Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 952

જાત-સુધારણા
જાત્યનુભવ
જાત-સુધારણા (જાત્ય-) સ્ત્રીજિઓ ‘જાત' + “સુધારણા.'] જાતિવાચક વિ. [સં.] જે સંજ્ઞાશબ્દ પિતાનો તેમજ પિતાના પિતાને સુધારવાની ક્રિયા, આત્મ-શાધન
જેવા બધા જ પદાર્થોને એકસરખી રીતે બંધ કરતો હોય જાત-સેવા (જાત્ય- સ્ત્રી- [જ એ “જાત' + સં.] નકર વગેરે તે, સંજ્ઞાવાચક, કૅમન” (વ્યા.) દ્વારા નહિ પરંતુ જાતે કરેલી પરિચર્યા
જાતિ-વાદ મું. સિ.] રતિ વ્યક્તિથી ભિન્ન રહી શકે એવો જાત-સ્વભાવ (જા.) [જ એ “જત' + સં.] જ મત-સિદ્ધાંત, રિયાલિઝમ'. (૨) જ્ઞાતિવાદ, કોમવાદ, જાતિ-સ્વભાવ.'
[પતાને અધિકાર કોમ્યુનાલિઝમ' [લિસ્ટિક', (૨) કૅમ્પનાલિસ્ટ’ જાત-હક(-) (mત્ય) ૫. જિઓ ‘ાત' + “હક(ક).”] જાતિવાદી વિ. [સં, પૃ.] જાતિવાદમાં માનનાર. (૧) “રિયાજાત-હીન (જાત્ય-) વિ. જિઓ “જાત' + સં.] જ્ઞાતિબહિષ્કૃત જાતિવિશિષ્ટ વિ. [સં] વ્યક્તિ કે પદાર્થને બોધ થતાં તે થયેલું, નાત બહાર મુકાયેલું
તેના ગુણધર્મનો પણ ખ્યાલ આપી દે તેવું (શબ્દ). (તર્ક.) જાતંગળી (જાતળી) શ્રી. આકડાનું દૂધ કાઢવાનું ચમાર જાતિવિશિષ્ટતા સ્ત્રી,, - ન. (.] તિવિશિષ્ટ હોવાપણું, લોકેનું એક સાધન
[(વહાણ) “કેનટેશન.” (તર્ક) જાતારી સ્ત્રી. સિં. વાત્રા, અ. તદ ભ4] (લા.) નાની સફર. mતિ-વિકાર ૫. સિં.] નર કે માદાને થતી વિષયલોલુપતા જાતિ સ્ત્રી, (સં.] જનમને કારણે મળતો પેનિ-પ્રકાર (મનુષ્ય- જાતિ-વિજ્ઞાન ન, જાતિ-વિધા શ્રી. [સં.] જુઓ ‘જાતિજાતિ, પક્ષિ-જાતિ, પશુ-જતિ વગેરે), “જીન” (મ. ૨.). મીમાંસા, સાલે'
[(મ. ન.) (૨) ગણ ધર્મ આકસિ વગેરેથી પડેલે તે તે વિભાગ. (તકે.) જાતિવિશિષ્ટતા સી. સિ.1નતિની લાક્ષણિકતા, ‘કૉનેટેશન” (૩) નર માદાની દૃષ્ટિએ પડતો વિભાગ, લિગ, ‘સેસ.” જાતિ-વેર વિરે) ન. સં. + જ એ “વેર.'] જન્મતાં માત્ર (વ્યા.). (૪) વંશ, કુળ. (૫) જ્ઞાતિ, ફિરકે. (૬) જાતી, એકબીજાં પ્રાણીઓ વચ્ચેની સ્વાભાવિક શત્રુતા જઈની વિલ. (૭) સંગીતના સાત સ્વરોમાં પ્રત્યેક જાતિ-વૅલક્ષય ન. સિં] જાતિનું ભિન્ન હેવાપણું વર. (સંગીત.). (૮) માત્રામેળ છંદને પ્રકાર, (પ.). (૯) જતિ-જ્યવરથા સી. સિ.] જતિનું નક્કી થયેલું બંધારણ, પદ્ય કે ગદ્યની એવા પ્રકારની રચના કે જે એકથી વધુ વર્ણવ્યવસ્થા, જ્ઞાતિ-વ્યવસ્થા ભાષામાં વાંચી શકાય (તેથી અર્ધ બદલવાની પૂરી શક્યતા.) જાતિ-વ્યવહાર કું. [સં.] જુઓ “જતિ-વહેવાર.” (કાવ્ય)
જાતિ શબ્દ છું. (સં.] સામાન્ય ધર્મ-લક્ષણવાળો શબ્દ, જાતિજાતિગત વિ. સં.] તે તે જાતિને-વર્ણને લગતું. (૨) તે તે વાચક કે સંજ્ઞાવાચક શબ્દ, (ભા.)
જતિને-લિંગને લગતું, ‘સેકસ્યુઅલ' (ર. વ.) [jદ (પિ.) જતિ-સંકર (-સ૨) . [સં.] કઈ પણ બે જાતિઓના જાતિ-ઇદ (ઇન્દુ) ૫. [સં. નાતિ-૨૪ ન્ ન. ] માત્રામેળ સંમિશ્રણથી થતો નો પ્રકાર, વણે સંકરતા જાતિ-દોષ છું. [સં.] લિંગ બતાવવાની ભૂલ, (ભા.)
જતિ-સમર ૫., -રણ ન. [સં.] પૂર્વ જનમનું સ્મરણ જાતિ-દ્વેષ છું. [૪] એકબીજી જાતિ કે જ્ઞાતિ વચ્ચેની જાતિ-સ્વભાવ ૫. r] જે ગુણ લક્ષણ વગેરે ધરાવનાર અદેખાઈ
કિર્તવ્ય જાતિમાં જન્મ થયો હોય તેની પ્રકૃતિ-વ-આદત-ખાસિયત જાતિ-ધર્મ મું. [સં.] સ્વભાવ, સ્વ-લક્ષણ. (૨) તે તે જાતિનું વગેરે
[‘જતિ-વાદ.” જતિ-નિર્દશ પં સિં.1 જતિને સર્વસામાન્ય ઉલેખ, જતિ-સ્વાતંત્ર્ય-વાદ (-સ્વાત-ચ-) ૫, [ ] આ જનરલિઝેશન' (કે. હ.)
જાતિસ્વાતંત્ર્યવાદી (સ્વાત-વ્ય-) વિ. સિ., પૃ.] જાતિાતિબહિષ્કાર કું. સિં.] નાત બહાર મૂકવાની ક્રિયા સ્વાતંત્ર્ય-વાદમાં માનનારું તિબહિષ્કૃત વિ. સં.] નાત બહાર મૂકેલું
જાતિ-હક(-)j[સ + જુએ ‘હક(-w).] જુએ “જાત-હક.” જાતિ-બહિષ્કૃતિ સી. [સે.] જુએ “જાતિ-બહિષ્કાર.”
જતિ-હીન વિ. [સં.] જ એ “જાત-હીન.” સ્વિાંગ જાતિનભાઈ પું. [+જુઓ “ભાઈ.'] એ “જાત-ભાઈ.”
જાતી કે વિ. [સં. નાત + ગુ. ‘ઈકુ' ત. પ્ર] પાતાનું, પોતીકું, જાતિ-ભેદ . [સ.] ભિન્ન ભિન્ન જ્ઞાતિઓ વચ્ચે રહેલી જાતીય વિ. સં.1નાતિને લગતું, જતિનું (૨) લિગ-વિષયક, ભિન્નતા. (૨) લિંગભેદ. (વ્યા.) [દીધા છે તેવું સ્ત્રી-પુરના સંબંધ વિશેનું, “સેકસ્યુઅલ' જાતિ-બ્રણ વિ. સં.] પિતાની જ્ઞાતિના આચાર-વિચાર તજી જાતીલું વિ. સં. વાત + ગુ. “ઈલું? ત. પ્ર.] જાતનું, નાત, જાતિ-ભ્રંશ (-ભ્રંશ) ૫. [સં] જાતિ-ભ્રષ્ટ થવું એ
નાતીલું. (૨) (લા.) ખાનદાન કુટુંબનું જાતિ-મદ કું. [સં] અમુક પ્રકારના ઊંચા ગણાતા વણેનું જાતધાન છે. [સે, વાતુધાન, અર્વા. ત૬ ભવ] ચાતુધાન, રાક્ષસ હોવાને લઈ થતે ગર્વ, “રેશિયલ-પ્રાઇડ'
જાતુષ વિ. [સં.] લાખનું બનાવેલું જાતિ-મીમાંસા (-મીમીસા) શ્રી. સિં.] ભિન્ન ભિન્ન જાતિઓના જતે (જા) કિ. વિ. [જઓ “જાત' + ગુ. “એ' ત્રી. વિ., ગુણધર્મને વિકાસ કરતું શાસ્ત્ર, નૃવંશશાસ્ત્ર, “એટલે’
પ્ર.] પંડે, પિત, સ્વયં, પદરથી, મેળે, મેતે (દ. ભા.)
જાતે(તે)-જાત (જાયે--તા)-જાત્ય) ક્રિ. વિ. જિઓ “જાત, જાતિ-લક્ષણ ન. [સં] જુઓ ‘જતિ-ધર્મ(૧).
દ્વિભવ.] જાતિ-વાર જાતિલિમ (લિ) ન. [સ.] નર કે માદા હોવાનું નિશાન જાત્ય લિ. (સં.) એક જ કુટુંબનું. (૨) જેને એક ખૂણે કે લક્ષણ
કાટખૂણે હોય તેવું, મલાણીય, “રાઈટ-એગડ' જાતિ-વહેવાર (-વવાર) ૬. [ + જ “વહેવાર.] નાત- જાત્યનભવ . સિં. જ્ઞાતિ + અનુ-મ] પિતાને અનુભવ