Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 961

જિત્વા
છપ૧ જિત્રા સ્ત્રી. સિં] જીભ
જી-કરી શ્રી. જિઓ '+ “કરવું' + ગુ. “હું” ભ. કૃ+ જિહવાય ન. [ + સં. અa] જીભની ટોચ, જીભનું ટેરવું. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય. હુંડી ન સ્વીકારવાની બાંયધરી અમુક એક
[-2 થવું (રૂ. પ્ર.) યાદ રહેવું. -ગે તેવું (રૂ. પ્ર.) યાદ હોવું] વ્યક્તિ ઉપર આવવી એ જિવા-દોષ . સિં.] બલવામાં થતી – થયેલી ભૂલ જી-કાકા છું. [જ “જી' + “કાકે.'] બાપના નાના ભાઈથી જિહવા-મલ(ળ)ન. [સં.] જીભને ગળાની બારી બાજને ભાગ જે જે ના ભાઈ હોય તે તે [(લા.) સ્વીકાર, સંમતિ જિત્રામલીય વિ. સં.] ક્ષના મૂળમાંથી ઉચ્ચરિત થતું જી-કાર ૫. [જ એ “જી' + સં] “જી” એવો ઉદગાર. (૨) (ઉ. ત. “ળ” “વિસર્ગ' વગેરે). (વ્યા.)
છગે પુંમાટી મૂછવાળું એક દરિયાઈ પ્રાણું જિવાળ જ “ જિવા-મૂલ.”
જીમે-માર વિ., પૃ. [જ એ “જીગો' + “મારવું.] (લા.) જિહવા-રસ ! સિ.] જીભમાંથી છટતું પ્રવાહી. (૨) (લા.) ખેપાની, લુચ્ચો વાતચીત કરીને મેળવવામાં આવતે આનંદ
જીજણ પું, [રવા.] એ નામને શિંગનાં બીનો ઝણ ઝણ જિહવાગ . [સં.] જીભમાં થતો કે થયેલ રેગ અવાજ થાય છે તે એક છેડ જિવા-લેલુ૫ વિ. [] જીભના સ્વાદનું લાલચુ, મીઠું છ-છ સી. [ઓ “જી,દ્વિર્ભાવ.] દાદીમા. (૨) પિતાના મીઠું ખાવાનું પસંદ કરનારું
મોટા ભાઈની પત્ની, મેટી મા જિહવા-લત્ય ન. [સં.] જીભની લોલુપતા, ખાવાનો ચટકે જી-જી-કાર . જિઓ જી"- દ્વિર્ભાવ + સં.] જએ “જી-કાર.' જિહવાથિ ન. [સં. કાહવા + મરિય] જીભના મૂળમાંનું ઇ જીજી-બહેન (બૅન), જીજી-બા સ્ત્રી, જિઓ “જીજી' + “બહેન” આકારનું હાડકુ, “હાઈ-ઑઇડ'
-બા.'] પતિની મેટી બહેન, મેટી નણંદ જિહવા-સ્વાદ મું. [સં.] જીભથી લેવામાં આવતે સ્વાદ, ચાખણી જીજી-માં સ્ત્રી, જિઓ “જીજી' + મા.'] બાપની કે માતાની જિહુર્વેદ્રિય જી. [સં. નિત્વ + ઇન્દ્રિવ ન.] ભરપી ઇદ્રિય, મા. (૨) કોઈ પણ વૃદ્ધ ડેસી રસન-ઇદ્રિય
જીજે મું. [જુએ “જીજી' દ્વારા.] બાપને કે માતા પિતા જિગા (જિ) સ્ત્રી, એક પ્રકારનું કોચલાવાળું દરિયાઈ નાનું જીવું, છુટું ન. કાંટાવાળી સૂકી ડાળી, ઝાંખરું પ્રાણી. (૨) મુંબઈ નજીકના સમુદ્રમાંની એક માછલી જીત (૨) સ્ત્રી. જિઓ “જીતવું.'] જય, વિજય, ફતેહ. (૨) જિંગી (જિફગો) સ્ત્રી. શેરડીને ચિડે ફેરવનારા બળદોની ! સંગીતને એક અલંકાર. (સંગીત.) જેડી
જીતડી સ્ત્રી. એ નામની એક માછલીની જાત [એક રમત જિગલી સ્ત્રી, જિઓ જિગડું' + ગુ. ‘ઈ’ સીપ્રત્યય.], જીત-લખેટો ! [vએ છત' + “લખો.'] (લા.) એ નામની
- ન. [સર૦ “જિંગા.'] નાને ગિગડો, ગિગેડી જીતવું સ. કે. [સ. ઉનાટક, નિત ભૂ. 5 ના. ધા.] બ્રિગેડે ધું. જિઓ “જિંગ ડું.'] કતરા વગેરેના શરીર ઉપર જય પામ, વિજયી બનવું, ફતેહ મેળવવી. (૨) (લા.) આછા કેટલાવાળો ગોળાકાર છવડે
સફળ થવું, પાર ઊતરવું. (ભ. કે. ના પ્રયોગ કર્તરિ-કર્મણિ જિઘા (જિ.) શ્રી. જિઓ “જિંગ.] ઓખાના દરિયામાં બંને; જેમ કે “હું લઠાઈ છો, “મેં લડાઈ જીતી'.)જિતાવું મળતી એક માછલી, જિંગા
કર્મણિ, ક્રિ. જિતાવું છે, સ.ક્રિ. (“જિતાવવું જાણતું નથી.) જિજર (જિ-જર) ન. (અં) આદુના રસમાંથી બનાવેલું પીણું જીત મું. જીવાત્મા. (૨) માણસ જિંદગાની (
જિન્દગાની), જિંદગી (જિન્દગી) ચી. [] જીતેલી જ “ધી તેલી.” જીવનકાલ, જન્મારે, જીવતર. (૨) આયુષ, આવરદા. જીતેલું જ “ધી-તેલું.” [જિંદગીમાંથી નીકળી જવું (રૂ. 4) બરબાદ થવું, પાચ- જીથરી મું. પથ્થરની એ નામની એક જાત માલ થવું].
જીદ સ્ત્રી. [જ “જિ દ] એ “જિ.” જિંદગીભર (૨) ક્રિ. વિ. [જ એ “જિંદગી' + “ભરવું.'] છદી વિ. જિઓ “જિદી.'] જુએ “જિદ્દી.' આખો જમારે, જીવન સુધી, આખી જિંદગી
જીન' પૃ. [અર. જિન્] ઇસ્લામી માન્યતા પ્રમાણે ભૂતપ્રેત જિદાન (જિન્દાન) ન. [ફ.] બંદીખાનું, કારાગૃહ, જેલ-ખાનું જેવા પ્રકારનું તત્વ, ખવીસ છે કે, પ્ર. [. ઝવતુ આજ્ઞા, વી. ૫, એ. ૧, સં. જીન ન. [] જાડા પિતનું ઘટ્ટ એક કાપડ (જેને સૈનિકો નાટકોમાં સામાન્ય પ્રગ; એ પછી નવ આજ્ઞા., બી. પુ., વગેરેના પિશાકમાં ઉપયોગ છે.) (૨) ઘોડાની પીઠ ઉપર એ. ૧. એનું કદ દ્વારા] વિવેકપૂર્વક સ્વીકાર સંમતિ મૂકવાને સામાન, પલાણનો સામાન આવકાર વગેરેનો અર્થ આપતો ઉગાર
જન-ગર વિ. [જઓ “જીન’ + ફા.) જીન બનાવનાર કારીગર જીર અનુગ. જિઓ “જી.'] માન બતાવવા દેવ-દેવીઓ જીન-પોશ છું. જિઓ “જન' + ફા.) ઘોડા ઉપરના જન પર વડીલો વગેરેના વાચક શબ્દો તેમજ કોઈ વિશેષ વ્યક્તિને નાખવાનું કપડું સંજ્ઞાને માન આપવા અને પછી સર્વસામાન્ય વ્યક્તિ નામને નિચે પું. એ નામનું મિટાં ફૂલ આપતું એક ફૂલઝાડ છેડે આવતે અનુગ કેટિને શબ્દઃ કૃષ્ણજી, રામજી, પિતાજી, જીને પું. [ફા. છનહ ] ઘરના ઉપરના માળ ઉપર ચડવાની માતાજી, માનસિહજી વગેરે. (૨) મધ્યકાલની ગેચ રચના- દીવાલની બહાર કાઢેલે દાદર, બહારને દાદર. (૨) એમાં અર્ધ-કડીને અંતે ઉમેરવામાં આવતા પાદપૂરક એવા દાદરને બહાર રશ કે કઠેડે
સી.. પ્રા. નીમા માતા, જનની. (૨) દાદીમા, આઈ ૫' સ્ત્રી. આખા પાસે થતી દરિયાઈ માછલીની એક જાત,