Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 872

ચૂ-ખાઈ
કરે તેવી ટાંકી
કીર જી. હિં.] ચપટી. (૨) ચટિ. (૩) નહિ રંગવાને ચૂઆખાઈ શ્રી. [ + જુઓ “ખાઈ.'] જેમાંથી પાણી વહ્યા કપડાને ગાંડી લીધેલા ભાગ, (૪) કપડું છાપવાની એક રીત.
કરતું હોય તેવી કિહલા આસપાસ ખોદેલી માટી નીક (૫) કપડું સીવ્યા પછી એ પાથરવું એ. (૬) (લા.) ચૂઈ સ્ત્રી, માછલાંની શ્વાસ લેવાની ઈદ્રિય, (૨) કેટલાંક પક્ષી- ખનારને મહેનતાણાના અપોતા દાણા
એની ચાંચ નીચે લટકતી રાતા રંગની ઝલ, લાળ ચૂટકે પુ. [રવા.] કંકુ અસરકારક ખ્યાન, ટુચકે. (૨) ચૂક (કય) સ્ત્રી. જિઓ “ચકવું.'] ચૂકવું એ, ભૂલ, કસર, છોટે, લહેજો. (૩) કે, છેલો “ મિસ્ટેઈક'
ચૂ છું. [સં] પક્ષીઓના માથા ઉપરની કલગી (મેર ચૂટ-ચં) કણ . જિઓ “ચુકવું' + ગુ. “અણ” ક. પ્ર.] (ઉત્તર કૂકડા વગેરેને હોય છે તે). (૨) (લા.) શિરોભાગ ગુજરાતમાં તિરસ્કારમાં) દરછ (ભૂલવાના સ્વભાવને કારણે) ચૂડ (-) સ્ત્રી. [૮, પ્રા. ૩ પું] બાળકેનું હાથે પહેરવાનું ચૂ-ચં)કણું ન, રોટલીને અગ્નિ ઉપરથી કાઢવા-ફેરવવાનું મતી વગેરેનું આમળિયું, દર્શનિયું (બાહુણ). (૨) (લા.) સાધન. (૨) સિલાઈની ઉપર અકા પાડવાનું સાધન વીંટળાઈને લેવામાં આવતી પકડ, ભરડે (૨) હાથનાં અને ચૂકતી સ્ત્રી. [જ ઓ “ચુકવું' + વર્ત. ક. ‘ત' + ગ. ‘ઈ’ પગનાં કાંડાં ઉપર આવતી આંગડીની બાંય અને ચારણાના
સ્ત્રી પ્રત્યય.] કરજ અથવા સોદાની પતવણી કરવાની ક્રિયા, પાયાનાં વાળવામાં આવતાં કરચલીવાળાં વળિયાં, (૩) ચુકવણી, પતાવટ [સહી-સિક્કાવાળો દસ્તાવેજ ગઢની રાંગ ઉપરનાં કેસીસને બાકોરાં સહિતને ભાગ. ચૂકતી-પત્ર પું. [+ સં. ન.] કરજ કે હિસાબ ચૂકતે થયાનાં ૦િ ભરાવવી (૨. પ્ર.) ભરડે મારો]. ચૂકતું વિ. જિઓ ચૂકતી.'] ચકવી દીધેલું
ચૂઠ-ગર પં. એ “ચુડે' + ફા. “ગર' પ્ર.] હાથીદાંત શંખ ચૂકતે ક્રિ. વિ. [+ ગુ. એ' સા, વિ, પ્ર.] કરજ કે લેણું લાકડાં પ્લાસ્ટિક વગેરેનાં ચડા-ચૂડી ઉતારનાર ધંધાદારી બાકી ન રહે એ પ્રમાણે
કારીગર, ચડીગર, મણિયાર
[વળિયાંવાળું ચૂકવનાર વિ. [જ “ચકવું.’--“નાર' ક'. ક] નાણાં ચૂકાર (ચૂડથ-દાર) વિ. જિએ ચડ' + ફ મ ] કરચલીવાળાં ચૂકવી આપનાર. ‘ડ્રાઈ' (બે કમાં)
ચૂડલી સ્ત્રી. જિઓ “ચુડલો' + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય.] જુઓ ચૂકવું અ, ક્રિ. [દે. પ્રા. ગુગ] ભૂલ કરવી, કસુર કરવી. “ચડી.” [૦ ભાંગવી (રૂ. પ્ર.) વિધવા થવું]. (૨) સ, ક્રિ. ભલી જવું, વિસ્મરણ કરવું કે થવું. (૩) ચૂલા પુંજિએ “ચ ડે' + ગુ. ‘લ' વાર્થે તે. 5 ] જ (સમયમાં) મોડા પડવાથી ન પહાંચવું. (૪) સહા. જિ. ‘ચડે.” [૦ ઉતરાવ (રૂ. પ્ર.) મણિયાર પાસે ચંડે તૈયાર નર્ણતાના અર્થમાં (સકર્મક પ્રગ છતાં ભૂકમાં કર્તા ઉપર કરાવો]
આધાર). ચુકાવું ભાવે, કમૅણિ., ક્રિ. ચુકાવવું છે., સક્રિ. ચૂડી સ્ત્રી, [સ.] (માથા ઉપરના) વાળ. (૨) ચોટલી. (૩) ચકર એ. કે. (કરજની રકમ વગેરે) ચકતે થવું, ભરપાઈ (ભાર વગેરેની કલગી. (૪) શિખર, ટોચ
થવું. ચૂકવવું છે., સ. ક્રિ. ચૂકવાયું છે. નું કર્મણિ. ચૂડા-ઉતાર વિ. જિઓ “ચડો+ “ઉતાર.”] (મારવાડી સ્ત્રીઓની ચૂકવવું જ “કમાં. [ટાળાકાળી, પરિહાર રીતે) ચૂડીઓની જેમ એક એકથી નાનું થતું જાય એ રીતનું ચૂકવા-ચૂકવી સ્ત્રી, જિઓ “ચુકવું'-દ્વિભવ.] ભુલાવો. (૨) ચૂઠા-કરમ ન. [જ “ચુડો' + ‘કરમ.'] પતિ મરી જતાં ચૂકવવું એ “ચકવુંમાં.
પત્નીની ચૂડીએ ભાગી નાખવાની ક્રિયા ચૂકે ! એ નામની એક ભાજી, જુઓ “ચુકે.'
ચૂકા-કર્મ ન. [૪] બાળ-મેવાળા ઉતરાવવાની ક્રિયા (એ ચુખ (ખ) સ્ત્રી, એક જાતની એ નામની દવા
સેળમાંને એક સંસ્કાર-હિંદુઓમાં) ચૂઠી સ્ત્રી. સ્ત્રી, પગનાં આંગળાંનું એક ઘરેણું, પગ-ફૂલ, ચૂડ-કમન, જિઓ ચડ’ - સં] (લા) (મકરમાં) રસોઈ છવીટિયાં. (૨) ચપટી
કરવાનું કામ (પુરુષ કરે ત્યારે) ચૂગ છું. ઝવેરીની મોતી કે મેતીના હારની પિટલી ચૂડા-દાન ન. જિઓ “ચૂડ' + સં.] ઉઘ-દાનરની સારવારથી ચગણી સ્ત્રી, જિએ “ગવું' + ગુ. “અણ' ક. પ્ર.] પક્ષીને મરણાસન પતિ ઊગરી જતાં પત્નીનું બચી જતું સૌભાગ્ય ચણવાને દાણે, ચણ
ચૂડી-ભંડાર (-ભડાર) ૫. [જ એ સં. + “ભંડાર'] (લા.) ચગવું સક્રિ. [૨વા.] ચાંચથી (દાણાનું) ચણવું. યુગવું કર્મણિ, જમીનદારોનાં સગીરોના ભરણપોષણ માટે અપાતું સાલિયાણું ક્રિ. ચુગાવવું છે., સ, જિ.
ચૂટા-મણિ છું. સં.] માથાના વાળમાં બાંધવામાં આવતું ચૂઘડો છું. માટીને નાનો દીવો
કિંમતી રતન (અત્યારે રિવાજ નથી.). (૨) મુગટમાં જડવામાં સૂચવવું અ, કિં. [રવા.] “કચૂડ કચડ એ (ડાં પ્રકારનાં આવતું ન (૩) સ્ત્રીઓના માથાનું એક ઘરેણું. (૪) ચક્રોને) અવાજ થ. (૨) (લા.) લચપચવું (લાડુ વગેરેનું (લા.) સર્વોત્તમ, સર્વશ્રેષ્ઠ
ધિરેણું વધુ ધીથી). ચુચવવું ભાવે., ક્રિ. ચચવાવવું છે.. સ. ફિ. ચૂહા-મંટન (-મડન) ન, [સં.] માથામાં પહેરવાનું કોઈ પણ સૂચી" સ્ત્રી. [સં. ગુ]િ સ્ત્રીના સ્તનની ડીંટડી [ભાજી ચૂઢા-રત્ન ન. (સં.] એ “ચુડા-મણિ.' ચૂચીઅરી. [સર૦ છંછ.'] “એ નામની એક ભાઇ, છંછની ચૂડા-સમો છું. સૌરાષ્ટ્રમાં વંથળીને સિંધના સમા વંશને ચૂટકવું , .િ ચાબુક મારવી. (૨) તેડવું. ચૂટકાવું કર્મણિ, “ચંદ્રચૂડ’ કે “ચૂડાચંદ્ર' નામને ૯ મી સદીમાં રાજા થયે
સ, ક્રિ. ચુટકાવવું છે., સ કિ. [તે તે કરડે તેને વંશ (નાગઢને) ને એને પુરુષ (સંજ્ઞા.) ચૂટકી સ્ત્રી. રિવા.] સ્ત્રીઓને પગનાં આંગળામાં પહેરવાને ચૂડી સ્ત્રી, જિઓ ચૂડ” ગુ. ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] હિંદુ