Page Text
________________
ચાંદડિયું
ચાંલા-વ્રત
(રૂ.પ્ર.) દેષ જેવા]
ડાયાકામ” ચાંદિયું ન[જ “ચાંદુ દ્વારા] ચાંદવું, ચળ, અડપલું. ચાંપલાવેઢા પું, બ. ૧. [જુઓ “ચાંપલું' + “વડા.”] [વાં પાડવાં (રૂ. પ્ર.) ચાળા કરવા, સામાની રીતભાતની ચાંપલાશ (થ) સ્ત્રી. [જ “ચાંપલું' + ગુ. આશ” ટીખળથી નકલ કરવી].
ત. પ્ર] ચાંપલાપણું, ચાંપલાઈ . ચાંદે પું. [સં. વવ ->પ્રા. ચંદ્રમ-] ચંદ્રમા, (૨) વહાણના ચાંપલિયે મું. જિઓ “ચંપો'- દ્વારા “ચાંપલો'+ગુ. “યું' ત. હોકાયંત્રનું ઉપરનું ચક્ર. (વહાણ) (૩) વહાણના બહારના પ્ર.] ચંપાનું ઝાડ. (પદ્યમાં.) ભાગને લાકડાને એક ભાગ, (વહાણ) [એક રમત ચાંપલું વિ. જિઓ ચાંપવું’ દ્વારા.] પગના ચપટ પંજાવાળું. ચાંદ-સૂરજ સ્ત્રી. [જ એ “ચાંદો' + “સૂરજ.](લા.) એ નામની (૨) (લા) દેઢ-ડહાપણ કરનારું, ચિબાવલું ચદ્ધ (ચન્દ્ર) વિ. સિં] ચંદ્રને લગતું, ચંદ્રના સંબંધનું, ચંદ્રનું ચાંપવું સ. ક્રિ. દિ. પ્રા. રં] દબાવવું, ચગદવું. (૨) તળાવું, (એ રીતે માન, છ માસ, ૨ વર્ષ વગેરે ચંદ્રની ગતિ ઉપર એળાંસવું. (૩) (લા.) સળગાવવું. (૪) લાંચ આપવી. આધાર રાખનારાં)
[ચાંપી ઘાલવું (રૂ. પ્ર.) ડામ દેવો. (૨) ખૂણામાં બેસી ચાંદ્ર-સાર (ચા) વિ. સિં] ચંદ્રની તેમજ સૂર્યની ગતિ દેવું. ચાંપીને ખાવું (રૂ. પ્ર.) ઠાંસીને ખાવું. ચાંપીને ચાલવું ઉપર આધાર રાખતું (હિંદુ વર્ષ અધિક મહિનાથી એ રીતે (રૂ. પ્ર.) ઝડપથી જવું. ચાંપી દેવું, ચાંપી ના(-નાંખવું સરખું કરી લેવામાં આવે છે.)
(રૂ. 4) સળગાવી દેવું. ગજવું ચાંપવું (રૂ. પ્ર.) પૈસા ચાંદ્રાયણ (ચાન્દ્રાયણ) ન. સિ.] અજવાળિયામાં એકમથી કઢાવવા. પંસા ચાંપવા (રૂ. પ્ર.) લાંચ આપવી] એક એક કેળિયો વધતાં જતાં અને અંધારી એકમથી એક ચાંપાચાંપી સ્ત્રી. જિઓ ચાંપવું,'દ્વિર્ભાવ + ગુ. ઈ” પ્ર.] એક કેળિયો ઊતરતાં જતાં કરવામાં આવતું એક હિંદુ વ્રત વારંવાર દબાવવું એ ચાંદ્રિક (ચન્દ્રિક) વિ. સિં] ચંદ્રને લગતું, ચાંદ્ર
ચાંપાનેરી વિ. [-ચાંપાનેર' નગર નું પાવાગઢ ઉપર અને ચાંપ સ્ત્રી. એ “ચાંપવું.'] સામાન્ય રીતે જેને દબાવવામાં નવું તળેટીમાં હતું + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ચાંપાનેરને લગતું, આવે છે તેવી યાંત્રિક કળ. (૨) દાંત ઉપર જડવામાં ચાંપાનેરમાંથી નીકળેલું, ચાંપાનેરનું
[કંચી આવતી સોનાની રેખ (૩) (લા.) કાળજી. (૪) ધાક, ચાંપી સ્ત્રી, જિઓ “ચાંપ' + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ચાવી, ડરામણ. [૦ ઉઘાડવી (રૂ.પ્ર) મુક્ત કરવું. ૦ ચઢા(-ઢાવવી ચાંપુ ન. સિં. ૨૫-> પ્રા. વંથમ-] ચંપાને છોડ કે (૨. પ્ર.) ઉશ્કેરવું. ૦થી ચાલવું (રૂ. પ્ર) ઉતાવળે ચાલવું. ઝાડ. (૨) ચંપાનું ફૂલ, (૩) (લા.) માથામાં ચાક ઉપર ૦ દેવી, ૦ મારવી, (રૂ. પ્ર.) બંધ કરવું. (૨) ઉકેરવું. ખેસવાનું એક ઘરેણું. (૪) નાકની વાળી. (૫) પાકેલા ૦ મરડવી (રૂ. પ્ર.) કળ ફેરવવી. ૦માં રાખવું, ૦માં લેવું ફણસની અંદરની પેશી (૨. પ્ર.) અંકુશમાં રાખવું]
ચાંપેલ ન. [જઓ “ચાં!' + અપ. ૪ પ્ર. દ્વારા] ચંપાનું તેલ ચાંપણ (-મ્ય) સ્ત્રી. [જ “ચાંપવું' + ગુ. “અણ” ક. પ્ર.] ચાંપે છું. [સં. વાવ >પ્રા. ચંgટ-] ચંપાને છોડ કે ઝાડ ચાંપવાની ક્રિયા. (૨) ચાંપ, કળ, ઠેસી. (૩) નકશીકામનું ચાંપો છું. જિઓ “ચાંપવું + ગુ. “ઓ' . પ્ર.] (લા.) પગના એ જાર. (૪) સાળમાં તાર ઊંચા નીચા કરવાની પાપડી. પંજાને તળિયાને ભાગ. (૨) છીંડું, શેરી (૫) પટ્ટી, બંધ, (૬) રૂની ગાંસડીનું બંધામણ
ચકલી સ્ત્રી, નાને ઝાંપે કે દરવાજો ચાંપણિયું વિ. [એ “ચાંપણું” + ગુ. “છયું ત. પ્ર.] (લા.) જાંબડી સ્ત્રી. જુઓ “ચામડી.”
ચાબ ન જ “ચામડું.” (નોંધ: “ચામડ-અંગને બદલે ઉપગમાં લેવાનું સાધન. (૩) એ પ્રકારનું બાર-સાખ “ચાંબડ-' અંગ પણ ચાલુ છે. ત્યાં ત્યાંના શબ્દ અહીં પણ ઉપરનું પાટિયું કે લાકડું, ચાપડે. (૪) રાંપના લેઢિયાની | લેવા.) ઉપરને ગજ
[‘ચાંપણ. ચાંબલ ન. [ઓ “ચામ' દ્વાર.] ચામડાની માટી બેખ ચાંપણ સ્ત્રી. [જ એ “ચાપવું' + ગુ. અણી'. પ્ર.] જુઓ ચાંભુ ન. ચાઠ, ચકામ, ચાંદુ. (૨) ડાઘ, નિશાન ચાંપણું ન. જિઓ “ચાંપવું' + ગુ. “અણું ક. પ્ર.] જઓ ચાલે લૅ) પુંજિઓ “ચાંલ્લો' + ગુ. “એ” છે. પ્ર.] ચાંપણયું.”
ચિવટ બીજાંને કપાળમાં ચાંલા કરી જીવનનિર્વાહ કરનારો બ્રાહ્મણ, ચાંપત (-ત્ય) સ્ત્રી. જિઓ “ચાપવું' દ્વારા] (લા.) કાળજી, (૨) કપાળે ચોડવાના ચાહલા તૈયાર કરનારો કારીગર. (૩) ચાંપતી વિ., સ્ત્રી, જિઓ “ચાંપવું+ ગુ. ‘તું' વર્ત. ક. + ચાંદલાની ૨કમ આપીને મેળવેલો વર
ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] (લા.) તાકીદ, ચેતવ. [૦ ઉઘરાણી ચાંલા-ખાતું ન. જિઓ “ચાં” + “ખાતું.”]ચેપડામાં લગ્નાદિ (રૂ. પ્ર.) તકાદાવાળી ઉઘરાણી]
પ્રસગે આવેલા ચાંદલાની આવક બતાવતું ખાતું ચાંપતું વિ. [જ “ચાંપતી.] (લા.) સખત તાકીદનું. (૨) ચાંલા-૫ટી સ્ત્રી. જિઓ “ચાંદલ' + “પટી.'] (લા) ગામલોક દાબવાળું, સત્તાવાળું. (૩) અસર કરે તેવું. (૪) સપ્ત, તરફથી લગ્ન-પ્રસંગે પટેલને મળતું નજરાણું આકરું. (૫) ખંતીલું, કાળજવાળું. [-તે ઇલાજ (રૂ. પ્ર.) ચાંલા-વહેવાર (-4વાર) . [જ “ચાંલે' + “વહેવાર.] તાકીદને કાળજી ભરેલો ઉપાય] [સ્વિચ ઓર્ડ જુએ “ચાંદલા-વહેવાર.' ચાંપલક ન. [જ “ચાંપ' + ] ચાંપ રાખવાનું પાટિયું, ચાંલા-ત્રત ન. [જુઓ “ચાંલ્લો' + સં] કન્યાઓનું અમુક ચાંપબારી સ્ત્રી. જિઓ “ચાંપ' + “બારી.'] વિભાજક પડદે, સીએને ચાંદલા કર્યા પછી જમવું એ પ્રકારનું વ્રત
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |