Page Text
________________
ગાંઠેવું
૧૯૪
ગાદળી
ત. પ્ર.) પિતાનું માત્ર સાચવનારું. (૨) અધરું, મુકેલ ગાંeગૂ-વાળું (ગાંડય) વિ. જિઓ “ગાંડ' + “ગ'+ ગુ. વાળ ગાંડ૬ સ. કિં. [ સં. ઘ > પ્રા. ઠ] આંટી પાડીને ત. પ્ર.] (લા.) મૂર્ખ, બુદ્ધિહીન બાંધવું, ગાંઠ વાળવી. (૨) ગંથવું, જોડવું, ઝકડવું. (૩) ગાંઠ-ઘસણી (ગાં- શ્રી. [એ “ગાંડ+‘ઘસવું'ગુ. “આણી” ગણકારવું, લેખવું (ટે ભાગે “નકાર” સાથે)
કુ. પ્ર.] બેસીને જમીન સાથે પંઠ ઘસી ચાલવું એ. (૨) ગાંડાળું વિ. જિઓ ગાંઠ + ગુ. “આળું છે. પ્ર.] ગાંઠવાળું, (લા.) આજીજી, કાલાવાલા ગાંડાગાંઠાવાળું
[જાતનું ઘાસ, ગાંઠિયું ગાંડ-છા સ્ત્રી, [જ “ગાં” દ્વાર.] ઘેલછા, ગાંડાપણું, ગાંડાઈ ગાંઠિયાર ન. [ઓ “ગાંઠ' દ્વારા.] વેલાની માફક થતું એક ગાંઠ વિ. [ જુઓ “ગાંડું' + ગુ. ‘ડે’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ગાંડું, ગાંડિયું વિ. [ સં. ઘff->પ્રા. ifઠામ-] ગાંઠવાળું. દીવાનું. (૨) (લા.) સમઝ વિનાનું, મૂર્ખ (૨) ન. ગાંઠિયાર ઘાસ
ગાંઠ-૫ણ ન [જ એ “ગાંડ + ગુ. “પણ” ત. પ્ર.] ગાંડાપણું, ગાંઠિયે . [જ “ગાંઠિયું.'] ગાંઠનો આકાર. (૨) અંડ, ઘેલછા, ગાંડાઈ, ગાંડછા વૃષણ, (૩) ડુંગળી. (૪) હળદરનું સુકાયેલું મૂળ, (૫) ગાંડ-ભરું (ગાંડથ-) વિ. [જએ “ગાંડ' + ભરવું' + ગુ. “ઉ' ચણાના લેટની તળેલી જાડી સીધી યા આમળાટવાળી સળી. કુ. પ્ર.] (લા.) પિટભરું, એકલપેટું, સ્વાથી ૦િ તાવ (રૂ.પ્ર.) મરકી યા પ્લેગની બિમારી. ૦વા (રૂ. પ્ર.) ગાંડ-મરામણું (ગાંડથ-) વિ. જિઓ ‘ગાંડ' + “મારવું + ગુ.
શરીરમાં ગાંઠા ગાંડા થઈ જાય એ પ્રકારને એક વાતરેગ] “આપણે” ક. પ્ર.] સુષ્ટિ વિરુદ્ધ મૈથુન કરાવનારું ગાંઠી સ્ત્રી. [સં. ગ્રથિી >પ્રા. નહિમા] એક ઘરેણું (કેણું ગાંઠ-સળા (-ગાંડ-) સ્ત્રી, જિએ “ગાંડ' + “સળી.”] (લા.) ઉપર ીઓ પહેરે છે તે
અડપલું, તોફાન
[ઘેલછા, (૨) (લા) મુર્ખતા ગાંઠી-દાર વિ., પૃ. જિઓ “ગાંઠી” + ફા. પ્રત્યચ.] વારસાથી ગાંટાઈ સ્ત્રી. [૬એ “ગાંડું” + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.] ગાંડપણ, જમીન મળી હોય તે જમીનદાર
ગાંડિયું વિ. [ જુએ “ગાં' + ગુ. “યું” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ગાડેલે ૦ ચામણ મું. એ નામનું એક ઘાસ ગાંડા જેવા સ્વભાવવાળું, ભૂખ ગાંક છું. સિં. ગ્રન્થ->પ્રા. iટ-] ગાંઠ પડી ગઈ હોય ગાંડિયું' ન. [ જુએ “ગાંડ' + ગુ. થયું? ત. પ્ર. ] કેસ તે આકાર, (૨) શેરડી વગેરેમાં પરાઈ પાસે આંખ હાંકનારને કેડ ઉપર બાંધવાને ચામડાનો ટુકડો ઉપર ભાગ. (૩) લાકડાને નચિરાય તે ભમરાવાળો ભાગ. ગાંડિ(ડી) ન. [સં.] જુઓ ‘ગાંજ.' [૦ઘાલવે (રૂ. પ્ર.) ચાલતા કામમાં અડચણ કરવી] ગાંઠિ(ડી)વ-ધન્વા, ગાંડિ(-ડી)-પાણિ (ગાણ્ડિ(ડી)વ) ગાંઠે-ગાળ પં. જિઓ “ગાંઠ' + “ગળ '] કફને કારણે મું. [સં] ગાંડીવ નામનું ધનુષ જેનું છે–ગાંડીવ ધનુષ જેના ગળામાંથી બહાર કાઢવામાં આવતું બંધાયેલું ગાંઠાના આકાર- હાથમાં છે તે પાંડવ અજન વાળું બલગમ. (૨) (લા.) ખટકે, સંશય. (૩) વાંસ ગાંડી સ્ત્રી, જિએ “ગાંડું' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] (લા.) ગાંઠ (ડ) સ્ત્રી. શરીરમાંથી મળ નીકળવાનું નીચેનું દ્વાર ભેંસની એક જાત. [૦ કરવી (રૂ. પ્ર.) ચોપાટની રમતમાં કે બાકું, ગુદા. [૨ આંગળી કરવી (રૂ. પ્ર.) એડવું, અટકચાળું પાકેલી સાગઠી ખીજી વાર પડમાં લેવી] કરવું. ૦ ગરદન એક થવી (૨. પ્ર.) તદન થાકી જવું. ૦ ગાંડી-પાંચી વિ, સ્ત્રી. [જ “ગાંડું-પાંચ + બેઉને ગુ. ગળામાં આવવી (રૂ. પ્ર.) ફસાઈ જવું. ૦ગુલામી કરવી, “ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] ગાંડી સ્ત્રી. (૨) અસ્થિર મનવાળી સ્ત્રી ૦ ચાટવી (રૂ. પ્ર.) ખુશામત કરવી. ૦ ચોલી (રૂ. પ્ર.) ગાંડીવ (ગાડી) જુએ “ગાંડિવ.” ઝાડાનો રોગ થા. તળે રેલે (રૂ. પ્ર.) પિતાને દોષ. ગાંડીવ-ધવા, ગાંડીવપાણિ (ગાથ્વીવ) જુએ “ગાંડિવ૦ ધોતાં ન આવડવી (રૂ.પ્ર) કંગ વગરનું હોવું. ૦ ધેવી ધન્યા, ‘ગાંડિવ-પાણિ.” (રૂ. પ્ર.) ખુશામત કરવી. ૦ના વેર સુધી (રૂ. પ્ર.) પરે- ગાંડું વિ. [હિં. ગં] ઘેલું, દીવાનું, ઉન્માદી, ચસકેલું.
. ૦ ૫છવાડે વાત કરવી (રૂ. પ્ર.) નિંદા કરવી, પાછળથી -િડાં કાઢવાં (રૂ. પ્ર.) મૂર્નાઈનાં વચન કહેવાં. ૦ થઈ જવું વાંકું બોલવું. ૦૫૨ હાથ (રૂ. પ્ર.) બેદરકારી. (૨) નચિંત- (ઐ) (રૂ. પ્ર.) ખુબ રાજી રાજી થઈ જવું. ૦ કાઢવું પણું. ૦ ફટવી (રૂ. પ્ર.) ડરવું. ૦ બળવી (રૂ. પ્ર.) ઈર્ચા (ઉ. પ્ર.) બાજીમાં અવળી ચાલે ચાલવું] થવી. ૦ મારવી (રૂ. પ્ર.) ગુદામૈથુન કરવું. (૨) સતાવવું, ગાંડું-ઘેલું (-ઘેલું) વિ. [જુઓ “ગાંડ + “ઘેલું.'] સર્વ રીતે હેરાન કરવું. (૩) કંટાળો આપવો. ૦માં પેસવું (સિવું) ગાંડું. (૨) (લા.) ઓછી સમઝવાળું, મૂર્ખ. (૩) ભેળું ૦માં ભરાવું (રૂ. પ્ર.) ખુશામત કરવી. ૦માં છાણ તેવું ગાંડું-ટોળ, ગાંડું-તૂર વિ. જિઓ ગાં' દ્વારા.] તદ્દન (રૂ. પ્ર.) શક્તિ હોવી. ૧ રગઢવી (૨. પ્ર.) સખત મહેનત ગાંડું. (૨) પ્રેમથી આતુર
[અર્ધઘેલા જેવું કવવી. ૦વગરનું ઢળવું, ૦ વિનાને ગેબે (૨. પ્ર.) ગાડું-પાંચું વિ. [જુએ “ગાંડું' દ્વારા.] ઓછી સમઝવાળું, વારંવાર વિચાર કે પક્ષ બદયા કરનારું. ૦ વધારવી (રૂ.પ્ર.) ગાંડિયું વિ. [જુએ “ગાંડું' + ગુ. “ઊંડ” + “ઇયું” ત. પ્ર.] આળસમાં પડ્યા રહેવું. હે ભમરો હોવો (ગાંડચે) (રૂ. પ્ર.) એ ગાંડું.'
[અળસિયું, અણસેલિયું કયાંય કરી કામ ન બેસવું -ડે મરચાં લાગવાં (ગાંડ ગાંડૂળ ન. સિં. ૧૦ણો>પ્રા. નાંદૂ૪, પિટનું કૃમિ (લા.) (રૂ. પ્ર.) સારી રીતે ખોટું લાગવું
ગાંદરું ન., રે ધું. [ચરે, ‘ગાંદરુંરો.'] જુઓ ગોંદરે.” ગાંગમચાં (ગાંડ) ન., બ.વ. [જ “ગાંડ' + અર. ગાંદળી સ્ત્રી, -ળું ન, ખડક કે ભેખડનું છૂટું પડેલું ડગલું, ગજી] (લા.) મરડાટ, આનાકાની. (૨) બડાઈ, શેખી (૨) લાકડાં પહેરીને કરેલ લાંબો ગેળ ટકડે. (૩) જેટલાનું
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |