Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 834

ચલાન-દાર
ચલાન-દાર વિ., પું. [ફા, પ્રત્યય] માલનાં ભરતિયાં
રાખતાર માણસ
ચલામણી સ્ત્રી. [જએ ‘ચાલવું’ + ગુ. ‘આમણી' રૃ. પ્ર.] લગ્ન-સમારંભ પૂરા થયે કન્યાવાળા તરફથી વરપક્ષને કરવામાં આવતી પહેરામણી
ચણા(-ળા)યમાન વિ. [સં., આત્મને, વર્ત, રૃ. ના આભાસ માત્ર, સં. માં નથી.] ચલિત થતું, બદલાતું, હલતું ચલાવણી શ્રી. [જુએ ‘ચલાવવું’+ ગુ. ‘અણી' રૃ. પ્ર.] બજાવણી. (ર) સિક્કો ચલાવવાની ક્રિયા ચલાવવું, ચલાવું જએ ‘ચાલવું’માં, ચલાસન-દોષ પું. [સં. ૨ + માસન-ઢોવ] સામાયિક કરતી વેળા ઊભાં થઈ બીજે બેસવાથી થતા દે. (જૈન.) ચલાંતર (ચલાન્તર) ન. [સં, ચરુ + અન્તર્] પરિમાણેાના મઢ્યમાં અથવા સ્થાનમાં થતા ફેરફાર, ‘વેરિયેશન.' (ગ.) ચલિત વિ. [સં.] સ્થાનથી ખસેલું, ચળેલું. (ર) (લા.) અસ્થિર મગજનું. (૩) ન. સંગીતને એક અલંકાર. (સંગીત.) ચલિત-કુંડલી(-ળી) (-કુણ્ડલી,-ળી) સ્ત્રી, [સં.] ગ્રહોનું ચલન બતાવનાર કુંડળી, (જ્યા.) [છે તેવું ચલિત-વૃત્તિ વિ. [સં.] જેનું માનસિક વલણ બદલી ગયું. ચલિતાવરાહ પું. [સં. વૃત્તિ + અય-રો] સંચારી અલંકાર માંહેના એ નામને એક અવરેહી અલંકાર. (સંગીત.) ચલિયું ન. [ હિં. ચહલી ] ચકલી જેવું એક નાનું પંખી, [-યાં ઉઢાઢવાં (રૂ. પ્ર.) પાર્કનું ખેતરમાં રખેવું કરવું. (૨) નવરા બેસી રહેવું. ॰ ન ફરકવું (રૂ. પ્ર.) કાઈ ની પણ સર્વથા અવરજવર ન હોવી]
.
ચ(-)જીક હું. [સ.] ખાખા, પાસ ચલૂડી સ્ત્રી,, "હું ન. નાની છીછરી વાટકી
[વાળું
ચા પું. માટીને લાટા, ચરડવા, કરડા ચલેથા, -ધા પું. તવેથા. (૨) [સુ.] કડછેા ચલેંદ્રિય (ચલેન્દ્રિય) વિ. [સં. ચરુ + દૃન્દ્રિ] ચંચળ ઇન્દ્રિયાચલા ૩.મ. [હિં. ‘ચલના',-અજ્ઞા., બી. હું., ખ. ૧,] ચાલેા, તૈયાર થઈ નીકળા. (૨) ખસેા, દૂર થા ચલાચ્ચા વિ., પું. [સં. ૨ + ઉજ્જ દ્વારા] ગ્રહની કક્ષાના સૂર્યની પાસેમાં પાસેના ભાગ ચલે(-)(t) પું, મેટા પનાના ચારેક હાથના ટંકા પ્રેસ. (ર) જૈન સાધુનું ક્રેડથી નીચેના ભાગ ઢાંકવાનું વસ્ર. (જેન.) ચલી સ્ત્રી, [હિં.] ચકલી
ચહલેાથું ન. વરને પરણતાં અગાઉ નિમંત્રણ આપવા કન્યાપક્ષવાળાનું જાનીવાસમાં જવું એ
વ
ચત્ર જું., સી. મેતીનું વજન કરવાનું એક તેલું કે જનિયું (૧ રતીના ૧૩૫૫૫ ચવ કે ટકા). (૨) (લા.) આવડત, શક્તિ, રામ. (૩) ઢંગ ચત્રક હું. એ નામના એક વેલા
ચલચલના સુર (રૂ. પ્ર.) [‘ચવચવ’ એકલેા વપરાતા નથી; એના કાઈ વાચિક અર્થ પણ જાણીતે નથી.] ટૂંકી ટૂંકી વાર્તાઓના સંગ્રહ. (૨) નાનાં નાનાં સુભાષિતાને
સંગ્રહ
Jain Education International_2010_04
ચવણી
(-)ઢ વિ. [રવા., સર૦ ‘ચિન્વર્ડ.']તાડવા કે ફાડવા ભાંગવાનું સરળ ન બને તેવું ચીકટ [ચવડપણું ચવ(-૦૧)ઢાઈ શ્રી. [જુએ ‘ચવડ' + ગુ. ‘આઈ’ ત. પ્ર.] ચવઢા(-રા)વવું જએ ‘ચાવવું'માં. (ર) (લા.) લાંચ રુશવત આપ્યા કરવી. (૩) બળજખરીથી કામ ફરાળ્યા કરવું ચવ ુ॰ વિ. [જુએ ચવડ' + ગુ.” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ‘ચવડ.’ [સે છે.) ચવ ું? ન. હળતા અણીદાર દાંતાવાળા ભાગ (જે જમીનમાં ચવા પું. લુહારનું એક એજાર, ઘણ
ચ-દાર વિ. [ જએ ચાવવું' દ્વારા + ફા. પ્રત્યય. ] ચાવવામાં સ્વાદ આપે તેવું, સ્વાદિષ્ઠ પૈસાને) ચત્રની સ્ત્રી, [હિ.] જૂના ચાર આનીના સિક્કો (૨૫ નવા ચરાવવું જએ ‘ચવઢાવવું,' ઉપરાંત ‘ચાવવું’માં. ચ-વર્ગ પું. [સં.] વર્ણમાળાના વ્યંજનેામાંના તાલન્ય સ્પર્શ વ્યંજનાના રૂપના ‘ચ’ થી ‘-’સુધીના પાંચ ન્ય જનાના પ્રકાર ચવર્ગીય વિ. [સં.] ચ'-વર્ગને લગતું, ‘ચ’-વર્ગનું ચલિયું, ચવલુ' વિ. પાંપણામાં ધાળા વાળ થઈ ગયા હોય તેવું (માણસ) ચત્રલે(-ળા) પું. ડાંગરના ડમાં વધુ પાણી ભરાઈ રહે. વાથી ઉત્પન્ન થતું રાતું જીવડું. (૨) શેરડીના એક રાગ, (૩) સતરની ગુચ્છા જેવી મુલાયમ સાવરણી, રત્નેહરણ, એક્રે. (જૈન.)
ze
ચવવું અક્રિ. [સં. ક્યુ > વ્ ≥ પ્રા. ચવ] પડવું, સાંસારિક યોનિમાં જન્મ લેવેા. (જૈન.)
ચવ-વેરા પું. [અસ્પષ્ટ + જુએ ‘વેરા.’] ઘર અને જમીન ઉપરના સુધરાઈ કે સરકારના કર
ચ(૦ળ)વળવું અ. ફ્રિ [રવા.] સળવળવું. ચ(૦ળ)વળાવું ભાવે.,ક્રિ. ચ(૦ળ)વળાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. ચ(૦ળ)વળાટ પું. [જએ ચ(૦ળ)-વળવું + ગુ. આટ' Ë. પ્ર.] સળવળાટ ચ(૦ળ)ળાવવું, ચ(૦ળ)વળાયું જુએ ‘ચ(૦ળ)વળવું’માં. વળી સ્ત્રી. એક જાતનની એ નામની ભાજી ચળા જુએ ‘ચવલા.’
ચવાઈ શ્રી. [જુએ ‘ચાવવું' + ગુ. ‘આઈ ’કૃ. પ્ર.] ચાવવાની ક્રિયા. (ર) (લા.) મશ્કરી, ઠેકડી [નહિ.) ચવાઢવું જુએ ‘ચાવવું’માં. (રૂઢ ‘ચવડાવવું' છે, ‘ચવાડનું' ચવાઢા પું. [સં. ચતુર્<પ્રા. ૧-૮૩. ‘ચેા’• દ્વારા] ચાર શેરી કે નાના માર્ગે ભેળાં થતાં હોય તેને ચકલા કે ચેાક. (૨) (લા.) નવરાઓને ગામગપાટાં મારવાની જગ્યા ચવા(-વે)ણુ* .. [જુએ ‘ચાવવું’દ્વારા.] ધાણી ચણા મમરા સેવ વગેરે કાચું કરું કે શેકેલું ખાદ્ય ચવાનું ન. ઈર્ષ્યા, અદેખાઈ. (૨) (લા.) નિંદા, બગેાઈ ચવાણું જુએ ‘ચાવવું”માં. (૨) (લા.) નિંદાનું વાવાવું, [ઈ જવું (રૂ. પ્ર.) વપરાઈ ખલાસ થઈ જવું] ચાટ પું. ઘરના ખર
ચી ચી સ્ત્રી. એ નામની એક દેશી રમત ચીતરું વિ. ઢાઢડાહ્યું, ચખાવલું. (૨) લુચ્ચું ચવેણી શ્રી. એ નામનું એક ઝાડ