Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 714

ગર્ભા
હાય તે ચાઠાંવાળી માંડણી (જેના પ્રત્યેક ચાડામાં કાડિયું મુકાય). (૩) એવા સમહનૃત્યમાં ગાવા માટેની ઊર્મિમય દેશીબદ્ધ કાવ્યરચના. (કાવ્ય.) ગરબીઅે . એ નામની એક વનસ્પતિ ગરબી-ભટ્ટ(--) *પું. [જએ ‘ગરબી' + ‘ભટ્ટ '] ગરબી ગાનારા બ્રાહ્મણ. (૨) (લા.) વિ., પું. નામદ, રાંડવા, હીજડો ગરખું જુઓ ગુરખું.’ (ગરીબ-ગરખું’-‘પી-‘ગુખું’ એવા પ્રયાગ)
ગરખા પું. [૪ આ ‘ગરબી' + ગુ. ‘'ત. પ્ર.] માત્ર સ્ત્રીએ ભેળા મળ ગાતાં ગાતાં વર્તુલાકારે સમૂહનૃત્ય કરે તે (મુખ્યત્વે નવરાત્રમાં તેમ માંગલિક અન્ય પ્રસંગે માં પણ), (ર) (મુખ્યત્વે નવરાત્રમાં) છિદ્રોવાળા માટીના કાચા ઘડો (જેમાં કાર્ડિયામાં દીવે। રાખવામાં આવે છે અને કન્યાઓ માથે રાખી નવરાત્રમાં ઘેર ઘેર ફેરવવા નીકળે છે અને બહેને માથે રાખી સમહનૃત્ય કરે છે.). (૩) એવા સમહનૃત્યમાં ગાવા માટેની માતા વગેરેને ઉદ્દેશી રચાયેલી સ્ત્રત્યામક તેમજ નિરૂપાત્મક દેશીબદ્ધ કાવ્યરચના. [બા ગાવા (૩.પ્ર.) નામદનું કામ કરવું. -એ રમવું, "એ ધૂમવું, ૦ કારાવવા, ૦ ખૂંદવે, ૦ રમવેશ (રૂ.પ્ર.) સમૂહનૃત્યમાં ગરબા ગાવા]
ગરભ પું. [સં. રૂમ, અાં, તદ્ભવ] ફળમાંનેા ગર ગરમ-છાંટ (ટય) સ્ત્રી, છરા ભરેલા દારૂના ગાળા. (૨) ગરનાળ, તેાપ. (૩) (લા.) પ, અફવા, ગર૫-છાંટ ગરબલે પું. [જુએ ‘ગરભ' + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ‘ગરભ' (૨) સેનાના ખે।ભળાવાળા દાગીનાએમાંના અંદરના અન્ય ધાતુને કે લાખ વગેરેના આકાર ગરભ-સુતરાઉ વિ. જિએ‘ગરભ' + ‘કુંતરાઉ.'], ગરબ સૂતર વિ. [+જુએ ‘તર.] તાણામાં રેશમ ઊન નાઇલેાન વગેરે હોય અને વાણામાં સૂતર હાય તેવા વણાટવાળું (કાપડ)
ર
ગરવરાવવું
૦ મસાલા (રૂ.પ્ર.) મરી સંઢ પીપર વગેરે ઉષ્ણ પ્રકૃતિના વસાણાનું ચૂર્ણં. ૦ મનજ (રૂ.પ્ર.) ગુસ્સાવાળે! સ્વભાવ] ગર-મઠર (-રથ.) શ્રી. સેવાચાકરી, પરિચર્યાં, ખરદાસ ગરમ-બંધન (-અ-ધન) ન. [જુએ ‘ગરમ' + સં.] શરીરમાં કે અંગ ઉપર ગરમાવે! રહે એ માટે ગરમ કાપડનું ગરમ પાણીમાં એળી યા એમ ને એમ વીંટવું-એના ઉપર કાર્ ગરમ કાપડ વીંટવું એ
Jain Education International_2010_04
ગરમર (-રથ) સ્ત્રી. ડાળાં નામની વનસ્પતિનાં મૂળ (જેતા મેળા કરી અથાણાં કરવામાં આવે છે.)
ગરમરવું .ક્રિ. [જુએ ‘ગરમ’દ્વારા.] (લા.) બહુ જ આતુર હાવું
ગરમલી સ્ત્રી, કાંસાની વાટકી [ઉષ્ણતા ગરમાઈ શ્રી. [જુએ ‘ગરમ’ + ગુ. ‘આઈ' ત.પ્ર.] ગરમાવે, ગરમ વિ. [જુએ ‘ગરમ’+ ગુ. ‘આઉ’ ત.પ્ર.] ગરમાવેા આપે કે જાળવી રાખે તેવું
ગરમાગરમ વિ. કા. ગર્માગમ્] સખત ગરમ, સખત ધગધગતું. (ર) (લા.) રાખત ઉશ્કેરાટવાળું ગરમાગરમાં શ્રી. [ફા. ગાંગમાં ] (લા.) સખત ઉશ્કેરાટ ગરમ,ને પું [જુએ ‘ગરમ’ + ગુ. ‘આટ’-‘રા' ત. પ્ર,], ગરમાવે પું. [જુઆ ‘ગરમ’+ ગુ. ‘આવે’ ત.'પ્ર.] ગરમાઢવાળી સ્થિતિ, ઉષ્ણતા જળવાઈ રહેવાની સ્થિતિ ગરમાળા હું સં. જ્ઞાન] એ નામનું સુંદર પીળાં ફૂલેવાળું એક ઝાડ
ગરમી સ્ત્રી. [ફા,ગâ] ઉષ્ણતા, ગરમાવે. (૨) ઉનાળાના તાપને લીધે થતા તપાટ. (૩) ધામ, બફારા. (૪) (લા.) ઉશ્કેરાટ. [॰ આવવી (રૂ.પ્ર.) ઉશ્કેરાયું. ॰ થવી (૩.પ્ર.) ઉનાળાના તાપ લાગવાની અસર થવી. ॰ દાણા (ફ્.પ્ર.)
અળાઈ. ॰ નીકળવી, ॰ ફૂટવા (૬.પ્ર.) શરીરે અળાઈ તાપેાડિયાં વગેરે થવાં]
ગરમી-માપક વિ. [જુએ ‘ગરમી' + સં. [શરીરની તેમજ વાતાવરણની ઉષ્ણતા માપનારું (યંત્ર, થર્મોમીટર') ગરમી-વાહક વિ. [જુએ ‘ગરમી’+ સં.] ઉષ્ણતાને લઈ જનારું, ડકન્ડક્ટર ઓફ હીટ'
ગરખું(-g) ન. ઢાંકણાવાળી પહેાળી બેઠા ઘાટની તપેલી ૐ દાખડા, ગરમે (જેમાં રાટલી રાખવામાં આવે છે.) ગરમેલ (-) શ્રી. જએ ‘ગરમર.'
ગરમે હું જુએ ‘ગરમ’ + ગુ. ‘એ!’ સ્વાર્થે ત, પ્ર.] ગરમાવે. (ર) જુએ ‘ગરમું.’
ગરર ક્રિ.વિ. [રવા.] જલદી, એકદમ [જવું એ ગરર-બદ ક્રિ.વિ. [રવા.] ઝડપથી મેઢામાં નાખી એગાળા ગરલ† ન. [સં.] ઝેર, વિષ
ગરલર ગરવ
ન. ઘાસને પળે
ગરભાર (-૨૫) વિ, શ્રી. [જુએ ‘ગરબ’ દ્વારા.], ગર્ભવતી સ્ત્રી, ભારેવગી સ્ત્રી, સગા, ગર્ભિણી ગરબાવું .ક્રિ. [જુએ ‘ગરભ',−તા.ધા.] સગર્ભા બનવું. (૨) કુળનું અંદરના ભાગમાં સડતું. (૩) (લા.) બગડી-સડી જવું. (૪) એવાદ થઈ જવું
ગરબેલે પું. જુવારની એક જાત ગરબેળું ન. [જુએ ‘ગરભ’ દ્વારા.] દાણા ન ચડયા હાય તેવું ઠંડું. (ર) મકાઈનું એવું હું હું. (૩) કેળની અંદરને ફમળે! ભાગ
ગરમ વિ. [ફા,ગમ્ ́] ઊનું, ધગધગતું. (૨) ઉષ્ણતાના ગુણવાળું, શરીરમાં ગરમી પેદા કરે તેવું. (૩) (લા.) સ્વભાવમાં ઉગ્ન. (૪) ક્રોધે ભરાયેલું. [॰ આગ (-૫), ૦ લાય (રૂ.પ્ર.) ખુબ ગરમ, ૦ કપડાં (રૂ.પ્ર.) ઊની કપડાં, ૦ કરવું (રૂ.પ્ર.) ઉત્તેજિત કરવું, ક્રોધ ચડે તેવું કરવું. ૦ થવું (રૂ.પ્ર.) ક્રોધ કરવે!. ૦ નરમ (૩.પ્ર.) તખિયત બરાબર રહેતી ન હોય તેવું, પડવું (રૂ.પ્ર.) શરીરમાં વધુ પડતી ઉષ્ણતા કે ઉત્તેજના થાય એવું થયું. ખાર (.પ્ર.) ખામાં ચીજવસ્તુના ભાવ વધારે હોવાપણું.ગરવરાવવું.ગરવરાવું જ ‘ગરવરવું’માં,
છૂ
(-) શ્રી. ગિલેાડી, ગરાળી
ગુરલી પું. [રવા.] ગળામાંથી નીકળતા ઘેઘરા સાદ ગરવરવું . ક્રિ. [રવા.] ઊંચાનીચા થવું, અધીરા થવું, ઉત્સુક બનવું. ગરવરાવું ભાવે, ક્રિ. ગરવરાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.