Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 861

ચિદ્ર પી
ચૈતન્યરૂપ બ્રહ્મની સૃષ્ટિના સર્જન વગેરે રૂપની ક્રીડા, (વેદાંત.) ચિદ્રરૂપી વિ. [સં., પું.] જુએ ‘ચિદ્રૂપ(૧).' ચિદ્વિદ્યા સ્ત્રી. [સ. વિ+વિવા, સંધિથી] જુએ ‘ચિછાસ,’ ચિદ્વિલાસ છું. સં., નાત્ + fવજ્રાક્ષ, સંધિથી ચૈતન્યસ્વરૂપ બ્રહ્મા સૃષ્ટિરૂપી ખેલ, (વેદાંત). ચિદ્-વૃત્તિ સ્ત્રી. [સં. ચિત્ + વૃત્તિ, સંધિથી] હું ચેતનાત્મક છું’ એવું વલણ, ‘કૅન્શિયસ’ (અ.ક.) (વેદાંત.) ચિદ્રસ પું. [સં. ચિંતTM રક્ષ, સંધિથી] મનેાભાવ, ‘પૅશન' ચિન( -ની )ક-બાબ, ચિન( -ની )ક-ભાલા સી. જએ
‘ચણક-ખાલા.’
૧૬
ચિનગારી જુએ ‘ચિણગારી.’ ચિનગારા જઆ ‘ચિણગારે’ ચિનગાવવું જુએ ‘ચીનગયું’માં,’ ચિનગી જુએ ‘ચિણગી.’ ચિનગા જુએ ‘ચિણગે.’ ચિ(-ચા)નાઈ વિ. [જુએ ‘ચીન' + ગુ. આઈ' ત. પ્ર.] ચીન દેશને લગતું, ચીનનું. [॰ માટી (રૂ.પ્ર.) સફેદ માટી કે જેનાં પકવી વાસણ અને બીજા કેટલાક પદાર્થ ખનાવાય છે. ૦ વાસણ (રૂ. પ્ર.) ચિનાઈ` પ્રકારની માટીનાં ઠામ. ૰ શિ(-શીં,-સિ, -સીં)ગ (૧. પ્ર.) શેકેલી મગફળી] ચિનાર ન. એ નામનું એક ઝાડ ચિતાવવું, ચિનાનું જુએ ‘ચીનનું’માં, [બાલા,’ ચિની( ન )કુ-ખાબ, ચિની( “ન )ક-બાલા જએ ચણકચિન્મય વિ. સં. ચિત્ + મથ ત. પ્ર., સંધિથી] ચિદાત્મક, ચેતન રૂપ, ચૈતન્ય-સ્વરૂપ, (વેદાંત.) ચિન્માત્ર વિ. સં. ચિત્ + સં. માત્ર ત. પ્ર., સંધિથી] જુએ ‘ચિન્મય.’
Jain Education International_2010_04
ચિર
ચિબુક-પિંઢ (-પિણ્ડ) પું. [ä,] ચિક્ષુક ઉપરના માંસ-પિંડ ચિ(-ચીં⟩બાળવું સ.ક્રિ. [અનુ.] આમળવું, ચીમટી દેવી, મરડવું. ચિ(-ચી')મેળાનું કર્મણિ., ક્રિ. ચિ(-ચીં)ળાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. [બાળવું'માં, ચિ(-ચીં)ખેાળાવવું, ચિ(-ચીં)ખેાળાનું જએ ચિ(-ચી')" ચિમટાવવું જુએ ‘ચીમટકું’માં. [જુએ ‘ચૌમટે.’ ચિટિયા પું. [જુએ ચીમટા' + ગુ. ‘યું' સ્વાર્થે ત, પ્ર.] ચિમડાવવું જએ ચીમડવું’માં, ચિમની સ્ત્રી, [અં.] દીવા કે ફાનસમાં રાખવામાં આવતા કાચના પાટા. (ર) મકાન કારખાનાં વગેરેમાં ધુમાડો બહાર નીકળવા ઊભી કરવામાં આવતી પેાલી ચણતર, મેટું ધુમાડિયું
ચિમરાજ ત. એ નામનું એક પક્ષી
ચિત્તળાઈ શ્રી. [જુએ ‘ચીમળવું’ + ગુ. ‘આઈ કૃ પ્ર.] (લા.) ચીકણાઈ, સંજસાઈ ચિમળાવવું જુએ ચીમળવું'માં ચિમાઢવું સ. ક્રિ. ગ્રેટાડવું, લગાડવું ચિ(-)માવવું જુએ ‘ચિમાનું’માં, ચિ(યુ)મવું અ. ક્રિ. ચીમળાનું, સુકાવું. (૨) સંતાઈ જવું દબાઈને બેસી જવું. (૩) (લા.) વસ્તુ પાતા પાસે ન હોવાને કારણે શરમાવુકે ઇચ્છાથી સામે તેવું. ચિ(-)માવવું પ્રે., સ.ક્રિ, ચિમે(મા)ઢ (-ડય) જએ ચમેડ.'
ચિમેડિયું વિ. ખારાક નહિ મળતાં પેટ મળી જવાથી પાતળું થયેલું. (ર) (લા.) ખબ લોલિયું, મખ્ખીસ્સ
ચિમટી(-ડી1) સ્રી, બેોચી, ગરદન, ડોક, ગળચી ચિમા(-મે,、 (-ડય) જુએ ‘ચમેડ.’
ચિમાઢવું સ.ક્રિ. જએ ચીમડવું.' ચિમેઢાવું કર્મણિ., ક્રિ. ચિમેઢાવવું છે., સ. ક્રિ
ચિમેઢાં ન., બ. વ. ઢોરના શરીર ઉપર થતી નાની
ચિપક(કી)લી સ્ત્રી, [રવા.] ગિલેાડી, ગરાળી ચિપકાવવું જુએ ‘ચીપકવું’માં. ચિપકીલી જુએ ‘ચિપકલી.’ ચિપટાવવું જુએ ચીપટવું’માં.
કાળી જીવાત
[પ્ર.] જિંગાડ
ચિપળિયા પું. [જુએ ‘ચીપ' દ્વારા.] એક પ્રકારનું એ ચિમેહિયું ન. જિએ ‘ચિમાડું' + ગુ. ‘ઇયું’સ્વાર્થે ત. ચીપેનું બનેલું હાથનું વાદ્ય
ચિપાવવું, ચિપાવું જુએ ચીપનુંમાં, ચિપિત વિ., પું. [જુએ ચીપણું' + સં. ફ્ક્ત રૃ. પ્ર.], સંસ્કૃતાભાસી] જન્મ થતાં જ જેનાં વૃષણની ગોળીએ ચાપી નાખી નિષ્ક્રિય કરવામાં આન્યા હાય તેવા હીજડ ચિપિત-દોષ પું. [+ સં.] હીરાના દસ દોષ। માંહેના એક દોષ, ડર્ટ-લે’
ચિમેડી' જુએ ચિમેટી.’ ચિમેાડીર જુએ ‘ચમેડ.’ ચિમેહુ જએ ‘ચિમેડિયું.’ ચિમેળવું સ. ક્રિ. [રવા.] ચીંબાળવું, ચીમળવું, આમળવું. ચિમેળાનું કર્મણિ., ક્ર. ચિમેળવવું પ્રે., સક્રિ. ચિમેળાવવું, ચિમેળાનું જુએ ‘ચિમેળવું'માં ચિમ્મટ(4) વિ. ન વળે તેવું, ચવળું. (૨) (લા.) કંસ, કૅપી. (૩) બહુ માર ખાય તે પણ મારની અસર ન થાય તેવું ચિમ્મા શ્રી. એ નામની એક રમત ચિયાઉ ન. [રવા.] બિલાડીના અવાજ, ભિયાંઉ. (૨) પું. બિલાડીનેા ટોપ, એક પ્રકારની ફૂગ ચિયા’મિયાઉ ન. [રવા.] બિલાડીના અવાજ. (૨) (લા.) ન., બ. વ. બાળ બચ્ચાં, કરાં-છૈયાં ચિયાંસી વિ. ઘણું ચાહું
ચિત્રકારી સ્રી. [રવા.] ચિચિયારી, કિકિયારી ચિત્રરશ્ન પું. [રવા.] ચીખરીને અવાજ ચિબાવલાશ(-શ્ય) શ્રી. [જુએ ‘ચિબાવલું' + ગુ. ‘આશ’ ત. પ્ર.] ચિબાવલાપણું
ચિબાવલ' વિ. [૨વા.] જુએ ‘ચબાવલું.’ ચિબુક ન. [સં.] નીચલા હેાઢની નીચેના સહેજ ખાડાવાળા ઊપસેલા ભાગ, હડપચીને। આગલા ભાગ. [॰ની ગત (-ત્ય) (રૂ. પ્ર.) ચિબુક પર આંગળી મૂકી નૃત્ય કરના એક પ્રકાર]
ચિર- વિ. [સં.] લાંબા સમયનું (ગુ. માં એકલું મયાાતું નથી, હમેશાં સમાસમાં પૂર્વપદમાં દીર્ઘ સમય'ના અર્થે