Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 67

અ-૪]
(૩.પ્ર.) લાંચ આપવી. કાલવે (.પ્ર.) રીસ કે ધૂંધવાટ દૂર કરાવવા ઉપાય કરવે]
અ-જય હું. [સં.] જયને અભાવ, પરાજય. (ર) વિ. ફાઈ બીજું જેના ઉપર જચન મેળવી શકે તેવું, અજેય, અપરાજિત અયા શ્રી. [સં.] માયા. (ર) ભાંગ. (૩) હરડે અ-જય્ય વિ. [સં.] ન હારે તેવું, અજેય, અપરાજેય અ-જર વિ. [સં.] જેને જરા – ઘડપણ ન આવે તેવું, અવિનાશી. (૨) ન પચે તેવું
અજરામર વિ. સં. અન્તામર (બઽર્ + અમર)] જેને ન ઘડપણ આવે – ત મરણ આવે તેવું, અવિનાશી
અજરાલ(-ળ) વિ. [અર. ‘ઇઝરાઈલ’, મેતના ફિરસ્તે] (લા.) ભયાનક. (ર) માટું વિશાળ અજૐ વિ. [ગ્રા.] બેહદ, ઘણું અજરા હું. [સ, મનરલ- > મન ્ત્ર-] અજીર્ણ, અપચે અજરા-મજરા હું. [જુએ ‘મન્નર' – ‘મુજરા’, ‘મરા’ના લ્તિવ.] સલામ. (૨) (લા.) રામરામ, સાહેબજી. (૩) આનંદ અજલ સ્ત્રી. [અર.] અંતકાલ, મૃત્યુ. (૨) કમેાત. (૩) નસીબ અજલ-મંજિલ (-મજિલ) સ્રી. [ + અર. મંઝિલ્] મરણ સમયની ક્રિયા. (૨) કબર
અવલે પું. તુલસીના પ્રકારના એક છેડ અજવાશ(-સ) પું. [જુએ ‘ઉજાસ’.] અજવાળું, ઉર્જાસ અજવાશિ(-સિ)યું ન. [ + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર. ] (જેમાંથી પ્રકાશ આવ્યા કરે તેવું) જાળિયું, અજવાળિયું અજવાસ જુએ ‘અજવાશ’ [અજવાળાના ઝમકારે અજવાસડા યું. [જુએ ‘અજવાસ’ગુ- ‘હું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] અજવાસિયું જુએ ‘અજવાશિયું.’ અજવાળવું સ.ક્રિ. [સં, ઉર્વર્ ના પ્રેરકપ ઇન્ક્વાથ થી] અજવાળું કરવું, પ્રકાશિત કરવું. (ર) ઊજળું કરવું, ઊટકવું, માંજવું (વાસણ વગેરે). (૩) સળગાવવું, પ્રગટાવવું (દીવા વગેરે). (૪) (લા.) (કુળની) કીર્તિ વધારવી. (૫) બદનામી લેવી, અપકીર્તિ વહેરવી અજવાળિયું ન. [જુએ ‘અજવાળું’+ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] જાળિયું, અજવાશિયું. (૨) ચાંદ્ર મહિનાઓનું ઊજળું પખવાડિયું, શુકલ પક્ષ, સુદિ
અજવાળી વિ., સ્ત્રી. [જુએ ‘અજવાળું’+ ગુ. ‘ઈ” ’ સ્ત્રીપ્રત્યય.] ચંદ્રના પ્રકારાવાળી (રાત્રિ), ચાંદનીવાળી
અજવાળું ન. [સં. હવ[G] ઉર્જાસ, પ્રકાશ. (ર) (લા.) શાલા [ળામાં આવવું (રૂ.પ્ર.) પ્રસિદ્ધિમાં આવવું, જાહેર થયું. –ળામાં મૂકવું (રૂ. પ્ર.) પ્રસિદ્ધ કરવું, જાહેર કરવું. કરવું (રૂ.પ્ર.) નામ કાઢવું, આબરૂ વધારવી. (૨) શંકાનું સમાધાન કરવું. (૩) અપકીર્તિ વહેારવી. જોવું (૩.પ્ર.) પ્રસિદ્ધિમાં આવવું, જાહેર થયું. થવું (રૂ. પ્ર.) ખુલાસેા પ્રાપ્ત થવા. (૨) વહાણું વાયું. (૩) પુત્રજન્મ થશે, ના(નાં) ખુલ્લું (૩.પ્ર.) શંકાનું નિરાકરણ આપતા ખ્યાલ આપવે. પઢવું (૬.પ્ર.) ખુલાસે થવા, સ્પષ્ટતા થવી] અજવું અક્રિ. [સં. ઙ ્ રેડવું; (સૌ.)] સૂવું, ટપકવું, ઝરવું. (ર) સ. ક્રિ, અડવું, અડકવું, સ્પર્શ કરવા અ-જશ(-સ) પું. [સ, અ-વરાત્ ન.] અપજશ, ષકીર્તિ
Jain Education International_2010_04
[અ-જાણ્યું
અ-જહતી, અ-જહસ્ત્વાર્થા વિ. સ્ત્રી. [સં.] જહતી નહિ તેવી લક્ષણા, અ-જહસ્વાર્થી લક્ષણા, અજહલક્ષણા. (કાવ્ય.) અ-જહલક્ષણા સ્ત્રી. [સં.] જેમાં મૂળ અર્થે કિવા વાચ્યાર્થના ત્યાગ નથી થયા હોતા તેવી લક્ષણાં શક્તિ, અજહસ્વાર્થા લક્ષણા, અન્નહતી (કાવ્ય.)
૨૨
અજળ વિ. [સં. મ-નō] પાણી વિનાનું, નપાણિયું (પ્રદેશ વગેરે) અ-જંગમ (-જમ) વિ. [સં.] પેાતાની મેળે ખસી ન શકે તેવું, ચેતના-રહિત, જડ, સ્થાવર
અનંત (–જત) વિ. [સં. મ+ અન્ત] ‘અચ્’ (સ્વર) જેના અંતમાં છે તેવું (શબ્દ કે પદ). (ન્યા.) અ-જંપ(-પ) પું.[જુએ‘જંપવું’.+ગુ. એ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઊંધ ન આવવાની પરિસ્થિતિ. (ર) (લા.) માનસિક અશાંતિ, ઉચાટ અા સ્ત્રી. [સં.] જેતેા જન્મ નથી થયું। તે માયા (વેદાંત.) (ર) મકરી. (૩) બેટી
અા શ્રી. [અર. અઝા]આફત, દુઃખ(૨) ઈજા, શારીરિક હાનિ, અન્ન-કન્ત સ્ત્રી. [અનૈ'નું ઢિાઁવરૂપ] આફત, કષ્ટ, નુકસાન અન્ન-ગલસ્તન ન. [સં.] બકરીના ગળાનું આંચળ (જેમાંથી દૂધ ન નીકળે – એ ઉપરથી એક ન્યાય’ નિરર્થકતાના અર્થ આપનાર) [ઊંધતું. (ર) (લા.) અસાવધ અજામત વિ. [સં. શ્રાવ્રત વર્ત..] જાગતું નહિ તેવું, અ-જાચક વિ. [સં. અન્યા] અયાચક, ભીખ નહિ માગનારું અજાચક-વૃત્તિ સ્રી. [ + સં. ] માગ્યા વિના મળી રહે એ પ્રકારનું
સંતી વલણ
અજાચક-વ્રત ન. [+ સં. ] નહિ માગવાની પ્રતિજ્ઞા અ-જાચી વિ. સં. અવાચી, પું.] જએ અ-યાચી', અજા-જય વિ. [ + જુએ ‘જૂડ’.] (લા.) ગીચ અને અફ્ટ અજા-જૂથ ન. [+જુએ ‘જૂથ’.] બકરીઓનું ટાળું. (ર) (લા.) માયા દ્વારા સર્જી મનાતી આ સૃષ્ટિ અજાડી સ્ત્રી. હાથી અથવા વાધ વગેરે જંગલી પશુઓને પડવા માટે ખેદિલે ખાડો. (૨) એહક બેઠેલા એટલે મરવા પડેલા કે પંછલી ગયેલા ઢારને ઊભું રાખવા એના આગલા-પાછલા પગા તળે ખાધેલા ખાડો. [માં પડવું (૩.પ્ર.) મોટી મુશ્કેલીમાં મુકાવું, હેરાન થવું]
અનડું વિ. [ગ્રા.] અrર્ડ. (ર) કજિયાળું, કજિયાખેર. (૩) (લા.) ખરાબ. (૪) ઉજ્જડ, ભયજનક અ-જાણુ વિ. સં. મ-જ્ઞાન > પ્રા. અનાળ, પ્રા.તત્સમ]અજ્ઞાની. (ર) અણુસમઝુ, મૂર્ખ. (૩) માહિતી વગરનું, અણુવાક અ-નણતાં ક્રિ,વિ. [+જુએ ‘તણવું’+ ગુ. ‘તું’ વર્તે.કૃ. ના પ્રત્યય + આં' અવ્યયાત્મક સા.વિ., એ.વ. કે.વિ., ખ.વ., ‘સત્તિસપ્તમી’ કે ‘અનાદરે બ્લ્ડી'ના પ્રયાગ] જાણ્યા વગર, ખ્યાલ વિના
અ-જાળું, –જ્યે ક્રિ.વિ. સં. મેં+પ્રા. નામિ ભૂ.કૃ. ‘અ-જાણ્યું'નું સા.વિ., એ.વ., સતિ સપ્તમીના પ્રયાગે ઇ' > ‘એ’ પ્રત્યય] અનણતાં અજાણ્યું વિ. [સં. ૪ + પ્રા. નાનિગ (સં. જ્ઞાત)] જેને કાઈ જાણતું ન હોય તેવું, અજ્ઞાત, અપરિચિત. (ર) (શબ્દñા અર્થ જાણ્યા વિના વિકસેલે અર્થ-) જાણ વગરનું, અજાણ, બિનવાર્ફ, ખબર વગરનું