Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 805

ઘેટાર
ઘેટીર સ્ત્રી એક જાતની ખાદીનું દેશી કાપડ. (૨) ચેામાસામાં પાણી માંધવાની બાળકીની એક રમત
ઘે(-Ü)હું ન. જેના શરીર ઉપર ઊન થાય છે તે નાનું બકરીની જાતનું પશુ, મેંઢું, ગાડર ઘે(-૫)લી સ્ત્રી. સાટોડીના છોડ, વેટલી ઘે(-ઘ)ટા` પું. [જુએ ઘેટું.'] ઘેટાના નર, મેંઢા ઘેટાઅે પું. બારીને અડગ રાખવા માટે જડવામાં આવતા ફૅસીના જેવા લાકડાના ટુકડ
ઘેટ' પું. સંવૃત્ત-ઘટ->પ્રા, fqxg- દ્વારા ધીની રેલમછેલવાળા સમૃદ્ધ લીલે। પ્રદેશ] (લા.) દક્ષિણ સૌરાષ્ટ્રમાં ભાદર અને એઝત નદીએનેા ઢાઆબને! પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.)(૨) પશ્ચિમ સૌરાષ્ટ્રમાં વતુ અને સેરઠી નદીઓના દોઆબનાઘેરદાર પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.) [(રૂ. પ્ર.) વાત સમઝાવી] ઘેઢ (ડથ) સ્રી. ગડી, સળ, ઘડ. [॰ એસવી (બૅસવી) ઘેટૐ (ડય) સ્ત્રી. [સં. ઘટ> પ્રા. ઘઉં દ્વારા] રેંટની ઘટ માળમાંના પ્રત્યેક નાના ઘડે
ઘડિયા પું. [જુએ ‘ઘેડ' + ગુ. યું' ત. પ્ર.] સૌરાષ્ટ્રમાં ખાસ કરી સેરઠના બ્રેડના પ્રદેશના મળ વતની કાળી અને એની જ્ઞાતિ. (સંજ્ઞા.) ઘેન (ધન) ન. [અર. ગયન-વાદળાં’] (લા.) નશેા, કેક. (૨) ઊંઘ આવવાની અસર, તંદ્રા. (૩) (લા.) મદ, અભિમાન. [॰ ઊતરવું (રૂ. પ્ર.) કેકે કે મદનું ઊતરી જવું. ૦ ચઢ(-)g, ૦માં પડવું (રૂ. પ્ર.) કેકું કે મદની અસર થવી] ઘેન-ઘેરું (મૅન-પૅરું)વિ. [જુએ ‘ટ્વેન’ + ઘેરું.'] મદ-મસ્ત ટ્વેન-માછલી (વૅન-) સ્ત્રી, પગની આંગળીએ ઘાલવાનું માછલીના
આકારનું એક ઘરેણું
ઘેનરી ( પૅનરી ), કાનમાં પહેરવાનું એ નામનું એક ધરેણું [લાવે તેવું ઘેની (પૅની) વિ. [જુએ બ્રેન' + ગુ. ઈ ' ત, પ્ર.] ઘેખ(-૧)ર ન. [૪. પ્રા. ઘેર પું., ન.] ધીનું પુષ્કળ માણુ નાખી તળી ચાસણી પાયેલી એક મીઠાઈ
ઘેબ(-૧)રિયું વિ. [જ બ્રેખ(વ)ર’ + ગુ. ‘ઇયું’ત. પ્ર.] ઘેખરના જેવું [પ્ર.] જુએ ઘેખ(-q)ર.’ ઘેખ(-૧)રું ન. [જુએ દ્વેષ(૧)ર' + ગુ. ‘*' સ્વાર્થે ત. ઘેર' પું. [જુએ ઘેરવું.'] ઘેરાવા, ગાળાકારે કુરતી હદ, (૨) પહેરવાનાં અંગરખા ડગલેા ખમીશ પહેરણ ધાધરા વગેરે વસ્રોના ગેાળ ધાટે વિસ્તાર ઘેરર (-રય) · સ્ત્રી, ગેરૈયાનું ટાળું, ગેર ઘેર° (બૅરથ) ક્રિ.વિ.[સં.]> પ્રા. ઘર≥ મ.પ્ર. E> જ. ગુ. ઇરઇ≥ ધરિ, સા. વિ. એ., વ. નું રૂપ] ઘરમાં. (૨) ઘર તરફ,[॰ આવવું (રૂ.પ્ર.) રમતમાં સેગઠી વગેરેનું પેાતાના ઘરમાં આવી જવું, ૦ ઊઠી જવું (રૂ. પ્ર.) અછત થવી. ॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) એલવનું. ॰ કાંટા પઢવા (રૂ. પ્ર.) ઘર ઉજજડ થવું. ૰ ગેળી એસવી (-બસવી) (રૂ. પ્ર.) ઘરમાં માણસ અથવા પૈસાનું નુકસાન થયું. ૰ ઘેર માટીના ચૂલા (-ઘેરય-) (રૂ. પ્ર.) દરેક ઠેકાણે સારું માઠું થવાનું સમાન. ॰ જવું (. પ્ર.) એલવાઈ જવું. (ર) જવું એ સારું (ક્રાંઈક તિરસ્કારના ભાવમાં). • તાળું દેવાયું (રૂ. પ્ર.)
Jain Education International_2010_04
st.
ઘેલછા
સર્વનાશ થઈ જવે।. ૦ એઠાં (-Ăi) (રૂ.પ્ર.) કશે ઉદ્યમ કર્યા વિના, વગર મહેનતે. • બેસવું (-મસવું) (રૂ. ૫.) નાકરીધંધામાંથી ફારેક થયું]
ઘેરકી સ્ત્રી. [જુએ ઘેરકું' + સ્વાર્થે ઈ ' શ્રીપ્રત્યય.] નામેા ઘેરા, માલના નાનેા સમહ
ઘેરકું ન., -કે પું [જુએ ઘેરી '+ગુ. ‘કું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] નાના ઘેરા, મેલને નાના સમહ
ઘેર-ગંભીર (પૅર-ગમ્ભીર) વિ. [સં. ≥િ પ્રા. >િ જૂ, ગુ.વિહિર દ્વારા+સં, સમાનાર્થીના દ્વિર્ણાવ] તન ઘેરું, ઘેર, ઘન-ઘેર
ઘેરણન. [જુએ ઘેરવું’ + ગુ. ‘અણ' કું. પ્ર.] ઘેરાવું એ, ઘેરે વિ. [જુએ ઘેરÔ' + ફ્રા, પ્રત્યય.] ઘેરાવાવાળું ઘેરની સ્ત્રી. રેંટિયા ફેરવવાના હાથા ઘેરવું સ. ક્રિ. ચારે તરફથી વીંટળાઈ વળવું, ચારે તરફથી આવરી લેવું, ફરતા ફરી વળી આંતરવું. (ર) વિસ્તારને છાઈ દેવે, ઘેરાવું કર્મણિ,, ક્રિ, ઘેરાવવું કે., સ. ક્રિ. ઘેરાટ પું. [જુએ ‘ઘેરલું' + ગુ. આટ’‡. પ્ર.] ઘેરાવા, પરિધિ
ઘેરાવ પું. [જએ ‘ઘેરવું’ + ગુ. આવ' ક઼. પ્ર.] જએ ‘ઘેરાવે.’ ઘેરાવવું, ઘેરાવું જુએ ‘ઘેરવું' માં.
ઘેરાયા પું. [જએ ઘેરવું’ + ગુ. આવ' કૃ. પ્ર. + ગુ. ‘એ’ સ્વાર્થ ત. પ્ર. ] પદાર્થના કરતી કિનારીને આવરી લેતા વિસ્તાર, પરિધિ, સમ્ફરન્સ'
ઘેરિયા ન. એ નામનું એક પક્ષી હૅરિયા-ગાચા પું., બ. વ. [જુએ ઘેરયે' + ગેરેયા' ઉચ્ચારણ-ભેદ હિર્ભાવ.] જુએ ‘ઘેરૈયા.’ બ્રૅરિયા જુએ ઘેરયા.’ ઘેરી જુએ ‘ઘારો,’
ઘેરુ પું. કીડાએ કારવાથી ખરેલા લાકડાના ખારીક ભૂકા, ગેરો ઘેરું (ધરું) વિ. [ર્સ, મિર-> પ્રા. નહેરĀ] ઊંડાણવાળું. (ર) ગાઢ, ઘાટું, પ્રબળ માત્રામાં રહેલું (રંગ વગેરે) ઘેરૈયા-ચૌદસ(-શ) (-સ્ય, ય). [જુએ ઘેરા’+ ‘ચૌદસ.’] ફાગણ સુદિ ચૌદસના દિવસ (હાળીના તહેવારને). (સંજ્ઞા.)
ઘેરૈયા પું. [જુએ ઘેર' + ગુ. ઐયા’ત. પ્ર.] હેાળીની રમતમાં ખેલનારા માણસ, ચેરિયા, હાળ્યા ઘેરે પું. [જએ ઘેરવું' + ગુ. આ’ટ્ટ, પ્ર.] ઘેરી વળવાની ક્રિયા, (૨) (મેલ ઝાડ વગેરેના) સમહ. [॰ ઘાલવા (રૂ.પ્ર.) ચારે તરફથી ફરી વળી અંદરનું બહાર નીકળી ન શકે એવી પરિસ્થિતિ કરવા] •[ધણું ઝાઝું ઘેર-એક વિ. [જુએ ઘેર' + ગુ. એક' ત. પ્ર.] (લા.) ઘેલ-ચંદ્ર, "હું (ઘલ-) વિ. [જુએ ‘ઘેલું’+ ચેાવું' + ગુ, ‘કું'–ભૂ, કૈં, એ અશ્લીલ હોવાથી ‘ચંદ્ર,−ુ'ના રૂપમાં સુધારી લીધેલું., સં. વન્દ્ર સાથે કશે। સંબંધ નથી.] (ગાળ તરીકે) ઘેલાના સંબંધથી ઉત્પન્ન થયેલું ઘેલચી જુએ ‘ઘેલચી.’ ઘેલચેાથું જુએ વેલ-ચંદ્ર.’
ઘેલછા (ધચછા) સ્ત્રી, [જ એ ઘેલું' દ્વારા.] ઘેલાપણું, ઘેલાઈ,