Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 886

ચોપણ
ચાપવાની ક્રિયા. (૨) (લા.) યેાજના, યુક્તિ, તરકીમ ચોપણન. [જુએ ચાપલું” + ગુ. ‘અણુ’ રૃ. પ્ર.] અંગૂઠાથી કાદવમાં કાંઈ દાબવું એ. (૨) ભેાંય ટીપવા માટેનું લાકડું ચોપદાર જુએ ‘ચાબદાર.’ ચોપદારી જુએ ચાબદારી,’
ચોપન (ચાપન) વિ. સં. રતુન્નારત્ શ્રી. > પ્રા. ત્રણúન] પચાસ અને ચાર સંખ્યાનું
ચોપનમું (ચૅાપન-સું) વિ. [ + ગુ. સું' ત. પ્ર. ] ચોપનની સંખ્યાએ પહોંચેલું
ચોપન-બીટ સ્રી, સારડી સાથે છૂટા પથ્થર ખાંડી નાખવાનું પાનું ચોપલ (ચ) સી. એક જાતનું હથિયાર
ચોપવું સ. ક્રિ. [રવા.] અંગૂઠા વતી રાખું રાખવું. (૨) ટીપીને બેસાડવું. (૩) (લા.) મારવું. ચોપાવું કર્મણિ, ક્રિ. ચોપાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
ચો-પાઈ (ચ`પાઇ) સ્ત્રી. [સ. ચતુષ્પાતિંદ્રા > પ્રા. ચકવ્વાī] ચારપાઈ, ખાટલે . (૨) પંદર માત્રાનાં ચાર ચરણેને એક ચતુષ્કલ પ્રકારના માત્રામેળ છંદ, (પિં.) ચોપાઈભટ્ટ (ચાપાઈ)પું. [ + જુએ ‘ભટ્ટ.'] (લા.) નજીવી કવિતા રચનાર માણસ
ચોખા(-૫)ટ (ચાપા(-પ)થ) શ્રી. [ સં. ચતુપટ્ટી > પ્રા. નટ્ટી] સાથિયાને આકારે ચાર પટાવાળા સેાગઠાંથી રમાતી એક રમત, ચાસર. (ર) સરખી સાž કરેલી જમીન, પરસાળ
ચોપાટ-બંધ (ચોપાટય-બન્ધ) પું. [ + સં.] ચોપાટના આકારે અક્ષર-રચના હોય તેવું એક ચિત્રકાવ્ય. (કાવ્ય.) ચો-પાટી (ચા-પાટી) સ્ત્રી. [સં. વતુżિh1> પ્રા. ર૩ટ્ટ] ચારે ખાજુથી ખુલા હરવા-ફરવા માટેના વિસ્તાર. (૨) મુંબઈમાં ઉપસાગરના કાંઠા ઉપરનું એક સ્થળ (એ રીતે પાદર વગેરેમાં પણ). (સંજ્ઞા.) ચોપાઢ (ચા-પાડય) સ્ત્રી. [સં, વસ્તુવાટા>પ્રા. ત્રવાડી] (ચારે આજુથી અવાય તેવી) પરસાળ
ચો-પાનિયું (ચા) ન. [જુએ ‘ચેા-॰' + ‘પાનિયું.’] (મૂળમાં
(૨)
ચાર પાનાવાળું) સમાચાર-પત્ર, સામયિક નાનું પત્ર એ પાંચ પાનાંનું પતાકડું, ‘પૅલેટ’. (૩) નાનકડું જાહેરનામું ચાપાની-વેલ (ચાપાની-વેચ) સ્ત્રી. [જુએ ‘ચા + ‘પાનું’ + ગુ. ‘ઈ...' સ્રીપ્રત્યય + ‘વેલ' (-વેલે!).] એ નામની એક ઓષધીય વેલી
ચો-પાયા (ચા-) પું. [સં. વસ્તુપાલ->પ્રા. કવ્વાથથ્ય-] ચારપાઈ, ખાટલેા. (૨) ઉપર છત્રી અને નીચે ગાદી પાથરેલું એક જાતનુ લાંબું ગાડું. (૩) ૨૮ માત્રાનાં ચતુકુલ ચાર ચરણેાા એક માત્રામેળ છંદ. (પિં.) ચોપાવવું, ચોપાવું જએ ‘ચેપવું’માં. ચોપાસ (ચ-) વિ. [સં. ઋતુવારવું > પ્રા. ર૩પક્ષ-; સા. વિ., પ્ર.ના લાપ] ચારે બાજ, ચારે તરફ ચોપાળી (ચો) સ્ત્રી. [સં ચતુાજિષ્ઠા પ્રા. ચાર્જિTM] નાળા કે ખાડામાંથી પાણી ઉલેચવાની નાના રટ જેવી રચના ચો-પાળા (ચા-પાળા) પું [સં. ચતુ−િ > પ્રા. વરૂઘ્વા] (લા.) ચાર ખુલ્લી બાજુએવાળા હિંડોળે
Jain Education International_2010_04
૧
ચોળી
ચોપી વિ. [જુએ ‘ચેાપ' + ગુ. ઈ’ત.પ્ર.] ચાપવાળું, ખંતીલું, હાંસીલું [‘ચા-પશુ’.’ ચોડું (ચાડું) ન. [+ગુ. વર્તુળન-> પ્રા. વડળમ] જએ ચો-કાળ (ચા) હું [જુએ ‘ચા-॰' +‘કાળ.'] 'ચાર કાળ સાથે સાંધી બનાવેલા એના. [॰ આવે (રૂ.પ્ર.) પાયમાલ થઈ જવું. (૨) દેવાળું ફૂંકયું. ॰ પાથરવા (રૂ.પ્ર.) કન્યાવિક્રય કરી પૈસા મેળવવા. ॰ ફાવેશ (રૂ.પ્ર.) અમુક મુદત સુધી જીવવું]
ચોકૂલિયું (ચૅt.) વિ., ન. [જુએ ચે-ફૂલું' + ગુ. ‘"યું' સ્વાર્થ ત.પ્ર.] ચાર ફૂલવાળી એક પ્રકારની ભાત ચો ફૂલી (ચા) સ્ત્રી. [જુએ ‘ચા-ફૂલું' + ગુ. ‘ઈ ’ પ્રત્યય.] ચાર ફૂલોના આકાર. (૨) ચૂંદડી વગેરે ચિહ્ન (* x +). (૩) વચલી ચાર પાંખડીવાળું આકડાનું ફૂલ, તૈયું ચાકુલ (ચર્ચા) વિ. ન. [જુએ ચા,’+ ‘ફૂલ' + ગુ. ‘” ત.પ્ર.] જુએ ‘ચાલિયું.’ (ર) જુએ ‘ચોલી,’ ચોફેર (ચા-) ક્રિ.વિ. [ત્ર, લુપ્ત છે], -રી (ચા-) ક્રિ.વિ. [+ ગુ. ‘ઈ' સા. વિ., પ્ર. (જ. ગુ.)-પછી દીર્ઘ] ચારે બાજુ ચો-ગમ ફરતે [ચારે બાજુ ફરતે રહેલું ચો-ફેરું (ચા-) ક્રિ.વિ. [જએ ચોકે' + ગુ‘** ત... ] ચોખ(-પ) સ્ત્રી. [ા. ચોખ્ ] છડી. (૨) નગારું કે ત્રાંસું વગાડવાની ડાંડી. (૩) સળી, (૪) થાંભલે! (ઘરના કે તંબુને). (૫) આંખના સેજો
ચોખકારી સ્ત્રી, [ફ્રા, ચોખ્' દ્વારા] લાકડી વતી મારવાની ક્રિયા. (૨) એક જાતનું ભરતકામ ચોખગલું(નળું) ન [હિં. ચોબગલા]નાનું અંગરખા જેવું કપડું ચોખ(-૫)ચીની સ્ત્રી, [ફ્રા, ચોખ્ચીની] એ નામની ઔષધાયોગી એક વનસ્પતિ ['વોકિંગ સ્ટિક' ચોખ-દસ્તી શ્રી. [ા.] કરવા જતાં રાખવાની લાકડી, ચોબ(-૫)-દાર વિ,પું. [ા. ચોખ્ખાર્] રાજદંડ હાથમાં રાખી
રાન્ત વગેરે આગળ ચાલતા આદમી, છડીદાર ચોબ(-૫)દારી સ્ત્રી. [ફા. ચોબદારી] ચોખદારનું કામ ચોપડ્યું જુએ ચોખવું.' (ર) ડામ દેવા. ચોખાનું કર્મણિ,
ક્રિ. ચોખાવવું કે, સ.ક્રિ.
ચો-અંદી (ચો-બન્દી) વિ. [જુએ 'ચો-' + કા.] ચાર પડવાળું, ચોવડું. (૨) સ્ત્રી, ચાર પડવાળી કાગળની સ્થિતિ, ચાર પડ વળ્યાં હાય તેવા કાગળ
ચોખાજી (ચોખા) પું., ખ. ૧. [જુએ ચોખા.' + ‘જી’ માનાર્થે.] જુએ ‘ચોબા’ (માનાર્થે). ચો-બાજુ(જ) ક્રિ.વિ. જએક્સ્ચે-' + જએ‘ભાજ (જ)] ચારે ગમ, ચો-તરફ્, ચો-પાસ ચો-ખરું (ચો-) ન. [જુએ (ચો- '' + 'ખાર + ગુ. ‘*' ત.પ્ર.] ચાર ખાજ બારણાં હોય તેવા ઢાંકેલે। એરડ (જેમાં નાણી પાણિયારું વગેરે જ માત્ર હોય છે.) ચોખાવવું, ચોખાવું જુએ ‘ચોખનું’માં,
ચોબિયા પું. [જુએ ‘ચોખ’ + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] (લા.) કસુંબી રંગ ગળતા સુંવાળે! માવા કે પીડો ચોખા, “ખીન સ્રી. [.] જુએ ચોખ,' (૨) એક થાંભલીવાળા નાના તંબુ. (૩) (વિ.) લાકડાનું બનેલું