધાઈ સી. [સં. વૃ + ગુ. આઈ' ત...] ધડપણ,
બુઢાપે, જકી
વૃદ્ધાચાર પું. [સં. વૃદ્ધ + આન્નારી] વૃદ્ધ-પરંપરાથી મળેલા રીત-રિવાજ, બાપ-દાદાથી ચાલી આવતી રીત-રસમ
વૃદ્ધાવસ્થા સ્ત્રી. [સં. વૃદ્ધ + આલ-થા] ઘઢપણ, જૈકી વૃદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] વધવું એ, વધારો. (ર) પ્રગતિ. વિકાસ. (૩) (લા.) અભ્યુદય, ચડતી. (૪) અ ઇ ઉ ઋ લ એ સ્વરા અનુક્રમે આ એઓ આર્ આલ્ થવાની ક્રિયા. (ન્યા.) (૫) ન. [સં.,.] જએ વૃદ્ધિ-સૂતક.’ વૃદ્ધિ-આશૌચ ન. [સ., સંધિ વિના] જુએ ‘વૃદ્ધિ-સૂતક.’ વૃદ્ધિકર, વૃદ્ધિ-કારક વિ. [સં.] વધારો કરનારું. (૨) ચડતી લાવી આપનારું
વૃદ્ધિ-ક્રમ યું. [સં.] ક્રમે ક્રમે વધવું એ, વિકાસ-ક્રમ વૃદ્ધિ-ક્ષય ન.,અ.વ. [સં.] વધારે। અને ઘસારા, વધ-ઘટ વૃદ્ધિ-માન વિ. [સં.માન્, પું.] ચડતીવાળું, વધતું જતું વૃદ્ધિ-યુગ પું. [સં.] ગ્રહના જાતકની ચડતી લાવી આપે તેવા આકાશી યાગ, (જ્યા.)
વૃદ્ધિ-વર્ષ ન. [સં.] જે વર્ષમાં કેબ્રુઆરીના ર૯ દિવસ આવે તેવું વરસ, ‘લીપ ઇંચર’
વૃદ્ધિ-શ્રાદ્ધ ન. [સં] કાઈ પણ માંગલિક પ્રસંગે હિંદુઆમાં પિતૃઓને ઉદ્દેશી કરવામાં આવતા એક પ્રકારના શ્રાદ્ધવિધિ વૃદ્ધિ-સૂતક .. [સ.] બાળકના જન્મ થતાં હિંદુએમાં પળાતું ઘરમાં પ્રવાહીને માત્ર ન અડાય તેવા પ્રકારનું આશોચ, વરધી, પીંડરુ
વૃદ્ધિ-ગત (ધૃદ્ધિત) id. [સં.] વધી ગયેલું, વૃદ્ધિ પામેલું, વિસ્તાર પામેલું. (ર) આબાદ [ભ્રમના રેગ વૃદ્ધોન્માદ પું. [ર્સ. વૃદ્ઘ + ઉન્માā] ધડપણમાં થતા ચિત્તવૃશ્ચિક પું. [સં.] વીંછી. (૨) સ્ત્રી, [ર્સ,પું.] બાર આકાશી રાશિઓમાંની આઠમી રાશિ, વીંછૂ।. (જ્યા.) વૃશ્ચિકું (-કુણ્ડ) પું. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણેના નરકના એક કુંડ (જેમાં જીવાત્માનાં પાપાનેે લઈ વીંછીઓ ડંખ દે છે.)
વૃશ્ચિક-વંશ (વંશ) પું. [સં.] વીંછીનેા ડંખ વૃશ્ચિક-સંક્રાંતિ (સક્રાન્તિ) શ્રી, [સં.] સૂર્યનું આકાશમાં