Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 69

અજ્ઞાત-ચૌવના]
અજ્ઞાત-યૌવના વિ., સ્ત્રી. [સં.] જેને પેાતાની આવી પહેાંચેલી જવાનીના હજી ખ્યાલ ઊભેા નથી થયા તેવી સ્ત્રી, મુગ્ધા અજ્ઞાત-નાદ પું. [સં.] જ્ઞાનનાં સાધનેાની શક્તિની બહારની વસ્તુઓના સંબંધમાં માનવબુદ્ધિ પહેાંચી શકતી નથી એટલે કે એ વસ્તુ કે પદાર્થ અજ્ઞેય છે એવા મત અથવા સિદ્ધાંત, અજ્ઞેયતાવાદ
અજ્ઞાતવાદી વિ. [સં., પું.] અજ્ઞાતવાદમાં માનનારું અજ્ઞાત-વાસ પું. [સં.] કાઈના જાણવામાં ન આવ્યું હોય તેવી રીતે રહેવાનું, પા વાસ, ગુપ્ત વાસ અ-જ્ઞાતસત્તાક વિ. [સં.] જેના અસ્તિત્વને ખ્યાલ આવે એમ નથી તેવું, ઍગ્નાસ્ટિક' (હી..) [આન્યા તેવું અજ્ઞાતાર્થે વિ. સં. અશાત+] જેના અર્થ જાણવામાં નથી અ-જ્ઞાતિ, ૰ક વિ. [સં.] જુદી જ્ઞાતિ છે તેવું, પરનાતીલું, બીછ નાતનું, બીજી કામનું
અ-સાન ન. [સં.] જ્ઞાનનેા અભાવ,, અાપણું. (૨) મિથ્યા જ્ઞાન, વિપરીત જ્ઞાન (વેદાંત., યેગ.) (૩) વિ. [સં.] અજ્ઞાની. (૪) અણસમઝુ. (૫) બિનવાકર, માહિતી વિનાનું. (૬) અભણ અજ્ઞાન-જનિત, અજ્ઞાન-જન્ય વિ. [સં.] અણસમઝથી થયેલું અજ્ઞાનતા શ્રી. [સં.] અજ્ઞાનપણું, અજ્ઞાન અજ્ઞાન-ભૂલક વિ. [સં.] જેના મૂળમાં અજ્ઞાન છે તેવું અજ્ઞાન-વાદ પું. [×.] માનવ ખરા જ્ઞાનથી અજ્ઞ છે એ પ્રકારના મત-સિદ્ધાંત, ‘ઍગ્નાસ્ટિસિઝમ’ (ન.લે.) અજ્ઞાનવાદી વિ. [સં.] અજ્ઞાનવાદમાં માનનારું અજ્ઞાનાવરણુ ન. [+સં. માવળ] અજ્ઞાનરૂપી ઢાંકણ અજ્ઞાનાવસ્થા સ્ત્રી. [+સં. વ્યવસ્થા] જ્ઞાન વિનાની દશા અજ્ઞાનાવૃત વિ. [+ સં. પ્રવ્રુત] અજ્ઞાનથી વીંટળાયેલું અજ્ઞાનાંધકાર (-જ્ઞાના-ધકાર) હું. [સેં. અચાર] અજ્ઞાનરૂપી અંધકાર, ઘેર અજ્ઞાન [અન્યથાજ્ઞાની અજ્ઞાની વિ. [સ., પું.] અજ્ઞાનથી ભરેલું.(૨) માયામાં બંધાયેલું, અ-જ્ઞેય વિ. [સં.] જાણી ન શકાય તેવું, અકળ, ગૂઢ અજ્ઞેય-તા શ્રી. [સં.] અકળપણું, ગૂઢતા અજ્ઞેયતા-વાદ પું. [સં.] જુએ ‘અજ્ઞેય-વાદ’. અજ્ઞેયતાવાદી વિ. [સં., પું.] જુએ ‘અજ્ઞેયવાદી’. અજ્ઞેય-વાદ પું. [સં.] આ સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ કેવી રીતે થઈ એ વગેરેના સર્વ શે ખ્યાલ આવવાની કાઈ શકયતા ન હોઈ પરમતત્ત્વ જેવું કાંઈ હેય તેા એ જ્ઞાનનેા વિષય જ નથી એવું માનનારા મસિદ્ધાંત, ઍગ્નાસ્ટિસિઝમ' (મ.ન.) અજ્ઞેયવાદી વિ. [સં., પું.] અજ્ઞેયવાદમાં માનનારું, ‘ઍગ્નાસ્ટિક’ અજનબી(–વી) વિ. [અર. અન્નબી] અાખું, અપરિચિત. (૨) પરદેશી (જુએ અજનબી.') અઝહા જુએ ‘અજદહા.’ અઝાન જુએ અન્નન.’
અઝીઝ પું. [અર.] મિત્ર, દાસ્ત, પ્રચ અઝીમ વિ. [અર.] માઢું, મહાન અઝીમન શ્રી. [અર.] મહત્તા, મેટાપણું અઝે પું. [ગ્રા.] ઉઝરડે
અટક
સં, અવટટ્ટુ પું., પ્રા. અવદ્યા, પું. પ્રસિદ્ધિ] કુળની ઓળખ માટેની સંજ્ઞા, અડક, અવટંક, ઓળખ, ‘સરનેઇમ’
Jain Education International_2010_04
૨૪
[અટકાડવું
અટકર શ્રી. [સં. ઝિંદ્ ગતિ કરવી] અટકાયત, બંધન, કેદ, ‘કન્સાઈનમેન્ટ’. (૨) અડચણ, બાધા. (૩) માનસિક ખચકા. (૪) નજરકેદ. (૫) (લા.) સંકલ્પ, પ્રતિજ્ઞા. (૬) વહેમ, શંકા. [પાઢવી (રૂ.પ્ર.) અડચણ આવવી. માં રાખવું, માં લેવું (૩.પ્ર.) નજરકેદ કરવું]
અટક-ઘડી સ્ત્રી. [જએ અટક'+ઘડી’] ધારી રીતે બંધ કરાય અને ચાલુ કરાય તેવી ઘડિયાળ, સ્ટેપ-વૉચ' અટકચાળું વિ. [જુએ અટકવું’ચાળા.”] અડપલું કરનારું. (૨) ન. અડપલું
અટકચાળા પું. [જુએ ‘અટકચાળું'.] અડપલું અટકડી` શ્રી. [જુએ અટકવું’+ ગુ. ‘ડી' ત. પ્ર.] અડચણ અટકડી સ્ક્રી. [રવા.] હેડકી, એડકી, વાધણી (ગળામાં ઝીણે ડચકારા થાય છે એ) અટ(~2)કણુ ન. [જુએ અટકવું’ઝુ, અણ’ ક્રિયાવાચક કૃ.પ્ર.] ટકા, ટેકણ, (૨) સકણિયું, ચાંપ. (૩) ઉલાળા, આગળે. (૪) થાંભલી. (૫) ઘંટીની પાટલી. (૬) (લા.) વાંધા, હરકત
અટકણર વિ. [જુએ અટકવું’ગુ. ‘અણુ' કર્તવાચક કૃ.પ્ર.] એકદમ ખેંચાઈ ને ઊભું રહી જનારું
અટકણિયું ન. [જુએ ‘અટકણૐ' + ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] અટકણ, (ર) વિ. થોડું ચાલી ઊભું રહી જનારું. (૩) (લા.) હઠીલું
અટકણું વિ. [જુએ ‘અટકનું’+ગુ. ‘અણું' કર્તૃવાચક કૃ.પ્ર.] ચાલતાં અટકી જવાની ટેવવાળું
અટક-પટ્ટી સ્રી. [જુએ ‘અટક 'પટ્ટી.] કાંઠલેા, ‘કલર' અટક-એટલું વિ. રિવા.બેલવું’ગુ. ‘” કૃ.પ્ર.] ખટક-બેલું, આખાખેલું, ચાખ્ખું કહી દેનારું
અટક-મટક (અટકથ-મટક) સ્ત્રી. [રવા.] નખરાં, ચાળા અટકવું .ક્રિ. [+ર્સ ટિ ્ ગતિ કરવી] થંભી જવું. (૨) બંધ થઈ જવું. (૩) (લા.) વળગી પડવું, ચીટકી પડવું. [અટકી પઢવું (૩.પ્ર.) અમુક ચીજ વસ્તુ વિના ખેાટી થઈ રહેવું.] અટકાવું ભાવે., ક્રિ. અટકાવવું છે., સક્રિ. અટકવુંરે અક્રિ. [સં. આ+ટિક્ ચેગમ ગતિ કરવી] આટકવું, આથડવું, ઘૂમવું
અટકળ સ્ત્રી. [ધ્યાન વિશેષ-ઇષ્ટસંયેાગ, અનિષ્ટવિયેાગ, રેગનિવૃત્તિ અને ભવિષ્ય માટેના વિચાર માટે પ્રા. અટ્ટ શબ્દ + સં. જ્ ગણતરી કરવી, વિચારવું] કલ્પના, તર્ક, અનુમાન હાઇપૅાથીસિસ' (બ.ક.ઠા.), (૨) અંદાજ, અડસટ્ટો, શુમાર. [૰પંચા દેઢસા (-પ-ચાં-) (રૂ.પ્ર.) કપાલકલ્પના, ગપ. પચાસી(–ની) શ્રી. અટકળ ઉપર મંડાયેલા ધંધા] અટકળ-બાજ વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] કલ્પના-શક્તિવાળું અટકળવું સ. ક્રિ. [જુએ ‘અટકળ’, ના.ધા.] અટકળ કરવી, અંદાજ આંકવા અટકળાવું કર્મણિ, ક્રિ. અટકળાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
અઢકળિયું વિ. [જુએ ‘અટકળ’ + ગુ. ‘છ્યું’ ત.પ્ર.] અનુમાન કરેલું [કરવામાં આવી હોય તેવું, ‘કન્ટેકચરલ’ અટકળી વિ. [જ ‘અટકળ’+ ગુ. ‘ ઈ” ત.પ્ર.] અટકળ અટ(-)કાઢવું જુએ ‘અડકાડવું,’