Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 728

ગંધક-વટી
કાઢેલા તીવ્ર અર્ક, સદ્ધયુરિક ઍસિડ' ગધક-વટી (ગન્ધક) સ્ત્રી. [સં.] જેમાં પકવેલા ગંધક મુખ્ય છે તેવી ઔષધીય ગાળી. (વૈદ્યક.) [તાખ.' ગંધા (ગન્ધકામ્લ) પું. [+ સં. અō] જુએ ‘ગંધક ગુધાયિત (ગન્ધકા) વિ. [સં.] ગંધકમાંથી બનાવેલું, ગંધકના પાસ આપવામાં આવેલું. (૨) પું. ધાતુ ગંધક અને પ્રાણવાયુના સંચાગથી અનેલે પદાર્થ, ‘સફાઇટ,’ સલ્ફેટ.' (ર.વિ.) [અગર વગેરે ગધ-કાષ્ઠ (ગન્ધ-) ન. [સં.] સુગંધવાળું લાકડું–ચંદન ગંધતિ (ગન્ધકિત) વિ. પું. [સં.] જુએ ગંધકાચિત,’ ગંધક્રિયું (ગધકિયું) વિ. [સં. + ગુ. ધૈયું' ત, પ્ર.] ગંધને લગતું. (ર) ગંધકના જેવા પીળા રંગનું ગંધકિલ (ગ-ધકિલ) પું. [સં. ન્ય દ્વારા] ધાતુ અને ગંધકના મિશ્રણથી બનેલેા એક રાસાયણિક પદાર્થ, ‘સફાઇટ’ (ર. વિ.)
ગંધકી (ગન્ધકી) વિ. [સં., પું.] જઆ ‘ગંધકિયું.' ગ ધકી-કરણ (ગĀકી) ન. [સં.] ગંધક મેળવી મ્બરને કરેણ કરવાની પ્રક્રિયા
૬૮૩
ગધ-કુટિ(-ટી) (ગ-ધ-) સ્ત્રી. [સં.] દેવ-મંદિરના ગભૅગૃહને ભાગ (સુગંધી પદાર્થોના કારણે). (ર) પિયું ગધગજ (ગન્ધ) પું. [સં.] હાથીએની એક ઊંચી જાત ગંધ-ગ્રાહક (ગન્ધ-) વિ. [સં.], ગ ંધયાહી (અન્ય) વિ. [સં., પું.] ગંધને પકડી પાડનારું, ગંધને પારખી લેનારું ગંધ-ઘ્રાણુ - (ગન્ધ-પ્રાણ્ય) સ્ત્રી. [સં. ન્ધ-કાળ ન.] ચારે બાજુ ખરાબ ગંધના કેલાવે સિંધવી એ ગધ પ્રાણરું (ગધ-) ન, [સ.] ગંધની સુવાસ લેવી એ, ગંધ ગુ'ધ-જલ(-ળ) (ગ-ધ-) ન. [સં.] કેસર ચંદન વગેરે નાખ્યાં હોય તેવું પાણી, સુગંધિત પાણી
૧
Jain Education International_2010_04
ગ'ધજાત (ગન્ધ-) ન. [સં.] સુગંધિત પદાર્થોના સમહ ગંધ-તૈલ (ગન્ધ-) ન. [ä ] દૂધમાં ગંધક નાખી કરેલું એ ગંધકવાળું ધી, (વૈદ્યક.)
ગદ્રવ્ય (ગન્ધ-) ન. [સં] ક્રેસર કૈંકુ ચંદન હળદર અખિલ ગુલાલ વગેરે પૂજામાં વપરાતા સુગંધિત પદાર્થ ગધ-દ્વિપ (ગન્ધ-) પું. [સં.] જુએ ગંધ-ગજ.' ગંધ-પુષ્પ (ગ-ધ-) ન., ખ.વ. [સં.] પૂજાના સુગંધિત પદાર્થ અને ફૂલ, ચંદનવાળું ફૂલ [ખર-ખબર ગધ-ખરેડા (ગન્ધ) પું. [સં. જન્ય દ્વારા] સર-સમાચાર, ગધરાને (ગન્ધ-) પું. [સં. શૂન્ય દ્વારા] દેવદારના વૃક્ષમાંથી નીકળતા રસ [એક વનસ્પતિ ગોંધ-મિરાઝા (ગન્ધ-) પું. [સં. રાજ્ય દ્વારા] એ નામની ગંધ-માદન (ગન્ધ) પું. [સં.] હિમાલયમાંની એક પર્વતમાળા, (સઁજ્ઞા.)
ગ્ધ-માર (ગન્ધ) પું. [સં.] કસ્તૂરી બિલાડ ગંધ-માહય (ગ-ધ-) ન., અ.વ. [સ.] જુએ ‘ગંધ-પુષ્પ,’ ગંધ-મૃગ (ગન્ધ-) પું. [સં.] કસ્તૂરી મૃગ ગંધર૫૧ પું, [સ, ] જુએ ગંધવ.’ ગંધર૫૩ પું. [સ, ધ] જુએ ગંધક.' "ધ-રવા (ગન્ધ-) પું. [સં. શુન્ય + જએ
ગંધારા વજ
(લા.) વાતની ગંધ, બાતમી
મંધર-વાડા (ગ-ધર-) પું. [સં. ન્ય દ્વારા] ગદ્દી, ગંદવાડ ગ (-ગાં)ધર્વ (ગ(ગા)ન્ધ) પું. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે સ્વર્ગના વૈચાની જાતને પુરુષ. (૨) પ્રાચીન કાલની હિમાલયન! પ્રદેશમાં રહેનારી એક જાતિ. (સંજ્ઞા.)
(૩) ઉત્તર પ્રદેશ-ગુજરાત-સૌરાષ્ટ્રની સંગીત મુખ્ય ધંધા છે તેવી એક હિંદુ જાતિ. (સંજ્ઞા.)
ગં(-ગાં)ધ -દેશ (ગ(-ગા)ધવ-) પું. [સં.] કાબુલ નદીના કિનાર ઉપરના પ્રદેશ, ગાંધાર, કંદહાર. (સંજ્ઞા.) N("ગાં)ધ -નગર (ગધવ-) ન. [સં.] (લા.) આકાશમાં સૂર્યકિરણેાની હવામાં થતી સંક્રાંતિથી થતા ભાગ-બગીચામકાન વગેરેના દેખાવ ગધ-લગ્ન (ગન્ધવ-) જુએ ગાંધર્વ-લગ્ન.’ ગધવ-લિપિ (ગન્ધવ-) જુએ ‘ગાંધર્વ-લિપિ.’ ગધ-લાક (ગન્ધવ -) જુએ ‘ગાંધર્વ-લેાક,’ ગધવ વિદ્યા (ગધવ -) શ્રી. [સં.] ગાનવિદ્યા, સંગીત-વિદ્યા ગોંધવ-વિધિ (ગન્ધવ -) જુએ ‘ગાંધવ -વિધિ.’ ગધવ-વિવાહ (ગન્ધન -) પું. [સ.] જુઓ ‘ગાંધવ -વિવાહ,’ ગંધ-વેદ (ગન્ધર્વ) પું. જએ ગાંધર્વ-વિદ્યા.' (આવા કાઈ વેદ આન્યા નથી, સામવેદ”ની આ સંજ્ઞા જાણીતી નથી.) ગંધર્વા (ગધાસ) ન. [સં. રાવે । મન્ન] ગંધવ ત લગતા મંત્રથી છેડવામાં આવતું કહેલું દિવ્ય માણ ગંધર્વી (ગન્ધી) સ્રી. [સં.] ગંધવની પત્ની ગંધ-લેલુપ (ગન્ધ-) વિ. [સં.] ગંધ લેવાના લેાલ રાખતું ગંધ-વટી (ગન્ધ-) સ્ત્રી. [સં. શૂન્ય + જએ ‘વટી'(વાટ).] અગરબત્તી
ગધવતી (ગ-ધવતી) વિ., સ્ત્રી, સં.] સુગંધ ધરાવનાર (વનસ્પતિ શ્રી વગેરે). (૨) પૃથ્વી ગંધ-વર્તી (ગ-ધ-) સ્ત્રી. [સં.] જુએ ‘ગંધ-વટી ’ ગધ-(-વા)હ (ગન્ધ) પું. [સં.] વાયુ, પવન ગધ-શલાકા (ગધ-) સ્ત્રી. [સં.] જએ ‘ગંધ-વટી.’ ગુ'ધ-સાર (ગન્ધ-) પું. [સં.] સુગંધિત પદાર્થ (૨) ગંધક ગધાક્ષત (ગન્ધાક્ષત) કું., મ.વ. [સં. [ +X-ક્ષTM] ·±સર કંકુ ચંદન વગેરે સુગંધિત દ્રવ્યે અને ચેાખા, (ર) (લા.) ગંધાક્ષતથી કરવામાં આવતું બ્રાહ્મણેાતું પુજન ગંધાણુ (ગધાણ) ન. [જુએ ‘ગંધાનું’ + ગુ. ‘આણ’ રૃ.પ્ર.] ગંધાતા પદાથૅ [ગંદું, ગામડું ગ પાતલ (ગન્ધાતલ) વિ. [જુએ સં. મ્ય દ્વારા.] ગંધાતું, ગધાતી (ગન્ધાતી) વિ., શ્રી. [જુએ ગંધાવું' + ગુ. ‘તું' વર્તે. કૃ. + ઈ” શ્રીપ્રત્યય] (લા.) લસણ ગંધાતું (ગધાતું) વિ. [જુએ ગંધાવું' + ગુ. ‘તું’ વર્તે. કૃ.] ગંધ મારતું, ગંધારું, (ર) (લા.) ચીડિયા સ્વભાવનું ગધાત્મક (ગન્ધાત્મક) વિ. [સં. શૂન્ય + માન્ + ] ગંધરૂપ, ગંધથી પૂર્ણ
ગધાર (ગન્ધાર) પું. [સ.] જએ ‘ગાંધાર.’ ગધારું (ગધારું) વિ. સં. મ્ય-નારñ-> પ્રા. ચાર્મ-] દુર્ગંધ ફેલાવનારું-ગંધાતું. (ર) ગંદું, મેલું, ગોખરું, અસ્વચ્છ રવાડી.”]ગ ધારા વજ (ગન્ધારા-) પું. [જએ ગાઁધારું'વજ્ર.] વજની