Page Text
________________
૮૦૪
ચાલીસ(-
મું
કિંમત આંકવી. ૦થ, ૦૫ (૨. પ્ર) મહેનતાણું ઠેલણ-ગાડી. (૨) લુલાં-લંગડાને હરવા ફરવાની ગાડી. (૩) બેસવું. ૦મક (ઉ.પ્ર.) તહોમત ફરમાવવું
એ નામની એક બાલ-રમત ચાર્જ-ભળ્યું,-હ્યું ન. [+જુઓ “ભન્દુછ્યું.] હવાલો ચાલણ-ચૂલે છું. જિઓ “ચાલવું' + ગુ. “અણ કર્તવાચક .
ભેગવવા માટે મળતું વધારાનું વેતન, “ચા-એલાયન્સ” પ્ર. +“ચલે.'] હરતાફરતો રહે તે પૈડાંવાળો ચલે, ડાંવાળી ચાર્જમૅન છું. [અં.] હવાલો સંભાળનાર માણસ
સગડી. (૨) ઘાસલેટથી ચાલતો સંચે, “સ્ટવ,” “પ્રાઈમસ' ચાર્જ રિપેર્ટ કું. [.] હવાલો લીધાને લખેલે હેવાલ ચલણ-હાર વિ. એિ “ચાલવું' + ગુ. અણ” ક. પ્ર.+જુઓ ચાર્જશીટ ન. [] તહોમતનામું
ચારણહારને પ્રકાર.] ચલાવનાર. (૫ઘમાં.) ચાર્ટ કું. [] નકશે, આલેખ
ચાલતી વિ, સ્ત્રી. જિઓ “ચાલવું' + ગુ. “તું વર્ત. . + ચાર પું. [અં.] અધિકારપત્ર, સનદ, પરવાને, પડ્યો. [ કરવું “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] (લા) જતું રહેવું એ. [૫કઢવી (રૂ. પ્ર.) (રૂ. પ્ર.) સ્ટીમર વગેરે ભાડેથી રાખવા] [નાર, “સી. એ. ચાલ્યા જવું, જતા રહેવું. જિઓ “ચાલવું” નીચે. ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ વિ. [] રાજ્ય-માન્ય હિસાબ-તપાસ- ચાલતું વિ. [જ “ચાલવું' + ગુ. “તું” વર્ત. કૃ] રૂઢિપ્રાગ ચાગ (ચાર્વ8) વિ. સં. વાદ+ મ] સુંદર અંગવાળું ચાલન ન. [સં.] ચલાવવું એ, ચલાવવાની ક્રિયા, (૨) એ ચાર્વગી (ચાકગી) વિ., સ્ત્રી. સિં] સુંદર અંગવાળી સ્ત્રી નામની એક ક્રિયા (ખેચરી મુદ્રામાંની). (ગ) ચાર્વાક !. સિં.] ઈશ્વર પુનર્જન્મ વગેરેમાં ન માનનાર ભારત- ચાલન-હાર જુએ “ચાલણ-હાર.” (પધમાં.). વર્ષને એક પ્રાચીન આચાર્ય. (સંજ્ઞા.)
ચાલન સ્ત્રી. [સંકૃતાભાસી] ચાલક બળ, પ્રેરણા, “મોટિવેશન' ચાર્વાક-મત ૫. ., ન] ચાર્વાક નાસ્તિક સિદ્ધાંત, ચાલબાજ (ચાક્ય-) વિ. [જઓ “ચાલ ' + કા. પ્રત્યય.] દેહાત્મવાદ, અનાત્મવાદ
યુક્તિબીજ, ચતુર, હોશિયાર. (૨) કપટી, ધૂર્ત ચાકમતી વિ. સિં, પું] ચાર્વાક મતમાં માનનારું ચાલબાજી (ચાય) સ્ત્રી. [+ ફા. “ઈ' પ્ર] ચતુરાઈ. (૨) ચાર્વાક-વાદ ૫. સં.] જઓ “ચાર્વાક-મત.”
કપટ-ક્રિયા, ધૂર્તતા, ધુતારા-વડા, પ્રપંચ ચાર્વાકવાદી વિ. [સ, ] જુએ “ચાર્વાકમતી.' ચાલવું અક્રિ. [સં. વ>પ્રા. ર૪] પગથી હીંડવું. (૨) ચાર્વાક-શાસ્ત્ર ન. સિં.] ચાર્વાકે વ્યાપક કરેલા સિદ્ધાંતોના (યંત્ર વગેરેનું) ગતિમાં રહેવું. (૩) ચોક્કસ સ્થિતિમાં ચાલુ સંગ્રહરૂપ શાસ્ત્ર (આજે લભ્ય નથી; જયરાશિને “
તપ- રહેવું. (૪) શરૂઆત થવી, આરંભાયું. (૫) નભવું, નિર્વાહ પ્લવસિંહ જેવા એકાદ ગ્રંથ પ્રાપ્ત છે.)
થવો. (૬) અમલમાં મુકાવું. (૭) વર્તન રાખવું. (૮) ચાલ પું. [ જુઓ “ચાલવું.'] રિવાજ, આચાર, રસમ, પૂરતું થવું. (૯) વ્યવહારમાં રહેવું. (૧૦) અનુસરવું. પ્રથા, શિરસ્તો. [ચલાવ, ૦ ૫ , ૦ બાંધ (રૂ.પ્ર.) [વર્તમાન કૃદંતના પ્રયોગ : -તા બળદને આરે ખેસવી ચોક્કસ શિરસ્તે ચાલુ કરવો. ૦૫ (ઉ. પ્ર.) ચોક્કસ (ર.અ.) કામ કર્યા કરનારને વિપ્ત કરવું કે ટેકવું. -તાં (રૂ.પ્ર.) શિરસ્તે ચાલુ થા]
ગમે ત્યારે. -તાંનાં વધામણાં (રૂ.પ્ર.) સુખિયાંની ખુશામત. ચાલ (-૧૫) સ્ત્રી. [જ એ “ચાલવું.'] ચાલવાની રીત કે (૨) હા હા. -તી ગાડીએ બેસવું (-ગાડિયે બેસવું), પદ્ધતિ, (૨) ગતિ, હીંડછા. (૩) રમતમાં દાવની હેરફેર. -તો વહેલે બેસવું (-વે હલે બેસવું) (રૂ.ક.) ચાલતા વિચારમાં (૪) ગેય પદામાં ઢાળ બદલતાં થતા ફેરફારને એકમ, ઢાળ. સામેલ થવું. -તી પકડવી (રૂ.પ્ર.) ખસી જવું. -તી રાજી (૫) ચાલી, “ઍલ.' [૦ ચાલવી (ઉ. પ્ર.) રમતની ગતમાં (રૂ. પ્ર.) ચાલુ નોકરી. તી સેર (-૨) (૩. પ્ર.) વહેતો પાસા કાંકરી પાનાં વગેરેની હિલચાલ કરવી. (૨) બનાવવા પ્રસંગ. (૨) પૈસાની ચાલુ આવક. -તું કરવું (રૂ.પ્ર.) શરૂ જવું, છેતરપીંડી કરવી.
કરવું. -તું ચલણ (રૂ.પ્ર.) થોડા સમય માટેની વ્યવસ્થા. ચાલક વિ. [સં.] સંચાલન કરનારું, વહીવટ કરનારું, કાર્યવાહક -તું થવું (૩.પ્ર.) ખસી જવું, દૂર થવું. -તું ૫ડું (રૂ.પ્ર.) ચાલચલગત (ચાય-ચલગત્ય) સ્ત્રી. [જ “ચાલ + ચલગત.” આબાદ થતું કામ. -તું બેલતું (રૂ.પ્ર.) તંદુરસ્ત. -તે કજિયા વર્તન, વર્તણક, આચરણ, “કેરેકટર'
વેચાતો લે (રૂ.પ્ર.) પારકે કજિયો પિતા ઉપર લે. ચાલ-ચલણ (ચાય-ચલણ્ય) સ્ત્રી. [જ “ચાલ ' + “ચાલવું' તે કાળ, તે વખત (ઉ.પ્ર.) સત્તા અને આઝાદી + ગુ. “અણ” ક. પ્ર.) એ “ચાલચલગત.'
સમય. ચાલી ચલાવીને (રૂ.પ્ર.) ચાહીને. (૨) ખુલી રીતે. ચાલ-ચલણિયું (ચાય)વિ. [+ગુ. ‘ઈયુંત.પ્ર.], ચાલ-ચલાઉ ચાલાક વિ. [.] કામ કરવામાં ર્તિવાળું (હોશિયાર, (ચાક્ય-) વિ. [જુએ “ચાલ ' + “ચાલવું' +ગુ. “આઉ' કૃ. બુદ્ધિમાન, ચતુર). (૨) (લા.) ધૂર્ત, પ્રપંચી, યુક્તિબાજ
પ્ર.] છેડે વખત ચાલી શકે તેવું, હંગામી, કામ-ચલાઉ ચાલાકી સ્ત્રી. ફિ.] ચાલાક હોવાપણું. (૨) (લા.) ધ ર્તતા, ચાલ ચાલ (ચાય ચાચ) કે. પ્ર. [જુઓ “ચાલવું' – આજ્ઞા., પ્રપંચ
કરવામાં આવે છે તેવું બી. ., એ. વ. નું રૂપ, –દ્વિર્ભાવ.] ચાલતા થા. (૨) દૂર ચાલિત વિ. [સં.] ચલાવવામાં આવેલું, જેનું સંચાલન થા, ખસી જા. (૩) નફરત છે!
ચાલી સ્ત્રી. [જએ ચાલવું + ગુ. ‘ઈ’ ત. પ્ર.] પાઘડી-પને ચાલ-ચાલાકી (ચાક્ય- સ્ત્રી. [જુઓ “ચાલ ' + “ચાલાકી.'] નાનાં એકખંડી મકાનોની હાર, ઓળબંધ એરડા-ઓરડીહોશિયારી, કુશળતા. (૨) (લા.) ઝડપ
વાળું મકાન, “ચેલ' ચાલણ-ગાડી સ્ત્રી, જિઓ “ચાલવું' + ગુ, “અ” ક્રિયાવાચક ચાલીસ(-શ) જુએ “ચાળીસ.” કુ. પ્ર. +‘ગાડી.”] નાનાં બાળકે ને ચાલવા શીખવાની ગાડી, ચાલીસ(-)-મું જુએ “ચાળીસ-મું.”
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |