Page Text
________________
ઝાડુ-વાળુ
સાવરણીથી કચરા ખસેડવેા. ૦ ખાવું (રૂ. પ્ર.)ઢપા પામવું. • પહેલું, ॰ મળવું (રૂ. પ્ર.) તિરસ્કાર થવૅા, છ મારવું (રૂ.પ્ર.) દરકાર ન કરવી. (૨) ઠપકા આપવે] ઝાડુવાળું વિ. જુએ ‘ઝાડું' + વાળું’ત. પ્ર.] (લા.)
.
ગામ કે નગર સાફ કરનાર (ભંગી હરિજન) ઝાડા॰ પું. [જુએ ‘ઝાડ,' મળશુદ્ધિને માટે જવામાં વિવેક સાચવવા ‘ઝાડે જવું’દ્વારા મળ'તે માટે રૂઢ.] (લા.) મળ, વિષ્ટા, દસ્ત, (૨) રેગને કારણે થતા પાતળા મળ. [ઢા થવા (૩. પ્ર.) બીક લાગવી. -ડે જવું (રૂ. પ્ર.) હંગવા જવું. ૐ ફરવું (રૂ. પ્ર.) હગયું. ॰ છૂટી જવા (રૂ. પ્ર.) અત્યંત ભયભીત થવું. ૭ જોવા (રૂ. પ્ર.) તપાસ કરવી, ॰ થવા (૩. પ્ર.) ઝાડાના રોગ થવેા. (૨) ખૂબ ભયભીત થવું] ઝાડાર પું. [જુએ ‘ઝાડવું’+ગુ. એ' રૃ. પ્ર.] ઝાડવાની ક્રિયા, (૨) મંત્ર વગેરે એટલી વળગાડ કે એવું કાઢવાની ક્રિયા. ([-ઢા દેવા (રૂ. પ્ર.) મંત્ર ખેલી ફૂંક મારવી. ૦ ના(-નાં)ખવા (રૂ. પ્ર.) ભુત કાઢવું, વળગાડ દૂર કરાવવા ઝાડા-ઝપટે પું. [જુએ ‘ઝાડાર’+ ‘ઝાપટવું' + ગુ. કૃ. પ્ર.] ઝાડવું અને ઝાપટવું એ, સાફસૂફી ઝાતક્રુર પુ. [અનુ.] પ્રકાશની રેખા, ઝગમગાટ. (૨) વિ. ઝગમગતું, ચળકતું
એ’
૯૪૯
ઝાનમ ન. [અર. અહન્નમ્ ], જએ ‘જહન્નમ,’ ઝાપ(-પા)ટ (*ટથ) સ્ત્રી. [જ એ ‘ઝાપટવું.’] ઝપટાવાની ક્રિયા, ઝપાટા. (૨) થપાટ, લપડાક, (૩) વરસાદની જોરદાર છાંટ, વાછંટ, (૪) અડફટ. [॰ લાગવી (રૂ. પ્ર.) કોઈ વસ્તુ અફળાવી. માં આવવું (રૂ. પ્ર.) સાઈ જવું] ઝાપટ-ઝૂપટ (ઝાપટથ-ઝ પટય) શ્રી.[જુઓ ‘ઝાપટ,'–ઢિર્ભાવ.] મૂળ વગેરે ખંખેરી નાખવાની ક્રિયા. (૨) મંત્ર વગેરે ભણી ઝાડા નાખવાની ક્રિયા
ઝાપટવું સ, ક્રિ. [રવા] કપડાની ઝપટ મારી સાફ કરવું, (ર) ફટકારવું, મારવું, અફળાવવું. (૩) (લા.) ખૂબ ખાવું. ઝપટાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઝપટાવવું છે., સ. ક્રિ. [ઝાપટી ના(-નાં)ખવું (રૂ. પ્ર.) ધમકાવવું]
ઝાખ(-ભ) (-બ્ય, -ચ) સ્ત્રી, જુએ ‘છાખ.' (૨) દૂધ ભરવાનું મેટું વાસણ, ધાયું. (૩) પાણી ભરાઈ રહે તેવી નીચાણવાળી જમીન, ડોકું ઝાખ(-ભ)લું ન. [જુએ ‘ઝાબુ (ભું)' + ગુ. લ’ સ્વાર્થે ત, પ્ર.]
Jain Education International_2010_04
આરણ્ય ૧
પાણી વગેરેના નાના ખાડા, ખાબોચિયું ઝાખું(-ભું) [જુએ ‘ઝામ(-)' +ગુ. ‘*' સ્વાર્થે ત. પ્ર] જુએ ‘જામ.' ઝાબૂક ન. એ નામનું એક ઝાડ ઝાખા(-ભા) પું. [જુએ ‘ઝાબ(ભ)' + ગુ. ‘એ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કુલ્લાં તેલ વગેરે ભરવાનું લાંબા માંવાળું નાળચું. (૨) (લા.) રૂમાલને ચારે ખણે લટકાવવામાં આવતું ઘુઘરિયાળું તે તે છત્તર
ઝામર-ઝાળ વિ. [જુએ ‘ઝામર'' + ઝાળ,’] (લા.) માથાના દુખાવાને કારણે ગડથાલાં ખાતું [ડગમગતું, ડામાડોળ ઝામર-ઝોળ પું. [અનુ.] ખાટા ડાળ, આર્યંબર. (ર) વિ. ઝામર-વા પું. [જુએ ઝામર '+વા.ર] જુએ ‘ઝામર,પૈ’ ઝામરી શ્રી. [સર॰ ઝામર.૧] લાહીવિકારને કારણે ચામડી ઉપર ધેાળી પાણી ભરેલી કેટલીએ ઊપડી આવવાના રાગ [ઊપસી આવતા કેહ્યા ઝામર પું, [સર૰ ‘ઝામર, '] હથેળીમાં કે પગના તળામાં ગ્રામવું સ. ક્રિ. [È. પ્રા. જ્ઞાન તત્સમ] તપાવેલ ઈંટ વગેરેને ઠંડા પાણીમાં ચમકાવવાં, મકારવું ઝામી પું. ચાલાક, ધૂર્ત
ઝાપટિયું ન. [જ ‘ઝાપટવું' + ગુ, ‘ઇયું' Ë, પ્ર,] દાંડીની ટોચે ઝાપટવાને માટે ખાંધેલું કપડું
ઝામે પું. ઘૂંટીને બનાવેલું પ્રવાહી [ભાગ, છગાર ઝામર (રય) સ્રી. કુમળી ડાળીઓવાળા ઝાડની ટચના ઝાપરિયા હું. [જુએ ‘ઝાપટિયું.’] વૈષ્ણવ મંદિરમાં દર્શના-ઝામેારીન પું. [અં.] અગાઉના કલીકટના રાજાના ઇલકાબ. ીએની ભીડને કામાં રાખવા હાથમાં લગડાના વીંટલા રાખી એની લેાકા ઉપર ઝાપટ મારનારા માણસ ઝાપટુ ન. [જુએ ‘ઝાપટવું' + ગુ. '' કૃ. પ્ર.] વરસાદનું તડતડાટી સાથે થોડા જ સમય માટે વરસવું એ, સરવડું ઝાપેટ (-) સ્ત્રી. [જુએ ‘ઝાપટ.’] જુએ ‘ઝાપટ,’ ઝાપેટિયું ન. [જએ ‘ઝાપેાટ' + ગુ, ઇયું' ત, પ્ર.] (નદી તળાવ વગેરે સ્થળે) શૌચાદિ પતાવી ધાવાની ક્રિયા ઝાલું સ. ક્રિ. [રવા.] ઝાલવું, પકડવું, ઝફાવું કર્મણિ, ક્રિ ઝફાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
ઝાભ (-) જએ ‘ઝા.’ ઝાભલું જુએ ‘ઝાખલું,' ઝાણું જુએ ‘ઝાખું.’ ઝાત્મા જએક ‘ઝાખો.'
ઝામ (-), ઝૂમ (-) શ્રી. સમય ઝામણુ ન. જુએ ‘જામણ,’ [નાનાં છેાડિયાં ગ્રામણી સ્ત્રી, સેાનીઓની અંગીઠડીમાં સળગાવવામાં આવતાં ગ્રામ-પાણી ન. [૬. પ્રા. હ્રામ દાઝેલું + જુએ ‘પાણી.'] ગરમ ઈંટ અથવા લોઢાના ટુકડાને ઠંડા પાણીમાં નાખવાથી મળતું પાણી, છમ-પાણી. (વૈદ્યક.) [આંખના એક રાગ ઝામર` પું, દિ. પ્રા. જ્ઞમિō] માથા સાથે સંબંધ ધરાવનારા ઝામર3 ન. સ્ક્રીનું પગનું એક ઘરેણું ઝામરૐ વિ. કાળું
(સંજ્ઞા.) [‘ઝારી. ઝાયણી શ્રી, જિએ ‘ઝરણી,રે’ પ્રવાહી ઉચ્ચારણ.] જ ઝાયલ વિ. [જુએ ‘ઝાલવું” દ્વારા.] ઝાલી રહેલું, પકડી રહેલું ઝાયલ` વિ. [જુએ ‘જાહિલ.’] જુએ ‘જાહિલ.’ ઝાર॰ પું. જવાળ, ભરતી, વેળ
ઝા· પું. [અં, કાર] રશિયાના પ્રાસત્તાક પૂર્વેના જૂના રાજાએના ઇલકાબ. (સઁજ્ઞા.)
સાર-ઝાર પું. [[ા.] વિલાપ, કલ્પાંત. (૨) ક્રિ. વિ. ચાધાર આંસુએ, ઝારાઝાર
ઝારણ ન. [જુએ ઝારવું॰' + ગુ. ‘અણ' રૃ. પ્ર.] રેણ કરવું એ, સાંધણ, (૨) રેણ કરવાના પદાર્થ. (૩) ઝાડ વગેરેનાં વધારાનાં ડાળી-ડાખળાં પાંદડાં કાપી કાઢવાની ક્રિયા
ઝારણી· સ્ત્રી. [જુએ ઝારવું॰' + ગુ. અણી' રૃ. પ્ર.]
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |