Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 901

લા-લે)લ
છલા(-લા)છલ ક્રિ. વિ. [જુએ ‘લવું,'−ઢિર્ભાવ.] એ કાંઠે ઊભરાઈ જવાનું થાય એમ, છલકાવાનું થાય એમ, એ કાંઠે પૂર્ણ, ભરપૂર
છતાણુ' ન. ઠામ, વાસણ, ભાણું છલાવવું, છલાવું જુએ ‘લવું’માં. છલાંગ સ્ત્રી. [હિં.] એક પગ આગળ કરી એનાથી મારવામાં આવતા લાંબો કૂદકો, છલંગ, ખલાંગ છલાંગવું અ. ક્રિ. [જએ ‘છલાંગ,’-ના. ધા.] છલાંગ મારવી છલિક(“ત,-તક)ન. [સં.]એક પ્રકારનું એકપાત્રી નૃત્ત. (નાટય.) છલિ(-ળિ)ત વિ. [સં.] છેતરાયેલું, છળાયેલું છલિતક જુએ ‘લિક.’ ઇલિયું ન. [જુએ ‘લા’ + ગુ. ‘યું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ચુડાના આકારનું હાથમાં પહેરવાનું પિત્તળ વગેરેનું કડું
છલી` શ્રી. [જુએ ‘લા’+ગુ. ‘ઈ’ સ્રીપ્રત્યય.] હાથીદાંતની કે અન્ય પદાર્થની પાતળા ઘાટની ચૂડી [એક રેગ છલીને સ્રી. [દે. પ્રા. ઇહિંયા છાલ, ચામડી] (લા ) ચામડીના ૩ ન. [ફ્રા. ચિલ્લક્ષ્] ચાળીસ દિવસના ફકીર વગેરેમા એકાંતમાં બેસી ભક્તિ કરવાના સમય. (૨) સુવાવડ પછીના ૪૦ મે દિવસ
૮૫૬
છલું ન. ફેતરું, છેતરું
લૂડી સ્ત્રી., "હું" ન. છાલિયું કચેળું, નાનું તાંસળું રિયું ન. પેટલાદ બાજુની ખેાભિક્ષુ પ્રકારની એક રમત છલેયું. ન. જૂનું થઈ ગયેલું કામ [સ્ત્રીઓની વીંટી લે(-લે,-હલ)ચુંૐ ન. લાકડાની ચૂડી. (ર) આર અને
ઘૂઘરાવાળી
છલ યાં ન., અ. વ. [જુએ ‘લેયું.રૈ’] ચૂડીઓ (તિરસ્કારમાં) છલૈયું જુએ લેયું.’ લે(-લે) પું. સેાનાની ચીપવાળી ચપટી ચુડી. (૨) ઘરીવાળી વીંટી (સ્ક્રએની). (૩) પુજાના સામાનની છાબડી લેાલ જુએ ‘છલાલ,’
ઇલેારી સ્ત્રી. નૈયું પાકવું એ, આંગળીના જિવાળાના પાક છલ્લા હું., અ. ૧., છહેલાં ન, ખ. વ. જુએ ‘લા.’ છલ્લી સ્ત્રી. છાબડી, છેલકી
છલેદાર વિ. [જુએ ‘છલ્લા' + ફા. પ્રત્યચ,] કુંડળાકાર, (ર) કરાડવાળું (પ્રાણી), (૩) ચીકાવાળું છોયું જઆ ‘છયું.’
છલા જુએ ‘લેા.'. (૨) ખાલી કબર (મડદા વિનાની). [॰ ભરયેા (રૂ. પ્ર.) છાબડામાં નૈવેદ્ય ભરી બલિદાન આપવું] વડ(-રા)થયું જુએ ‘છાવું’માં, [આવતા પથ્થર વણું ન. કમાનના બાંધકામમાં ચાવી ઉપર મૂકવામાં છવરાવવું`, છરાવું (છ:વ-) જુએ ‘છાવરલું’માં. છવરા(-ઢા)વવુંÖ, વાઢવું, છવાયું જુએ ‘છાવું’માં, છવિ સ્રી. [સં.] ચહેરા, સૂરત [માણસ છવિયા પું. [જુએ ‘છવું' દ્વારા.] છાપરાનું ાજ કરનાર છવીટિયું ન. ત્રીસ મણ ભાર સમાવે તેવું ગાડું છવીટિયાં ન., ખ. વ. શ્રીએને પગની આંગળીઓમાં પહેરવાના ઘરીવાળા કરડા, જોટવાં છ-વૈણિયું વિ. [જુએ “ૐ’+‘વેણી' + ગુ. ‘ઇયું' ત, પ્ર.]
Jain Education International_2010_04
અંડાટ
છ વેણીઓવાળું બારણું (કમાડ) છવી(-વી)સ(-શ) વિ. [સં. નિરાતિ સ્ત્રી.≥ પ્રા. સ્ત્રી] વીસ અને મની સંખ્યાનું છવી(-વી)સ(-શ)-મું વિ. [+જુએ ગુ. ‘મું” ત. ×.] વીસની સંખ્યાએ પહેાંચેલું છવી(-વી)સાં(-શા) ન., ખ. વ. [+]. ''ત. પ્ર.] છબ્બીસના આંકને ઘડિયા છવી(--લી)સી(-શી) શ્રી. [ + ગુ. ‘ઈ' ત, પ્ર.] છવ્વીસના સમહ. (૨) છવ્વીસ પદે કે કાવ્યેના સમહ ઇસિ(-શિ)યાણુ ન. રાંધેલા ચાખા, ભાત
છસે (-સે”,“સેના,-સ્સા)[સં. રાતાનિ > પ્રા. ઇસ્લમાળિ >અપ. ઇસ્લારું દ્વારા.] છ વાર સેા, ૬૦૦ છળ જુએ ‘છલ,’
છળ-કપટ જુએ છેલ-કપટ.’
છળ-કારી વિ. [સં. ઇદ્દારી છું.] કપટ કરનારું, ખેતરનારું છળ-છંદ (-૭૬) જુએ ‘પ્રલ-છંદ,’ છળ-છંદી (છન્દી) જએ લહંદી.' છળ-છિદ્ર જુએ ‘લછિદ્ર.' છળ-છિદ્રી જેએ લછિદ્રો,’
છળ-છેતર પું. [જુએ ‘છળવું’+ ‘છેતરવું] દગા, છેતરપીંડી છળણું જ ‘લણું,’
છળ-પ્રપંચ (-પ્રપ-૨) જએ ‘લ-પ્રપંચ.’ છળ-ખાજી શ્રી. [જુએ ‘*ળ' + ફા.] છેતરવાની ગત છળ-વિછળ જુએ ‘લ-વિકલ,’ છળ-વિદ્યા જએ ‘લ-વિદ્યા,'
છળવું સ. ક્રિ. [સં. > પ્રા, ટ-] છેતરવું, ઠંગવું, છળાવું કર્મણિ., ક્રિ. છળાવવું પ્રે., સ, ક્રિ. છળાવવું, છળાવું જુએ ‘છળનું’માં. ળિત જુએ ‘અલિત.’
છળિયું વિ. [જુએ ‘છળ’+ ગુ. ‘ઇયું' ત, પ્ર.], -ચેલ વિ. [+ ગુ. ‘એલ' ત. પ્ર.], છળી વિ. સં. ી પં.] છળ કરનારું, છેતરનારું, તારું
છો-છળે ક્રિ, વિ, જિએ ‘કળવિકળ’ + ગુ. ‘એ’ત્રી. વિ, પ્ર. બેઉને] યુક્તિપ્રયુક્તિથી, છપી રીતે, લાગ સાધીને છળા પું. પ્રવાહીને રગડા (દહીં વગેરેને). (૨) ગંઢા રગડા છંછણવું (ઋણવું) જએ ‘પણ ણવું.' છંછણાવવું છે. સક્રિ છંછણાટ (જી-કણાટ) જુએ ‘ઋણાટ,’ છંછણાવવું (ઋણા) જુએ ‘કંકણનું’માં, છંછર (ર) પું. [સં. શનૈશ્ચરી દ્વારા.] લગ્ન પછીના શ્રાવણ મહિનાના શનિવારે થતા જમણવારના પ્રસંગ (હિંદુએમાં) છંછીલું છ.છીલું વિ. તેડું
છંછેડ (વ્હેડય) સ્ત્રી. [જુએ છંછેડવું.’] (વેાંકા મારી કે કડવા ખેલ કાઢી) ઉસ્કેરવું એ, (૨) ચીડવવું એ છંછેડવું (છ-સ્પ્રેડવું) સ, ક્રિ. [જુએ છેડવું' પૂર્વે શ્રુતિના દ્વિર્જાવ.] (ચેાંકા મારી કે કડવા બેાલ કાઢી) ઉશ્કેરવું. (૨) ચીડવવું. છંછેડાયું (શ્વેડાનું) કર્મણિ., સ. ક્રિ. છંછેડાવવું (૪-હેડાવવું) પ્રે., સ, ક્રિ. [પ્ર.] છંછેડવાની ક્રિયા 'છંછેડવું' + ગુ. ‘આટ' રૃ.
છંછેડાય (છ-છેડાટ) પું. [જુએ