Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 903

કાર
છાગર (-૨૫) સ્ત્રી. જુએ ‘છાગી' દ્વારા.] બકરી છાગરું જુએ ‘કાગડું.' છાગલ(-ળ)૧
પું. [સં.] બકરી, બેકડો છાગલ(-ળ)× (-ય,-૪) સ્ત્રી, [જુએ ‘છાગ’ દ્વારા.] (બકરાના) ચામડાની બેખ, મસક છાગળિયું` વિ. [જુએ છાગેાળ' + ગુ. ‘છ્યું' ત, પ્ર.] (લા.) ધાંધલિયું. (૨) ઉડાઉ [‘છાગલ,૨, છાગળિયુંરું ન. [જુએ ‘*ાગળ' + ગુ. ‘ચું’ત. પ્ર.] જુએ છાગળિયા પું. [જુએ છાગળિયું.ૐ'] (લા.) કાટવાળી ધરી છાગિકા, છાણી સ્ત્રી. [સં.] બકરી, છારી
છાગાળવું સ. ક્રિ. લેવવું. છાગાળાનું કર્મણિ, ક્રિ. છાગેળાવવું પ્રે., સ, ક્રિ.
છાગાળાવવું, છાગાળાનું જુઓ ‘છાગાળવું'માં
છાગાળા પું, [રવા.] ઘાસની ગેાળામાંના રવેના ઘરડકા અને છાસના ઉછાળા
છાછર (-૨) વિ. છીછરું છાછર
(-રથ) સ્ત્રી. છોકરી થાળી કે તાસક
છાછરૐ (-૨૯) સી. [રવા.]‘૭રર' એવા અવાજથી ફેંકાવું એ છાછર-છયું વિ. [જએ છં' + ખુલ્લું' + ગુ. યુ' ભૂ. }.] ઊંડું નહિ તેવું, છીછરું છાછર-પેઢુ વિ. [જુએ ‘છાકર' +‘પેટ' + ગુ. ‘''ત. પ્ર.] છીછરા પેટવાળું, (૨).(લા.) છાની વાત ખુલ્લી કરી નાખનારું છાછર-વેદિયું વિ. [જ ‘છાર'' + ‘વેદિયું.'] (લા.) વધુ પડતું ચબાવલું, ચાગલું, ચાંપલું છાછરું જુએ ‘કાકર.'
છાજ ન. [ä, છાય≥ પ્રા. ૐન] છાપરાની વળી ખાપ વગેરેની માંડણી,—ઝુંપડામાં ઘાસપાલાની માંડણી. (૨) અભરાઈ, કાંધી
છાણુ ન. [જ છાજવું' + ગુ. ‘અણુ' ż. પ્ર.] છાજવાની ક્રિયા, પ્રાજવું એ. (ર) જુએ ‘છા.’ છાજલી સ્ત્રી. [જુએ ‘છા’+ગુ. ‘લી’ સ્વાર્થે સ્ત્રી. ત. પ્ર.] ઉપરની અગાસી. (૨) બારી બારણા ઉપરથી તાપ ન આવે એ માટેની આવરણ-યાજના. (૩) અભરાઈ, કાંધી છાજવું↑ સ. ક્રિ. [સં. હાથ-> પ્રા. ī] છાપરાના રૂપમાં વળીએ ખાપ વગેરેની રચનાથી ઢાંકવું. છાપું કર્મણિ, ક્રિ. છજાવવું પ્રે., સ. ક્રિ
છાજવુંૐ અ. ક્રિ. [૪. પ્રા. ઇલñ-] શેલવું, અળગવું. (૨) યોગ્ય લાગતું [શાણીતું કરેલું છાજિત વિ. [જુએ છાજવુંૐ' + સં. દ રૃ. પ્ર.] છાજેલું, છાજિયું ન. મરનારની પાછળ બે હાથના પંજા છાતીએ ડાકવાની ક્રિયા, કૂટણું. [-યાં ઊપડવાં (રૂ. પ્ર.) ક્લેશ શરૂ થા. ત્યાં લેવાં (રૂ. પ્ર.) હાય-વરાળ કાઢવી]
છોરું
ત. [જએ છાચ) પ્રા. ઇન્ગ-] છાજ નાખી કરેલું એક ઢાળિયું [લાદેલે ભાર છાટ (-ટય) સ્ત્રી. લાંબી સાંકડી શિલા. (૨) બળદ ઉપર છાટક-છૂટક ક્રિ. વિ. જુઓ ‘છૂટક,’- દ્વિવિ] હું છઠ્ઠું અને થોડું થોડું
છાટણજી પું. [જએ ‘છાંટવું' + ગુ. અણુ' ?, પ્ર. + જી'
૮૫૮
Jain Education International2010_04
છાતરનું
માનવાચક] (લા.) ડંફાસ મારનારો, તડાકા મારનારા આદમી છટલું ન. [જએ છાટ’ દ્વારા.] (લા.) જમીન ઉપર પથરાતી નાની નાની વનસ્પતિના ફેલાવાના આકાર, ભેાથું, ઘૂમડું છાડુંન. આરણીના ચલમઘાટના સાધનમાંના ઉપરના ગાળાકાર (જેમાં બીજની મઠી એરવામાં આવે છે.) છાટે પું. [જુએ ‘છાટ’+ ગુ. ‘એ' સ્વાર્થે ત. × ]પથ્થરની
મોટી છોટ
છાડાછડી સ્ત્રી, નાડાછડી, નાડું
છાડુ 4.
છા. પું. વાંક, ગુના, દે
ગઢ
છાણુ ન. [સં. છાળ≥ પ્રા, દાળ, પ્રા. તત્સમ] ગાય-ભેંસબળદ-પાડામા મળ, ગૅખર. [॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) પાળે કરવેશ. ॰ દેવું (રૂ. પ્ર.) અબેટ કે પેાતનું કરવું. (ર) ભીંત લી પી. ૭ પૂજવું, ॰ મેળવું (રૂ. પ્ર.) છાણ એકઠું કરવું, પૂજા કરવા (રૂ. પ્ર.) ગમાણમાંથી છાણ અને દૂર કરી એ સ્વચ્છ કરવી. ૦માં તલ(-૨)વાર મારવી (રૂ. પ્ર.) બહાદુરીની માત્ર વાતેા કરવી. ॰ હેલું (રૂ. પ્ર.) આર્થિક કે શારીરિક શક્તિ હાવી] [જનારી સ્ક્રી છાણુ કેર (-રથ) શ્રી. [જુએ ‘કાણ' દ્વારા.] છાણ મેળવા છાણુ છીતરું(-કું) વિ. [જુએ ‘છાણ’ દ્વારા.] ગંદું, ગોખરું છાણ-પૂજો પું. [જુએ છાણ' + ‘પુંજે,'] છાણ અને ખાતાં બચેલી એગઠનેા સમહ. (૨) (લા.) વાસીદું (ઢોરનું) છાણ-ભક્ષણ ન. [જુએ ‘છાણ' + સં.] ખાણ ખાઈ રહેવાનું એક વ્રત કે તપ (એ ‘બાલ-તપ’ અને તેથી વયૅ.) (જૈન.) છાણવું સ. ક્રિ. [દે. પ્રા. છાળા ન., એના મળમાંના ધાતુ છાળ તત્સમ] (પ્રવાહીને) ગાળવું. (ર) ચાળવું. (૩) (લા.) તપાસવું. છણાવું કર્મણિ, ક્રિ છણાવવુંર પ્રે. સ. ક્રિ. છાણાછાણુ (ણ્ય) સ્રી. [૪એ ‘છાણયું,'–ઢિર્ભાવ.] (લા.) ખારીકીથી તપાસવાની ક્રિયા
કર્યું. (૨) જૂએ ‘ચાહું.’
છાણિયું વિ. [જુએ ‘છાણ’+ ગુ. ‘ઇયું' ત, પ્ર.] છાણને લગતું, છાણનું, છાણમાંથી તેલું. (૨) (લા.) છાણ જેવું પાચું. [॰ ખાતર (રૂ. પ્ર.) જેમાં મુખ્ય પ્રાણ છે તેવું ખાતર) છાણુ... વિ. [જુએ ‘છાણ' + ગુ. ‘’ સ્વાર્થે ત. પ્ર] સુકાઈ ગયેલું છાણતું પેચકું, અડાયું (છાણું). (૨) હાથથ્વી થાપી સૂકવેલું છાણનું ચકરડું. [ણાં થાપવાં (રૂ. પ્ર.) વાણીથી પજવણી કરવી, સંતાપવું. -ણાં ભાંગવાં (રૂ. પ્ર.) અકરાંતિયા થઈ ખાવું. ઋણાં ભણતાં (રૂ. પ્ર.) છાણાં થાપવાં, શુાં વીણવાં (૧. પ્ર) જંગલમાં સૂકાં અડાયાં એકઠાં કરવાં. •ણાં સંકારવાં (-સટ્કારવાં) (રૂ. પ્ર.) તપ કરવામાં મદદ કરવી. (૨) ઝઘડો કરાવે, ઉશ્કેરવું. ૦ મુકાવું (રૂ. પ્ર.) મરણ પામયું. -શે વીછી ચઢા(-ઢા) (રૂ. પ્ર.) એક ઉપાધિમાં બી”ના ઉમેરા કરવે]
છાણુંઢું ન. [જુએ ‘છાણ’ + ગુ. ‘એઠું' ત. પ્ર.] ગમાણમાંની છાણમાં રગઢડાયેલી એગઢ [(તિરસ્કારમાં) છાતડી શ્રી. [જુએ ‘છાતી' + ગુ. ‘ડ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] છાતી છાંતરક (-કથ) સ્રી, વેગ, ગતિ. (૨) ફ્રાળ, લાંગ, લાંગ.
(૩) ધેડાની એક પ્રકારની દોડ
છાતરવું સ. ક્રિ. ખેંચી બહાર લાવવું, ખેંચી કાઢવું, છતરાવું