Page Text
________________
ચીરલી
૧૫
ચીસાચીસ
ચીલી સ્ત્રી. ચાર દ્રિવાળા જેને એક પ્રકાર સમડીની ઝડપ જેવી ઝડપવાળું, બહુ જ ઉતાવળિયું ચીરવું સ. કિ. સ. વીરને કપડાને ફાટેલો કડે એવો ચીલ-ઝપટ (-ટથ) સ્ત્રી. [જએ “ચીલ." + “ઝપટ.](લા.)
અર્થ પણ છે. એમાંથી પ્રા. માં પણ એ અર્થ જોવા મળે ધંટી-ખીલ નામની રમતનું એક નામ એક રમત છે. વળી એ વર્બ ફાટેલું એ અર્થ પણ છે. એના વિકાસમાં ચીલ-ઝપટે . [ + ગુ. “ઓ' વાર્થે ત. પ્ર.) એ નામની ફાડવું' અર્થ વિક દેખાય છે.] ફાડવું. (૨) (લા.) ચીલ-હાંગર ડું. હીંચણથી ઘૂંટી સુધીના હાડકાને નળા વચ્ચેથી ભાગ પાડી એમાંથી પસાર થવું. (૩) ઘરાક પાસેથી ચીલતાનું અ. ક્રિ. નિસાસો. (૨) બૂમ પાડવી (વેપારીએ) ઘણો વધુ ભાવ લે. ચીરી ના(-નાંખવું ચીલ-પૂજનિક વિ. જિઓ “ચલે' + “પૂજનિક.”] (લા.) (રૂ. પ્ર.) સખત નુકસાન પહોંચાડવું. ચીરીને મરચાં ભરવા રીતરિવાજ પ્રમાણે ચાલનારું (રૂ. પ્ર.) સખત માર મારવા, ચીરીને મીઠું ભરણું (રૂ. પ્ર.) ચીલ-બુલી વિ. છોકરમતિયું સખત દર સજા કરવી. મેવાળા ચીર (રૂ. પ્ર.) ઝીણ- ચીલર ન, (નાને નાના સિક્કાઓનું) પરચુરણ, ખુડદો વટમાં ઊતરવું) ચિરાવું કર્મણિ, ફિ. ચિરાવવું પ્રે, સ. ક્રિ. ચીલા-વશ વિ. [ “ચાલો' + સં] ચાલુ રીતરિવાજને ચીરવું? વિ. તીણ, તેજ
અધીન રહેનારું, એકધારી રૂઢિ પ્રમાણે ચાલનારું. (૨) ક્રિ. ચીર હરણ ન. [સં.] વસ્ત્રો ઉઠાવી જવાં એ, વસ-હરણ. વિ. રૂઢિ પ્રમાણે વર્તાય એમ (૨) (લા.) ક્રેઈની આબરૂ હલકી કરવી એ
ચલા-વાઢ જિ. લિ. જિઓ “ચીલો'+ “વાઢવું.'] ગાડાવટમાં ચીરાઈ સ્ત્રી, જિઓ “ચરવું” + ગુ. આઈ” ક. પ્ર.] ચીરવાની ચીલો સીધે કપાયે હોય છે તેમ પાધરું દિયા. (૨) ચીરવાનું મહેનતાણું
ચીલા-વેરો છું. જિઓ ચીલો”+ “વેરે.] રસ્તા ઉપરથી ચીરા-ખીણ (-) શ્રી. જિઓ ચીરે' + ખીણ.'] જેમાં વાહન ચાલવા માટે લેવામાં આવતો કર તરડ પડી છે તેવી ડુંગર કે પહાડની ખીણ
ચીલા(-) ચાલ વિ. [જ “ચીલો'+ “ચાલુ'] જ ચીરાબંદી (બન્દી) સ્ત્રી. જિઓ ચીરે' + ફા. બંદી.'] “ચલા-વશ(૧)”. પથ્થર કે ઈંટોની ફરસ કરવી એ, ફરસ-બંદી
ચીલુડી સ્ત્રી. એ નામનો એક છોડ ચીરા-બંધ (-બધ) વિ. જિઓ ચીરે' + ફા. “બન્દ.'] પથ્થર ચીલે-ચાલુ જ “ચીલાચાલુ.” કે ઈંટોની ફરસ કરી હોય તેવું
ચાલો' પું. ગાડાવાટમાં પૈડાંના માર્ગને પડેલે ચાલુ ખાચે. ચીરાંબર (ચીરાબર) ન. [સં. વીર + અવર] ઝાડની છાલનું વસ્ત્ર (૨) માર્ગ, રસ્તો. (૩) (લા.) ચાલુ રિવાજ, શિરસ્તે, ચરિણી વિ., સ્ત્રી. [સં] જેણે ઝાડની છાલનાં વસ્ત્ર પહેર્યા સંપ્રદાય. [-લામાં પહવું (રૂ. પ્ર.) રૂઢિ પ્રમાણે ચાહયા કરવું હોય તેવી સ્ત્રી
કે જવું. -લે ચહ(૮)વું (રૂ. પ્ર.) સીધા માર્ગ પર ચાલ્યા ચરિયું ન. જિઓ “ચીર' + ગુ. ઈયું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જવું, સારે માર્ગે રહેવું. -લે ચાલવું (રૂ. 4) રાબેતા મુજબ જ “ચીર.'[યાંના(-નાંખવાં(રૂ. પ્ર.) કેરીનાં ફાડિયાંનાં કામ કર્યું જવું. -લે ૫હવું (. પ્ર.) ચાલુ રિવાજને અથાણાં અથવા
આશ્રય કરવા. ૦ કાપ (રૂ.પ્ર.) આગળ ચાલતા વાહનને ચરિયું ને. એ નામની એક લાંબી જાતની માછલી વટાવવા પડખેથી ચડાવી વાહનને આગળ લાવી મકવું. ચીરી સ્ત્રી, [પ્રા, માં મળે છે.] લુગડાને ફડેલો કે ફાટેલો ૦ ૫હ (રૂ. પ્ર.)નો રિવાજ ચાલુ થવો. ૦પાડા (રૂ.પ્ર.) નાનો પટ્ટો. (૨) ઓ “ચીર.” [જાતનું તમરું નવો રિવાજ ચાલુ કરો]
[‘છિલો” ચીરી સ્ત્રી, એ નામની એક માછલીની જાત. (૨) એક ચોર પં. [ફા. ચિલહ] પીરનું સ્થાનક, જુઓ “ચિલ્લોચીરે ધું. પ્રિા.માં વીરમ-, સે, વીર વહકલ દ્વારા ફાટ, મોટી ચીવટ જ “ચિવટ.'
[જ “ચિવટાઈ.” તરડ. (૨) ફાડેલે કઈ પણ છૂટે પડેલા પદાર્થ (-એ લાકડાને ચીવટાઈ જી. [જ એ “ચીવટ' + ગુ. “અ” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] હોય કે ગડા યા કાગળ જે કઈ પદાર્થના પણ હોય). ચીવર ન. [સ.] વસ્ત્ર, લૂગડું, કપડું. (૨) બૌદ્ધ ભિક્ષુઓનું (૩) (જમીન) ચિરોટિયો
કપડું. (૩) ચીથરું
[વસ અને ઠામ ચીર્ણ વિ. [૪] એકઠું કરેલું. (૨) ફાડેલું, ચીરેલું ચીવર-પાત્ર ન., બ. વ. [સ.) બૌદ્ધ ભિક્ષુ-બ્રિકૃણુઓનાં ચીલ ન. દિ. પ્રા. દિg j] એક વનસ્પતિ, ઝીલ. (૨) ચીવરી વિ., મું. સિં, પું.] ચીવરધારી બૌદ્ધ ભિક્ષુ એ નામનો એક છેડ
ચીવળું વિ. ચવળ થઈ ગયેલું ચીલ પુ. જુઓ બચીડ (ચીકણે રસ).
ચીસ સી. [રવા.] ભય કે ત્રાસને કારણે પાડેલી તણું ચીલ સ્ત્રી. દિ. પ્રા. ચિઠ્ઠ, હિં.] સમડી. [૪૫ (. પ્ર.) બમ. [ ખાઈ જવી, ખાવી (૨.પ્ર) ત્રાસી જવું. ૦ નાસમડીની ઝડપથી ઊંચકી જવાની ક્રિયા]
(-નાંખવી, ૦ પાઠવી (રૂ. પ્ર.) તીણી બૂમ મારવી. (૨) ચીલકી સ્ત્રી, માછલાનું તેલ
ત્રાસ પામવું]. ચીલ-ચપટા શ્રી. એ નામની એક રમત
ચીસ-કાર, મું. [+સં. ૧ ૦ દ્વારા], ચીસ !. ચીલ-ચીલો શ્રી. એ નામની એક રમત
જિઓ “ચીસ' + ગુ. કે સ્વાર્થે ત. પ્ર.જુઓ “ચીસ.” ચીલઝડપ શ્રી. [જ એ “ચીલ' + “ઝડપ'] સમડીના જેવી ચીસ-પદી સમી. જીએના કંઠનું એક ઘરેણું [તીણી બુમે ત્વરા. [ ક કરવી (રૂ.પ્ર.) ઝડપથી ઝુંટવી લેવું]
ચીસ-રાણ ન. [ જુએ “ચીસ,” દ્વારા.] રેવા સાથેની ચીલ-ઝટપિયું, ચીલ-ઝપી વિ. [+ ગુ. “ઇયું’–‘ઈ' ત. પ્ર.] ચીસાચીસ . જિઓ “ચીસ,”-દ્વિભવ] વારંવાર તીeણી
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |