Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 824

ચતું-પાટ
ચતુ-પાટ (ટષ) વિ. [જુ ચત્તું' + પાઢ.૨’] તદ્દન ચડ્યું પડેલું કે સૂતેલું (ત. તરીકે ચત્તું” અંગમાં ફેરફાર થાય છે: ‘ચત્તો-પાટ’ ‘ચત્તી-પાટ’)
ચત્થર ન. [સં.] જએ ‘ચતુષ્પા.’ (ચૌઢું)
ચદણુ-ચેરાં ન., બ. વ. ચેનચાળા, મસ્તી-તાકાન ચદ્દર સ્ત્રી. [હિં.] જુએ ‘ચાદર.’
ચન (ચન્ય) સ્ત્રી. એક પ્રકારની શેરડી ચનમનિયાં ન., ખ. વ. [રવા.] જએ ગદગદિયાં,’ ચત-સૂર (-રય) શ્રી. એ નામની એક તીખા ભાજી નિકબાલા એ ‘ચિનિકખાલા,’ ચનેાખડી જુએ ‘ચણાઠી.'
७७६
ચપ ક્રિ. વિ. [રવા.] ઝટ દઈને, એકદમ ચપકલી સ્ત્રી. [રવા.] ગિલાડી, ગરાળી ચપકલું વિ. [રવા.] (લા.) પ્રપંચી, ખેંચવાળું, ખટપટિયું. (૨) ચાંદવું, આળવીતરું. (૩) ન. આળવીતરાઈ, (૪) ન, નાનું ચણિયું (માટીનું) ચપ(-બ)કાવવું જુએ ‘ચપકાવું'માં. ચપ(-બ)કાવું અ. ક્રિ. [જુએ ‘ચપ(બ)કા', 'ના. ધા.] ચઢ્ઢા દેવાવા, ચપ(-)કાવવું કે., સ. ક્રિ. ચપ(-)કે પું. [રવા.] પદાર્થને ગરમ કરી ચખ’ અવાજ થાય એમ સામા પદાર્થની સપાટી ઉપર દબાવવા કે પ્રવાહીમાં નાખવા. (૨) અંગૂઠા બતાવવે એ, રૈયા, ચળે,. (૩) કાપ, છેદ. (૪) મહેણું. (૩) કેટકાથી થતું દુઃખ [॰ દેવા (૬. પ્ર.) ડામ દેવા. (૨) ધી કે તેલનું પાતું દીવા ઉપર ગરમ કરી શરદી દૂર કરવા નાકને મથાળે શેક લેવે!] ચપ ચપ (ચપ્ટ-ચપ્ય) શ્રી. [જુએ ચપચપવું.’] ‘ચપ ચપ’ એવા અવાજ. (૨) (લા.) પંચાત. (૩) લપ, (૪) ક્રિ.વિ. 'ચપ ચપ' એવા અવાજથી. (૫) એકદમ ઝડપથી, ઝટ દઈ ને ચપચપણું વિ. [જુએ ‘ચપચપવું’ + ગુ‘અણું' રૃ. પ્ર.] ‘ચપ ચપ’કરનારું. (૨) (લા.) લપિયું, કામના ઉકેલ ન કરે તેવું ચપચપવું અ. ક્રિ. [રવા.] ‘ચપ ચપ' એવે। અવાજ કરવો. (ર) ચીકણું થવું. (૩) પાણીથી તરબેાળ થવું. ચપચપાવવું પ્રે., સ. ક્રિ
ચપચપું વિ. [જુએ ‘ચપચપવું’ + ગુ. ‘’ રૃ. પ્ર.] ચીકણું થયેલું. (૨) લાનું થયેલું ચપ⟨-પ)ટ વિ. [રવા.] સપાટી સાથે ચપોચપ થઈ રહે તેવું, ચપ, પહેાળું ન થતું, જાડાઈમાં પાતળું ચપ(-૧૫)ઢ-ગાળ વિ. [+ જએ
ગાળ. Ô'] સંતરાં જેવી
આકૃતિવાળું ચપટવું સ. ક્રિ. [જુએ ચપટ,’ – ના. ધા.] સપાટીને ચપ ચેટી જાય એમ દબાવીને મકવું, ચિટકાવવું, પુજš રીતે ચેાટાડવું. ચપટાવું કર્મણિ, ક્રિ. ચપટાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. ચપટા-પશુ’ વિ. [જુએ ‘ચપટું' + ‘પગ' + ગુ. ‘*' ત. પ્ર.] ચપટા પગવાળું, ચાંપલું (કુદરતી પણ હોય અને રાગથી પણ થાય)
ચપસ
.
પઢિયાર ન, બ. વ. [જુએ ‘ચપટી’ + ગુ, ‘ઇયું’ ત, પ્ર.] (તુચ્છકારમાં) ચપટી માગી નિર્વાહ કરનારાં ભિખારી લેાક ચપટી સ્રી. [વા.] અંગૂઠે અને હાથની ત્રીજી આંગળી ભીડીને કરવામાં આવતા અવાજ, (ર) હાથની પાંચે આંગળી લગભગ ભેળી કરી એમાં સમાય તેટલું માપ. [॰ આપવી (રૂ. પ્ર.) ચિપાવું. છ આંગણું, ॰ ચાંગળું (૩.પ્ર.) લેશમાત્ર, તદ્ન થાડું. માં (í. પ્ર.) તરત વારમાં. (ર) સપાટાબંધ. (૩) કબજામાં. માં આવેલું (રૂ. પ્ર.) સંકઢામણમાં આવવું. માં ઉઢાઢવું (રૂ. પ્ર.) તુચ્છ ગણી કાઢવું. (૨) આડું અવળું સમઝાવી હાંકી કાઢવું. ૰માં લેવું (રૂ. પ્ર.) દાવમાં આણવું, સકંજામાં લેવું, કબજે કરવું, ફસાવવું. • લેવી (રૂ.પ્ર.) બીજા પાસેથી સૂંઘવા છીંકણી લેવી. (૨) ભીંસમાં લેવું. • વગાડવા જેવું (ઉં. પ્ર.) તદ્દન સહેલું] ચપટું વિ. [જુએ ‘ચપટ’ + ગુ. ‘*' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ‘ચપટ’
ચપટા પું. [જુએ ‘ચપટી,' આ પું.] મેટી ચપટી. [॰ ભરવા (રૂ. પ્ર.) મેઢી ચપટીના માપનું લેવું] ચપલું સ. ક્રિ. [સર॰ ‘ચપટ,’ રવા.] ટીપીને ચપટું કરવું. ચપાવું કર્મણિ., ક્રિ. ચપડાવવું છે., સ, ક્રિ. ચપડાલાખ સ્રી. [જુએ ‘ચપડવું' + ‘લાખ.૨] ચપટા
આકારની લાખની ડાંડી
ચ(-૫)ણ ન., ણિયું ન. [ + ગુ. ‘ઇયું’ ત, પ્ર.], ચપણુ’ ન. [ + ગુ, ‘*' ત. પ્ર.] માટીનું અટેરું, શકાયું ચપ⟨-પે)તરું, ચપતું ન. કાગળને ઢુકડો, ચારકી. (ર) (લા.) અત્યંત ક્ષીણ વસ્તુ ચપર-ખંધાઈ (-ખન્વાઇ) સ્ત્રી, [રવા, + જુએ બંધાઈ,'] ચપરખેંધાપણું [ચાલાક, હાશિયાર, કાબેલ ચપા-ચપર-ખંધું (-ખ-ધું) વિ. [રવા. + ‘ખંધું’] (લા.)ચકાર, ચપળ, ચપરાશી જુએ ‘ચપરાસી.’
ચપરાસ શ્રી, [ફા. ‘ચપ્રા’-ડાખા-જમણુંએ ઉપરથી] પટાવાળા કે સિપાઈ ના બિલે
ચપઢાવવું, ચપાવું જએ ‘ચપડવું'માં, ચપઢાસી(શી) જુએ ‘ચપરાસી,’
ચઢિયા પું. [જએ ‘ચપડવું’ + ગુ. ‘ઇયું’કૃ.પ્ર.] સેાના રૂપાના તારને ચપટા કરનારા કારીગર [લાખ, જતુ ચપડી શ્રી. [જુએ ‘ચપડવું' 4 ગુ. ‘'કૃ. પ્ર.] (લા.) ચપડું' વિ. [જુએ ‘ચપડવું' + ગુ. ‘'' કૃ. પ્ર.] ચપટ થયેલું ચપટા પું. [જુએ ‘ચપડું.'] (લા.) દેરા વીંટવાના જાડા કાગળના ટુકડા. (ર) કસબવાળી કાર, ફીત, જંજીરે, (3) સીવવાના સંચા ચલાવવાના હાથલાને ઊંચે। નીચેા રાખવા તથા એને અટકાવવા માટેના આંકડિયા ચપડા-ચપન ક્રિ.વિ. [જુએ ‘ચપડવું.'–ઢિર્ભાવ.]તન ચપેાચપ થઈ ગયું હોય એમ
ચપરાસી(-શી) પું. [ા.] પટાવાળા કે સિપાઈ, ‘પિન,’ ‘ડેલી '
ચપટાવવું, ચપટાયું જુએ ‘ચપલું’માં. ચપટિયાં ન., ખ. ૧. [જુએ ‘ચપટું’ + ગુ. ‘છ્યું’ ત. પ્ર.] ચપલ(-ળ)તા સ્ત્રી. [સં.] ચપળપણું પગની આંગળીઓમાં પહેરાતા ચપટા કરડા
ચપલ(-ળ)-જિહુ વિ. સં.] વાચાળ, ખેલકણું, બહુબેલું
પલસ પું., ન. એ નામનું ઊંચાઈવાળું એક ઝાડ