Page Text
________________
બ-સુરત
ખૂટપાટે બું ખં છે. વિ. [૨વા) એ પ્રકારને ઉધરસને અવાજ થાય એમ ખેંચ (ચ) સ્ત્રી. [જુઓ ખંચવું.'] ખંચવું એ. (૨) (લા.)
ભલ, ચક[ની વાત છે પંચ-ખાંચ-એચ પ્ર) મર્મની વાતો
વિશિત
, અદભુતતા, નવાઈ(૨) ખાસ
લા) ચાલાકી. (૪) લા
ખૂબ-સૂરત વિ. [. + અર.] દેખાવડું, રળિયામણું, રૂપાળું, સુંદર, કુટડું
[ટડાઈ ખૂબસૂરતી સ્ત્રી. [+ ગુ. ઈ” ત. પ્ર.] દેખાવડાપણું, સૌંદર્ય, ખૂબખૂબ જુઓ ખબ-ખબા.” ખૂબી સ્ત્રી. ફિ.] અદભુતતા, નવાઈ. (૨) ખાસ ગુણ, વિશિષ્ટતા, વિલક્ષણતા. (૩) (લા.) ચાલાકી. (૪) લહેજત. (૫) યુક્તિ. (૬) સૌંદર્ય, ફટડાપણું ખુબી-દાર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય.] ખબીવાળું ખૂમચા-વાળે વિ, ૫. [જએ ખમચો' + ગુ. “વાળું ત. પ્ર] ખમચામાં ચેવડે વગેરે ખાદ્ય વાનગી રાખીને એ વેચનારે ખુમચો !. [કા. ખાચ૭હળતા કાંઠાને માટે થાળ. (૨) વેચવાના ખાદ્ય પદાર્થોથી ભરેલો થાળ. (૩) (લા. ખમચામાં અપાતી ભેટ ખૂમલું ન. ચાળે, લટકો ખૂરક પું. એ નામનું એક ઝાડ પૂરક* (-કથ) સ્ત્રી, એક જાતની કલાઈ ખૂરચવું સક્રિ. ઉપરથી ઉખેડવું, છાલવું. ખૂરચવું કર્મણિ, જિ. ખુચાવવું છે., સ. ક્રિ. [ખર પો, ખરપી ખૂરપી સ્ત્રી. [ જુએ “ખૂરપ' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] ના ખૂર . [સં. સુરઝ, હુર ->પ્રા. શુcg-] ખરખે ખૂલકાવું અ. ક્રિ. [રવા.] ખણખણ અવાજ થ ખૂલતું 4િ. [જુઓ ખૂલવું' + ગ. “તું વર્ત. ફ] ખુલ્લું રહેતું હોય-તંગ ન હોય તેવું (વસ્ત્ર), (૨) ઘેરે રંગ ન હોય તેવું. (૩) દીપતું, શોભતું ખૂલવું અ, જિ. [જુએ “ખુલ્લું,” ના. ધા] (બંધ કે બિડાયેલી સ્થિતિમાંથી) ઉઘડવું. (૨) (રંગ વગેરેનું) ખીલી ઊઠવું, દીપવું, ભવું. ખુલવું ભાવે., ક્રિ. ખેલવું છે. સાકિ, ખુ છું. [સં. ->પ્રા. વૈમ-] (વહાણને) કુપ-સ્તંભ, ક, “માસ્ટ.” (વહાણ) [વા ઊભા કરવા (ઉ.પ્ર.) વહાણેને મુસાફરી માટે તૈયાર કરવાં-વા ઢળવા (રૂ.પ્ર.) વહાણેને મુસાફરી કર્યા પછી ચોમાસામાં ઊંચે ચડાવી લેવાં ખૂશર સ્ત્રી, ન. એ નામનું એક પક્ષી ખૂશનું વિ. ટંકે, લઘુ ખુશિસિયું વિ. નાના કદ, ઠીંગણું ખસટ ન. [હિ.] વૃદ્ધ માણસ ખૂસિયું જુઓ “ખશિયું.” ખૂંખા કું., બ. વ. -ખાં ન., બ. વ. [રવા.] ડાંગર વગેરેનાં છોડાં, કુશમાં
[ડાનો હણહણાટ ખૂંખાર છું. [૨વા.] ખંખારવાને અવાજ, ખૂંખારે. (૨) ખૂંખારવું અ. કેિ. જિઓ ખંખાર,'-ના. ધો.] મેઢેથી
ખારે ખાવો, ખાંખારવું. (૨) ઉધરસ ખાવી. (૩) (વોડાનું) હણહણવું. (૪) (લા.) વહુવારુઓને જાણ કરવા વડીલોએ મર્યાદા સચવાય એ માટે મેથી ખે’ એ અવાજ કરવા. (૫) મરદાઈ કૃત્રિમ રીતે બતાવવા ' એ અવાજ કરે. ખૂંખારાવું ભાવે., કિ. ખૂંખારે છું. [ ‘ખંખાર + ગુ. ‘આ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જ ખંખાર.”
ખૂચ-ખાંચ (-ખચ્ચ-ખાંશ્ચ) સ્ત્રી. [ જુએ ખંચવું' + “ખાંચવું.”]
જુઓ “ખંચ.” (૨) (લા.) ખેડ-ખાંપણ, (૩) વાધે-વચકે ખેંચાણું . જિઓ “ખંચવું' + “અણું કર્ત્તવાચક ફ. પ્ર.]
ખંચી જાય તેવું. (૨) ન. ખંચી જાય તેવી ચીજ ખૂંચશું ન. જિઓ ખંચવું’ +“અણું ક્રિયાવાચક . પ્ર.]
ખંચવું એ, ભોંકાવું એ ખૂચવવું જુઓ ખંચવું'માં. (૨) ઝૂંટવવું, ઝૂંટવી લેવું. [ખૂંચવી જવું (રૂ.પ્ર.) કંટવીને ચાલ્યા જવું. ખૂંચવી લેવું (રૂ.પ્ર.) ઝૂંટવી લેવું, આંચકી લેવું] ખૂચવું અ.ક્રિ. રિવા.] અણીદાર પદાર્થનું ઝીણી રીતે ભેંકાવું.” (૨) (કાદવ વગેરેમાં) ખંપવું, ખતવું. (૩) (લા.) નડવું, અડચણરૂપ બનવું. (૪) અણગમે થ, નાપસંદ પડવું. (૫) મશગુલ થવું. (૬) બંધનમાં પડવું, લપટાવું. ખેંચાવું ભાવે, ક્રિ. ગૂંચવવું છે., સ. ક્રિ. (ખૂચાવવું છે. વ્યાપક નથી.) ખેંચાણ ન. જિઓ ‘ખેચાવું’ + ગુ. “અણ” કુ.પ્ર.] ખંચી જવાય એવી સ્થિતિ. (૨) ખંચી જવાય તેવી કાદવ કે : પાણીવાળી જમીન ખેંચાવવું જઓ “ખંચવું’માં. (૨) ખંચવવું ખૂ જહાં ન., બ. વ. નાનાં બાળકનાં પગરખાં ખૂટ છું. દિ. પ્રા. ] જમીનની હદ બતાવતો ખેડેલ પથ્થર, સીમા-સ્તંભ, ખાં, બાણ. (૨) ખણે ખૂટર છું. આખલો, ખસી ન કરી હોય તેવા સાંઢ,
ખંટિયે, “બુલ.' [ દેખાઇ (રૂ. પ્ર.) અતુમાં આવેલી ગાયને આખલાનો સંપર્ક સધાવવો. ૦ ફેરવ (રૂ. પ્ર) સંતાન માટે પરપુરુષ સાથે સંબૅગ કરવો. - આવવું (રૂ.પ્ર.) ગાયનું ઋતુમાં આવવું (ગર્ભાધાન માટે)]. ખૂટતી સ્ત્રી, એ નામનું એક જંગલી વૃક્ષ ખૂટી શ્રી. પગની આંગળીઓમાં કરડા વગેરે નાખ્યા પછી નીકળી ન જાય એ માટે પહેરવામાં આવતું કેસણિયું ખૂટતું ન. જિઓ “ખેટ' + ગુ. ‘ડું સ્વાર્થે ત...] ઝાડનું ઠંડું, ખંઢે. (૨) (લા) અર્ધ બળેલ લાકડાને ટુકડે, ખેરિયું, ખાયણું, ખટાઉ ખૂટતું ન. [જુઓ “ખેટ' + ગુ. હું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (તિરકારમાં) આખલો, સાંઢ, ખંટ ખૂટતું ન. [જુઓ “ખેટ' + ગુ. “હું” ક. પ્ર.] અંટવાનું કામ, ખંટણ. (૨) બંટવાનું ઓજાર, ચીપિયે, ખંટણ ખૂટ છું. [ઓ “ખૂટડું.] ખં, ખાંભે ખૂટર છું. જિઓ ખંટડું.] અંટ, અખિલ, સાંઢ ખૂંટણ ન. જિઓ “ખેટ” + ગુ. ‘અણ” ક્રિયાવાચક કૃ
પ્ર.] અંટવું એ, મળ સાથે ખેંચી કાઢવું એ ખૂટણ ન. જિઓ બંટવું' + ગુ. “અણ’ કર્તવાચક કુ. પ્ર.] અંટવાનું ઓજાર, ચીપિયો ખૂટપાશે પું. [જુઓ “ખેટ' + “પાડે.'] ભેંસના ખાડુમાં
ખાનગી રીતે રાખવામાં આવતે પાડો (ગર્ભાધાન
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |