Page Text
________________
અડગ્રી]
૨૩
[અડદ-કડદો
અહથી સ્ત્રી, [પારસી.] ઓડકાર. (૨) હેડકી. અ૮ પં. [પારસી.] ઉલાળે, આગળ અઘે-દ(-૫,મ) પં. બેસતું વર્ષે મળસકામાં કચરાથી
ભરેલું હાંડલું ચકલે જઈ ફેડી નાખવાની એક રૂઢ ક્રિયા. (૨) (લા.) વાંકની જવાબદારી, ઠપકાને ભાર. (૩) ધંધામાં
અથવા કામકાજમાં થતો ગોટાળો અડચણ (–ણ્ય) સ્ત્રી. જિઓ આડું ઉપરથી.] વિઘ, અવરોધ. (૨) વાં, વિરોધ. (૩) (લા.) આપદા, સંકટ, દુઃખ. [૦આવવી (રૂ. પ્ર.) રજોદર્શન થતાં સ્ત્રીએ છે. બેસવું]. અઠ-છતું વિ. [સં. મહેંત વર્ત. કુ] અરધુંપરધું જાણવામાં આવેલું, અર્ધસત્તાવાર. (૨) (લા.) માત્ર સપાટીને અડકીને પસાર થઈ જતું, અછડતું. (૩) ક્રિ. વિ. પાસાભેર, બાજુએથી અહ-જંતર (-જન્તર) વિ. [ગુ. આડું + “જંતર (લા.) કહ્યું નહિ માનનારું, આડી પ્રકૃતિનું. (૨) મેટું, જબરું
26 જબ અઢણ ન. ઢેરને જેમાં દૂધ ભરાય છે તે અવયવ, આઉ, બાવલું
[ઉલાળો અઠણ છે. અટકી પડે તેવું, અડકણ. (૨) ને. આગળે, અતરો . ઘસીને ધાતુ વગેરે છોલવાનું ઓજાર, મોટી કાનસ અડતલું ન. [ગુ. આડું + સં. તરુ + ગુ. “G” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ભયમાંથી બચવાનું ઠેકાણું, આશરે. (૨) (લા.)મિથ્યા પ્રયત્ન, ફાંફાં. (૩) આનાકાની, ગલાંતલાં અહતો !. [જુઓ “અડતલું'.] આશરો, એથ. (૨) રક્ષણ, બચાવ. (૩) અટકળ, શુમાર, અનુમાન, અડસટ્ટો અડતાલ પું. [જુઓ “આડું' + સં.] સંગીતમાં ચૌદ માત્રાને
એક તાલ, આડ ચાતાલ. (સંગીત.) અડતાલીસ(-શ) એ “અડતાળીસ(-૨)”. અડતાલીસ(શ)-મું જુઓ “અડતાળીસ(–શ)-મું. અડતાળી(—લીસ(-શ) વિ. [સં. મંeત્રવારિકાન્ત પ્રા. મતાસ્ટીલ, મદુતાશ્રી] પચાસમાં બે ઓછા, ઉડતાલીસ,
સિંખ્યાએ પહોંચેલું અઢતાળી(લીસ(-૨)-મું વિ. [+ શું. “મું” ત.પ્ર.] ૪૮ ની અઠતાળવું. [જુઓ ‘અડતાળીસ.”] મણના ૪૮ શેર મપાય તેવો તેલ. (૨) વિ. સં. ૧૮૪૮ માં પડેલ માટે દુકાળ, ઉડતાળો અઢતાળે . કિલ્લો અતી(ત્રીસ(શ) જુએ “આડત્રીસ.” અહ-તન્ત્રી )(–)-મું જુઓ આડત્રીસ-મું. અહ-તી(–ત્રી)સાં(–શ) જુએ “આડત્રીસાં. અહતું-આભતું વિ. [‘અડવું' + “આભડવું બંનેને ગુ. “તું” વર્ત. 3 લાગતું-વળગતું, -ના સંબંધનું. (૨) જેને રદર્શન થતું હોય તેવું બૈરું) અઢ-ત્રીસ(શ) એ “આડત્રીસ”. અઢ-ત્રીસ(-શ)-મું જુઓ “આડત્રીસ–મું.” અહ-ત્રીસ (–શાં) જુએ આડત્રીસ.” અહથલ વિ. કામ કરવામાંથી પાણે હઠે નહિ તેવું, ખડતલ. (૨) કદાવર, લફ, મજબૂત અડથલ (-) સ્ત્રી. અમુક ચોક્કસ પ્રકારની સ્થિતિ. [૦ની બગઠ થવી (રૂ, પ્ર.) ફેરવાઈ જવું, બદલી જવું, મૂળ સ્થિતિનું પલટાઈ જવું]
અહથલ-ગઢથલ (અડથશે-ગડથરા) સ્ત્રી. [જુઓ “અડથલ – દ્વિર્ભાવ.] આડાઅવળા ફેરફાર, અવ્યવસ્થા [૦કરવું (રૂ.પ્ર) સાટાં દેઢાં કરવાં, ઊંધાચત્તાં કરવાં અહથલ-બઢથલ વિ. જુઓ “અડથલ," -દ્વિર્ભાવ.] અવ્યવસ્થિત, આડુંઅવળું, ઊંધુંચતું અહથલે પૃ. [મરા. અઢળ] આડ, એ. (૨) અટકાવ, રોકાણ. (૩) (લા.) અડચણ, હરકત, વિધ્ર અહદ મું, બ, વ, [.મા. ૩૬ ] મગના દાણા કરતાં સહેજ મોટા કાળા રંગના દાણા છે તેવું એક અનાજ-કઠેળ. [છાંટવા (રૂ.પ્ર) જાદુઈ મંત્રથી બાંધી લેવું. (૨) તાબે કરવું, આજ્ઞામાં રહે એવું બનાવવું, ભુરખી નાખવી. દેખાવા (રૂ.પ્ર.) નસાડી મૂકવાની પેરવી કરવી. ૦મગ ભરવા (રૂ.પ્ર.) ગમે તેમ અવિચારીપણે બહયે જવું) અડદલી પું. [. “ઓર્ડલ.] આજ્ઞામાં રહેનારો બિનસનદી લશ્કરી કર. (૨) સેવક, નોકર, ખિતમતદાર અહદ-વેલ (-ક્ય) સ્ત્રી. [જુઓ “અડદ + વિલ”] અડદના છોડનાં પાંદડાં જેવાં પાંદળાંવાળી ઘોર ઉપર ફેલાતી એક વેલ અહદા-ગી વિ, સ્ત્રી, જિઓ “અડદા-બે + ગુ.-ઈ સ્ત્રીપ્રત્ય] મૂર્ખ સ્ત્રી, અક્કલ વિનાની સ્ત્રી. (૨) ગલી, ચાકરડી અડદાબેનું લિ. મૂર્ખ, અક્કલ વિનાનું અહદ મું. છૂંદાયાથી નરમ થઈ જવાની (માણસની સ્થિતિ. (૨) ખૂબ માર પડયાથી હાડકાં-પાંસળાં ઢીલાં થઈ જવાની સ્થિતિ. (૩) (લા.) ઘણું કામ કરવાથી લાગતે અસામાન્ય થાક. [ કાઢો, કાઢી ના(નાં)ખ (રૂ.પ્ર.) ઘણી મહેનત કરાવવી, હેરાન પરેશાન કરવું. સૂટ (રૂ.પ્ર.) પિતાની વાતને પકડી રાખવી ને આંબલી (રૂ.પ્ર.) હલકા પ્રકારનું એસડ. ૦ને પીતપા૫ડે (રૂ.પ્ર.) ગમે તે જાતનું મેળ વગરનું. ૦ભરવો (રૂ. પ્ર.) સંબંધ વગરનું બેલબલ કરવું.] અડદાળું વિ. [જુઓ “અડદ' + ગુ. “આળું ત. પ્ર.] અડદનું, અડદવાળું. (૨) ન. અડદિયા લાડુ. (૨) બીજી બેત્રણ જાતની દાળ એકઠી કરી રાંધેલી અડદની દાળ અહદિયું વિ. [જુઓ “અડદ' + ગુ. ઇ” ત.પ્ર.] અડદનું બનેલું. (૨) અડદના જેવા ડાઘવાળું, અડદની છાંટવું. (૩) (લા.) અડદ દેખતાં નાસી જાય તેવું. (૪) ન. અડદનું ખીરું. (૫) અડદના લોટનું એ નામનું વસાણું અઢદિ . [જુએ “અડદિયું”.] અડદના લોટમાં વસાણું નાખી ખાસ કરી શિયાળામાં ખાવા બનાવવામાં આવતું મિષ્ટાન્ન. (૨) અડદની ફાડના જેવા દેખાવનાં પાંદડાંવાળે
એક ચોમાસુ છોડ અદિયે પત્થ(~થ્થોર [ + જુઓ “પત્થ(–થર’.]
અડદના જેવા ડાઘા કે છાંટવાળો એક કઠણ જાતને પથ્થર અદિય બાવો છું. [ + જ “બાવો'.] શરીર ઉપર તેલ નખાવે ને અડદ દેખતાં નાસી જાય તે બા, તેલિયો બાવો અહદિ વા કું. [+ જાઓ “વ.) એક બાજને ચહેરે ખેટો પડી જાય એવા જ્ઞાનતંતુનો એક રેગ અદકદ પૃ. [જુઓ “કડ',- દ્વિર્ભાવ.] બાકી રહેલો ખરાબ માલ
૪૮
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |