Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 969

જીવિતા
જીવિતેચ્છા સ્ત્રી, [સ, નીવિત. + દ્ઘા] જુએ ‘વિતાશંસા ’ જીવિતેશ હું. [સ. નીવિજ્ઞ + ફ્રા] જીવનના આધાર-૫ પતિ -જીવી॰ વિ. [સં, સમાસને અંતે જીવનારું' અર્થમાં ‘શ્રમજીવી' વગેરે, પું] જીવનાર [એક નામ. (સંજ્ઞા.) જીવી` શ્રી. [જુએ ‘છવા' + ગુ. ‘ઈ ' પ્રત્યય.] સ્રીઓનું જીવેશ્વર પું..ખ.વ. [સ, નૌવ + ફૈશ્વર્] જીવ અને ઈ શ્વર. (વેદાંત.) જયા પું. [સં. નીTM->પ્રા. નીવૃત્ર-] ગુજરાતમાં પડતું એક વ્યક્તિનામ (જીવાલાલ' વગેરેના સંક્ષેપ પણ). (સંજ્ઞા.) જીવૅત્ત્પત્તિ શ્રી. [સ. લીવ + ૩ત્તિ] વેની મૂળ તત્ત્વમાંથી ઉત્પત્તિ, વેાનું સર્જન. (૨) ખારીક જંતુઓને ઉદભવ યાત્પત્તિ-વાદ પું. [સં.] પરમાત્મ-તત્ત્વમાંથી જીવાના વિકાસ થયા છે એવા મત સિદ્ધાંત વાત્પત્તિવાદી વિ. સં., પું.] જીવાત્પત્તિવાદમાં માનનારું વેત્સર્ગ પું. [સં. નૌવ + કક્ષi] પરમાત્મ-તત્ત્વમાંથી જવાના થયેલા વિકાસ, વૅાનું સર્જન
જીવાપાધિ સ્ત્રી, સં. ત્તીય + ૩પાધિ] અવિદ્યાથી પરમાત્મતત્ત્વમાં જીવભાવનું આરાણ. (વેદાંત.)
જીસલી સ્ત્રી., "હું ન, ખેતીના કામમાં વપરાતું એક સાધન જીસસ, ॰ ક્રાઈસ્ટ પું. [અં.] ઈશુ ખ્રિસ્ત (ખ્રિસ્તી ધર્મના સ્થાપક). (સંજ્ઞા.)
જી હજૂર કે. પ્ર. [જએ છ~' + હજૂર.'] મુસ્લિમ યુગમાં તાબેદાર તરફથી આજ્ઞા સાંભળતી વખતે ખેલાતા ઉદ્ગાર જીંજવા પું. એ નામનું એક ઘાસ *ધાયેલું ફળ જીવું ન. છેડતા કેટલાવાળે બીજકેશ. (૨) કપાસનું જ એ (જુવે) ક્રિ. [જુએ ‘જોવું;’ વર્ત. કા, વિધ્યર્થ, બી. પુ, એ. વ., ત્રી. પુ.] જોવાની ક્રિયા કરે, નિહાળે, દેખે, લાળે જએ (જ્વે) ક્રિ. [જુએ ‘જોવું'; વર્તે. કા, વિધ્યર્થ, બી. પુ., બ. વ., આજ્ઞા, ખી. પુ., ત્રી. પુ.] જોવાની ક્રિયા કરા, નિહાળા, દેખે, ભાળે. (ર) સમઝો, યાનમાં લા જુક્તાઈ શ્રી. [સં. યુવતનું અર્વો. તદ્દભવ ક્ત' + ગુ. ‘આઈ ' ત. પ્ર.], જુક્તિ સ્ત્રી. [સં. યુક્તિ, અŕ. તદ્દભવ] યુક્તિ, રચના, ગાઠવણ
જખામ ન. [ફા. જુકામ્ ] સળેખમ, શરદી જગ પું. [સ. યુન, અર્વા. • તદ્દભવ] યુગ (સમયના એક એકમ) જગ જુગ (જગ્ય જગ્ય) ક્રિ. વિ. સં. યુને યુો, અર્વાં.
તદ્ભવ] દરેક યુગે. (ર) ઘણા યુગા સુધી જગ-જનું વિ. [+જુએ ‘જૂનું.”] ધણું જૂનું, પ્રાચીન જુગટિયું` વિ. [જુએ ‘જગદું' + ગુ. ‘ઇયું' તત્વ×.] જૂગટું ખેલ-નામું જુગારી [જુએ ‘જૂગતું.’ જુગિટયુંર્વે ન. [જુએ ‘જૂગડું' + ગુ. ‘યું’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુગત (-૫) સ્ત્રી. [સં. યુવૈત, અર્થા, તદ્દ્ભવ], -તાઈ સ્રી. [જુએ ‘જુગતું' + ગુ. આઈ' ત. પ્ર., તિ(-તી) સ્ત્રી, [ર્સ. યુāિતા, અર્વા તદ્ભવ] જુએ ‘જ ક્તિ.’ [ચાલાક જુગતિયું વિ. [જુએ ‘જુગત' + ગુ. ‘ઇયું’ ત. પ્ર.] યુક્તિબાજ, જુગતી જ ‘જુગતિ.’
જગતું વિ. [સં. યુત > અર્ગો, તદ્દભવ ‘જુગત' + ગુ. '' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] યુક્ત, બંધબેસતું આવે તેવું, ઘટિત જુગતે (પે) ક્ર. વિ. જુએ ‘જુગત’ + ગુ. ‘એ’ શ્રી. વિ.,
Jain Education International_2010_04
જુઠું
પ્ર. ] યુક્તિપૂર્વક [અંખામાતા, દુર્ગા જગદંબા (-દમ્બા) સ્રી. [સં. નામ્વા, જ. ગુ.] જગદંબા, જગદાધાર પું. ર્સ. નવાચાર, જૂ. ગુ. (જગતના આધારરૂપ) પરમેશ્વર [સ્વામી પરમાત્મા, પરમેશ્વર જગદીશ,-શ્વર પું. [સં. બનવીરા, -વર્, જૂ. ગુ.] જગતના જગ-પાણિ પું., બ. વ. [સં. યુ-fળ, અા, તાવ, જ્. ગુ.] બેઉ હાથ
૯૨૪
[જમાનાની તાસીર, કાળ-ખળ જગ-ભલ(-ળ) ન. [સં. યુ-વજી, અî. તદ્દભ] યુગખળ, જમ-બાહુ છું., ખ. ૧. [સં. યુવાડુ, અર્વા, તાવ, જૂ ગુ.] જએ ‘જગ-પાણિ’
જુગમ વિ. સં. યુમ, અર્થા. તદ્ભવ, જ. ગુ.] બે, બેઉ, (ર) ન. જોડકું, બેડલું, બેલડું
જંગલ વિ. સં. યુસ, અર્થા. તદ્ભ] જંગમ, યુગ્મ, ખે, બેઉં. (૨) એડ, જોડાયેલું (બેઉ). (૩) ન. જોડકું, ખેલડું જુગલ-કિરાર હું., બ. વ. [સં. યુનરુ-વિરો, અર્વા. તદભવ] શ્રીકૃષ્ણ અને બળદેવ. (૨) ન., અ. વ. (લા.) જુવાન પાંતપત્ની, યુવક દંપતી
સાથે જન્મેલાં બાળકાની જેડ
જગત-જોડી સ્રી, [જુએ ‘જુગલ' + ‘ોડી.’] સરખી ઉંમરના એ ભાઈ કે મિત્રો ચા પતિ-પત્ની જગલ-ખારું ન. [જુએ ‘જુગલ' દ્વારા.] સંયુક્ત કુટુંબમાંથી છૂટાં પડી ઘર નવું માંડનાર દંપતી. (ર) જુગાર જંગલ-સ્વરૂપ ન. [જ ‘જંગલ’ + સં.] જએ ‘જુગલ-જોડી.’ જુગલિયાંન., બ. વ. [જુએ ‘જુગલ' + ઇયું' ત. પ્ર.] [બાળકોમાંનું પ્રત્યેક જુગલિયું ન. [જુએ ‘જુગલિયાં.’] સાથે જન્મેલાં એ જુગાર હું. [સં. ટોરી > પ્રા. સુવર – ધૃત રમવાનું આહ્વાન] દ્યુત, જગદું, ‘ગૅòિલંગ' (હ. ગં. શા.)[॰ ખેલવે, ૦ રમવા (રૂ. પ્ર.)] [કેમન ગૅલિંગ હાઉસ' જગાર-ખાનું ન. [ + જુએ ‘ખાનું.'] જુગાર ખેલવાનું સ્થાન, જગારિયે પું. [જએ ‘જુગાર’ + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.], જગારી વિ. [જુએ ‘જુગાર’ + ગુ. ‘ઈ ' ત. પ્ર.] જુગાર ખેલનાર. (ર) જુગાર ખેલાવી દલાલી ખાનાર [(ર) નિંદા કરનારું જગ્રુપ્સફ વિ. [સં] જુગુપ્સા કરનારું, અણગમે, બતાવનારું જગુપ્તા શ્રી. [સં.] સખત અણગમે. (૨) શ્વેતાં ચીતરી ચડવાની સ્થિતિ. (૩) નિંદા [જોતાં ચીતરી ચડે તેવું જુગુપ્સાજનક વિ. [સં.] જુગુપ્સા ઉત્પન્ન કરે તેવું, જેને જુગુપ્સિત વિ. [સં.] જેના તરફ અણગમે બતાવવામાં આન્યા છે તેવું. (ર) જેને શ્વેતાં ચીતરી ચડે તેવું. (૩) નિંદિત [જનક'
જશુબ્સેત્પાદક વિ.[સં. નુચુણા + રવાñ] જુએ ‘જુગુપ્સાજગે(-ગે)-જગ ટ્વિ. વિ. [જુએ ‘જગ જગ’ + વચ્ચે સા. વિ., ‘એ' અને ‘એ’નેા પ્રક્ષેપ] દરેક યુગે જગ્મ વિ., ન. [સં. યુમ્ન, અર્વાં. તદ્દ્ભવ] જુએ ‘જંગમ.’ જ જવારા પું. [જુએ ‘જૂનું' દ્વારા.] સંયુક્ત કુટુંબમાંથી છૂટાં પડી દંપતીએ સ્વતંત્ર રીતે માંડેલે ગૃહસંસાર, જુવાર, જુગલબારું જ(-)ઝાર જએ ‘ઝુઝાર.’ જુઠ્ઠું (-é) જુએ ‘જહું.