Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 900

કરમરિયા
છરબરિયા પું, [રવા.] (લા.) ગોટાળા, ખરડો છ૨૨, ૦૨ ક્ર. વિ. [રવા.] ‘છરર' એવા અવાજથી છર-વં(-વિ)નું (-(-વિ)ગું) વિ. [જુએ ‘’+ સં. પ્ર -> પ્રા. વિસામ、] (લા.) જુએ ‘ર-ઘેલું.' (૨) અડધું ગાંડું, (૩) તાફાની, મસ્તીખાર
છરવું અ. ક્રિ. [સં. ક્ષર્ > પ્રા, દર્] ટપકવું, ચવું. (૨) તારમાં-મસ્તીમાં આવવું, ઉદ્ધતાઈ કરવી. (૩) ગાંડપણ બતાવવું. છરાવું ભાવે, ક્રિ. છરાવવું છે., સ. ક્રિ. છરા-ઘર ન. [જુએ ‘રા’+ ‘ધર.'] છરા રાખવાનું ઘરું, છરાઓની દાબડી [રા ફેંકવાની ક્રિયા છરા-દાવ પું. [જએ ‘કરો' + ‘દાવ.’] લશ્કરી તાલીમમાં હરાવવું જએ ‘કરવું’માં. છરાવવુંરે જુએ ‘છારવું’માં,
છરા-વીંટી સ્રી. [જુએ ‘કરો' + વીંટી.’] છરા રાખવાની યંત્રની દાખડી, ઍલ-બેરિંગ’
છરાવુંÖ જુએ ‘કરવું’માં. છરાવુંરે જુએ ‘છારવું’માં.
છરાં-વરાં ક્રિ. વિ. આવેશ કે ક્રેાધથી ધૂંધવાતું, વા-વાં રિચાં ન., બ. વ. બાજરી-જુવારનાં ડૂંડાંનાં દાણા વગરનાં
બટકાં
[ર, કો રિયું॰ ન. [જુએ છ૨૧' + ગુ. ઇયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] રિયુંચ ન. [જુ આ ‘કરિયાં.’] દાણા વિનાના ઠંડાના ટુકડો છરી સ્ત્રી. [સં, ક્ષુર્િદ્દા> પ્રા. gfR] ચપટા પાનાનું એક બાજુ ધારવાળું અને પકડના ભાગમાં હાથાવાળું અણીદાર સાધન, પાળી, કાતું. (ર) શાક વગેરે સમારવાનું એવું જ મથાળે કાંઈક ગાળ ઘાટનું સાધન. (૩) યાંત્રિક સાધનામાં એક બાજુ ધારવાળું લાંબું પાનું (જેમકે કટિંગ–મશીનની છરી વગેરે). [॰ ઊછળવી (રૂ. પ્ર.) ઝઘડા વેા. ૦ ચાલવી (રૂ. પ્ર) નુકસાન કરે તેવી કાપ મૂકવી. • જેવી જીભ (રૂ. પ્ર.) સામાની લાગણીને ભારે દુઃખ કરે તેવી વાણી. ગળે છરી મૂકવી (રૂ. પ્ર.) પાયમાલ કરવું. માથે છરી સૂકવી (રૂ. પ્ર.) નાશ કરવા, પેટમાં છરી રાખવી (.પ્ર.) કીનેા રાખવે ]
છરી-કાનસ સ્ત્રી. [જુએ! ‘છરી' + ‘કાનસ,’] પાતળી ચપટી [યા પથ્થર, સરુ
નાની કાનસ
રુ ન. થાંભલાના મથાળા ઉપર મુકાતું નકશીવાળું લાકડું
રેરા પું. જમીનમાં અથવા લાક્ડામાં કરેલેા લાંબા ખચકા ઇરે-વછેર ક્રિ. વિ. છાનું-માતું
છરા પું. [સં. ધ્રુવ-> પ્રા. હ્રĀ] મેટી કરી (ખાસ કરી લશ્કરી ઉપયેગની). (૨) બંદૂકની કારતૂસમાં ભરાતી લેાખંડની પ્રત્યેક કરચ, (૩) ચક્રની ધરીમાં સરળતાથી કરે એ માટે નખાતી પેાલાદની નાની મોટી પ્રત્યેક ગાળી. (૪) ચાંદલા વિનાનું મેારનું પીછું, તરવારડી. [-રા તેતરિયા (રૂ. પ્ર.) તેતરને મારવા માટેની સીસાની કે પેાલાદની ગાળીએ. -રા બાજરિયા (રૂ. પ્ર.) બાજરીના દાણા જેવા કરા, રા મગિયા (રૂ. પ્ર.) મગના દાણા જેવા રા. રા રાયો (રૂ. પ્ર.) રાઈ જેવડા રા. રા હરણિયા (રૂ. પ્ર.)હરણના શિકારમાં વાપરી શકાય તેવા છરા]
૮૫૫
છર્દિ, ॰કા સ્ત્રી. [સં.] અકારી, ઊલટી, વમન છલ(-ળ) ન. [સં.] કપટ, દગા, છેતરપીંડી, ઢગાઈ, ધુતારાવેડા. (ર) વાણીથી દગા, કેલસી ઑફ ફિંગર ઓફ સ્પીચ.' (મ.ન.)(તર્ક.) (૩) રચનાના દગે!, કેલસી ફ્ કમ્પા ઝિશન' (રા. વિ.). (૪) દગા ભરેલું આહ્વાન, ‘કેલસી ઑફ ઇવોકેશન' (રા. વિ.)
છલા(ફ્લા)-કાઠી
હાય એમ
છલક (-ક) સ્ત્રી. [જુએ ‘છલકવું.']છલકાવું એ, ઊભરાવું એ છલક૨ ક્રિ. વિ. [રવા,] છલક' એવા અવાજથી છલક-છેાઇયાં ક્રિ. વિ. [જુએ ‘છલકવું' દ્વારા.] છલકાતું [જએ ‘લ.’ હલ(-ળ)-કપટ ન. [ સં., સમાનાર્થી શબ્દોની પુનરુક્તિ] છલક(-)વું અ. ક્રિ. [રવા.] ઊભરાઈ બહાર નીકળી પડવું (પ્રવાહીના પાત્ર કે પાણીનાં જળાશયામાંથી). (૨) (લા.) અભિમાન કે ખુશીના ઊભરાથી ફુલાવું. છલકાવવું કે, સ. ક્રિ.
છલકાટ પું. [જુએ ‘છલકવું’ + ગુ. ‘આટ’ કું. પ્ર.] છલકાવું એ છલકાવવું, છલકાવું જુએ ‘છલકનું’માં, છલછલષ્ટ પું. [રવા.] થનયના, તેમના છલ(-ળ)-છંદ (-છન્દ) પું. [સં.] કપટ-જાળ, ર્માંતા, ચાલબાજી,
છેતરપીંડી, ઠગાઈ, છલ-છિદ્ર
[લ-મિશ્રી છલ(-ળ)છંદી (−ન્દી) વિ. [ સં., પું. ] કપટી, ધૂર્ત, ઠગ, છલી)-છિદ્ર ન. [સં.] જુએ છલ-છંદ,’ છલ(n)-છિદ્રી વિ. [સં, પું.] જુએ છલ-કંઢી.’ છલ(-ળ)ણુ* ન. [સં, ઇન-> પ્રા. ઇનમ-] લન, છેતરપીંડી, ઠગાઈ
છલતું ન. કેાતરું, છેતરું
છલન ન., ના સ્ત્રી. [સ.] જુએ છલણું.' છલની સ્ત્રી. ચાળણી
છલ(-ળ)-પ્રપંચ (પ્ર૫૨) પું. [સં] જએ લ.’ લ-બલ ન. [સં. ઇના દિર્ભાવ] પ્રબળ કાવાદાવા, કાવતરું છલ-બલૐ પું. એક જાતના સૌરાષ્ટ્રના ઘેાડ છલબલવું . ક્રિ. [રવા.] છલકાવું, ઊભરાવું. છલબલાવવું પ્રે., સ, ક્રિ. [‘છલ-છંદી.’ છલ-ખલિયું વિ. [øએ! ‘છલબલ’+ ગુ. ‘ઇયું' ત. × ] છેલ (-૨૫) શ્રી. હર્યાં, ધ્રોકડ, પ્રા છલર ન. મેાજું, ઉછાળા
છલવલની સ્ત્રી. [સં. ઇ દ્વારા] છેતરપીંડી, છળ-કપટ છેલ(-ળ)-વિલ(n) ન. [સં. છતા હિર્ભાવ] જુએ ‘છલ,’ છä(-ળ)-વિદ્યા સ્ત્રી, [સે.] ળકપટ કેવી રીતે કરવું એનું જ્ઞાન આપનારી પ્રક્રિયા છલવું અ. ક્રિ. [રવા.] નદી વગેરેનાનું કે પાણી વગેરે ભરેલા વાસણનું કાંઠાની બહાર ઊભરાઈ ફેલાઈ જવું, છલકાઈ ને રેલાવું. છલાવું ભાવે., ક્રિ. હલાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. છંગ (લ) સ્ત્રી. [હિં, લાંગ] જુએ ‘છલાંગ,’ છલા(-લા) કું., બ. વ. સેનાની ચીપવાળી હાથીદાંત કચકડા કુ રસ ચા પ્લાસ્ટિકની ચપટ ધાટની ચૂડીએ છલા(-લા)-કાઠી સ્રી. [જુએ સં.જીજી + કાઠી.'] (લા.) વેશ્યા-ગૃહ